بۇگىن ىشىمدىككە ءبىرتابان جاقىن ادامدار ءۇشىن ەرەكشە كۇن

20 اقپان – كاسىبي ىشكىشتەر كۇنى

شىن مانىندە، بۇل كۇن ونى الكوگولدىك ىشىمدىكتەرمەن اتاپ وتۋگە شاقىرۋ ەمەس. بۇل - وسى پروبلەمانى، ياعني ىشىمدىككە سالىنۋدان ارىلعان، وسىنداي قيىندىقتى جەڭگەن ادامداردىڭ كۇنى دەگەن دۇرىس بولار. 

ماسكۇنەمدىكتى جەڭگەن ادامدار ۇزاق ۋاقىت بويى ونىمەن كۇرەسىپ، ءوز اۋرۋلارىنان — دەنساۋلىعىنان، الەۋمەتتىك مارتەبەسىنەن جانە قوعامداعى جاعدايىنان ايىرىلىپ، وزىنە، وتباسىلارىنا جانە جاقىندارىنا مورالدىق جانە فيزيكالىق زيان كەلتىردى. بۇل تاۋەلدىلىكتەن ارىلۋ ءۇشىن جاسالعان جۇمىس شىنىمەن دە وراسان زور. بۇكىل الەمدە ەمدەۋگە كومەكتەسەتىن ارنايى ورتالىقتار، وڭالتۋ باعدارلامالارى، قولداۋ تەراپياسى بار. وسى اۋرۋدان ايىققان كوپتەگەن اتاقتى ادامدار الكوگوليزممەن بەتپە-بەت كەلگەندەرگە قانداي باعا جەتپەس كومەك كورسەتىلەتىنىن ءتۇسىنىپ، وسىنداي اۋرۋحانالارعا قايىرىمدىلىق جاسايدى.

ءبىر قۋانتاتىنى، بارلىق ادامدار بۇل زياندى تاۋەلدىلىككە بەيىم ەمەس. كوپشىلىگى بەلگىلى ءبىر سەبەپپەن نەمەسە سەبەپسىز ىشەدى. ءبىراق ءبىرجولا باسىمەن اراققا دەن قويىپ كەتپەيتىندەر دە بار. ددسۇ ستاتيستيكاسى بويىنشا، جەر حالقىنىڭ شامامەن 2% - ى الكوگولگە تاۋەلدى جانە جىل سايىن شامامەن 3،3 ميلليون ادام تاۋەلدىلىكتىڭ سالدارىنان قايتىس بولادى.

جىل سايىن ددسۇ الەمنىڭ ءارتۇرلى ەلدەرىندە ىشىلگەن الكوگول مولشەرىنە نەگىزدەلگەن تۇرعىنداردىڭ الكوگولگە تاۋەلدىلىگى تۋرالى اقپاراتتى جينايدى جانە وڭدەيدى. الىنعان مالىمەتتەرگە سۇيەنە وتىرىپ، ەڭ كوپ ىشەتىن ەلدەر انىقتالادى. بۇل 2024 جىلى الەمدە ەرەسەكتەر تۇتىناتىن الكوگول مولشەرى تەك ءوسىپ كەلە جاتقانىن كورسەتەدى.

الەمدەگى ەڭ كوپ «ىشەتىن» ەلدەر:

حالىقتىق الكگولگە دەگەن قارىم-قاتىناسى رەيتينگتى ەلدەردە ءارتۇرلى

ماسەلەن، شاراپتى، سىرانى، ۇلتتىق جەمىس-جيدەكتەردى نەمەسە الكوگولسىز سۋسىندار دەپ سانالاتىن ءۇي شارابىن تۇتىنۋ ەۋروپانىڭ كەلەسى ەلدەرىندە ءجيى كەزدەسەدى:

بەلارۋس.

ليتۆا.

چەحيا.

فرانسيا.

2023-2024 جىلدارى كوپشىلىككە ۇسىنىلعان ەڭ كوپ ىشەتىن ەلدەر رەيتينگىندە وڭتۇستىك كورەيا، سونداي-اق افريكانىڭ كەيبىر ەلدەرى بار ەكەن.

ەڭ-ەڭ دەگەن توپ-تىزىمگە ستاتيستيكا بويىنشا 15 جاستان اسقان ءبىر ازاماتقا جىل سايىن 6،6 ل-دەن استام تازا الكوگول تيەسىلى مەملەكەتتەر عانا كىرەدى. وسىلايشا، 2014 جىلدان باستاپ بۇل سان جىل سايىن 0،2% - عا وسۋدە.

ەكونوميكاسى دامىعان ەۋروپا مەملەكەتتەرى ەڭ كوپ ىشەتىن ەلدەر تىزىمىنە كىرەدى. ستاتيستيكاعا سايكەس، وسى مەملەكەتتەردىڭ ءاربىر بەسىنشى ازاماتى الكوگولگە سوزىلمالى تاۋەلدىلىككە يە. ەڭ كوپ ىشەتىن ەلدەردە سۋيسيد كوبىنەسە ماس بولعان كەزدە جاسالادى ەكەن.

دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، رەيتينگتىڭ 20-شى ورنىندا ۆەنەسۋەلا تۇر. ءبىرىنشى ورىندا- بەلارۋس

الكوگول ىشۋگە تىيىم سالىنعان مەملەكەتتەر دە بار.

الەمدە 2024 جىلى الكوگولگە تولىعىمەن تىيىم سالىنعان 41 ەل بار.

سكانديناۆيا مەملەكەتتەرىنىڭ اۋماعىندا ۇكىمەتتىڭ شەشىمى بويىنشا سپيرتتىك ىشىمدىكتەردى ىشۋگە تىيىم سالۋ جونىندەگى ارنايى باعدارلامالار ازىرلەنگەن.

ال كەلەسى تىزىمدە الكوگولدىك ىشىمدىكتەردى ىشۋگە، ءتىپتى دۇكەندەرىندە اشىق ساتىلمايتىن ەلدەر ءتىزىمىن ۇسىنىپ وتىرمىز:

مىسىر؛

ينديا؛

يندونەزيا؛

يسلانديا؛

نورۆەگيا؛

شۆەسيا.

وزبەكستان-بۇرىنعى كسرو-نىڭ ىشىمدىككە تىيىم سالىنعان العاشقى ەلدەرىنىڭ ءبىرى. مۇندا الكوگول جارنامالانبايدى، ساتىلمايدى جانە ءتىپتى وندىرىلمەيدى. ىشىمدىك ىشەتىن ادامدار سوتقا تارتىلۋى مۇمكىن.

مۇسىلمان ەلدەرىنىڭ كوپشىلىگىندە الكوگولگە تىيىم سالىنعان. قۇرامىندا الكوگول بار سۋسىنداردى تۇتىنۋ نەمەسە ساتۋ قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى. يوردانيادا، يراندا زاڭدى بۇزعان ادام جازالانادى.

جۇڭگو دا سالاۋاتتى ساۋ ءومىر ءۇشىن بەلسەندى كۇرەستى باستاپ كەتتى. ەل اۋماعىندا تەگىن اۋرۋحانالار جۇمىس ىستەيدى، وندا ءار ادام، ەگەر الكوگولگە تاۋەلدى بولسا، تەك تەكسەرۋدەن عانا ەمەس، ەمدەۋدەن دە ءوتۋى مۇمكىن.

1961 جىلدان باستاپ جاريالانعان جىل سايىنعى ستاتيستيكاعا سايكەس، سوڭعى 10 جىلدان استام ۋاقىت ىشىندە ەڭ كوپ ىشەتىن اۋماقتار رەيتينگىنىڭ كوشباسشىلارى بۇرىنعى كسرو ەلدەرى مەن شىعىس ەۋروپا مەملەكەتتەرى بولىپ تابىلادى. رەسەيدىڭ ەڭ كوپ ىشەتىن ەل ەكەندىگى  بۇگىندە ميفكە اينالعان. دەيتۇرعانمەن، ستاتيستيكالىق مالىمەتتەردە ۋاقىت وتە كەلە «الكوگولمەن پروبلەمالارى بار» ادامداردىڭ بۇكىل قوعامعا قاتىناسىن كورسەتەتىن ساندار دابار. بۇل ساندى كورسەتىتىن رەسەيلىكتەر ەۋروپا حالقىنىڭ 20% قۇرايدى، ياعني بۇل ادامداردىڭ بارلىعى الكوگولگە تاۋەلدى.

ناتيجەسىندە ادامنىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى تومەندەيدى، جاستاردا كوپتەگەن اۋرۋلار پايدا بولادى. مۇنداي ۇلت ءوزىن-وزى باسقارا المايدى، ال ىشىمدىككە جالپى قولجەتىمدىلىك جانە ولاردى تۇتىنۋ مادەنيەتىنىڭ بولماۋى كوپتەگەن ادامداردىڭ ىشۋىنە اكەلەدى.

قالاي دەگەنمەن، دەرەكتەر بويىنشا كاسىبي ىشكىشتەر كۇنى  رەسەيدەن باستاۋ العان. رەسەيدە بۇل كۇن كوبىنەسە 11 قىركۇيەككە، ياعني 1943 جىلى العاشقى قىرلى ستاكان وندىرىلگەن كۇنمەن بايلانىستىرىلىپ كەلەدى. سونىمەن، ول تاماق ىشۋدە جانە تەمىرجولدا قولدانىلا باستادى، ۋاقىت وتە كەلە ماسكۇنەمدەردىڭ عانا ەمەس، سونىمەن قاتار كەڭەستىك اسحانالاردىڭ جانە شىنىاياق ۇستاعىشتاعى اينەكتىڭ قوڭىراۋىنا ۇزاق ساپارلاردىڭ سيمۆولى بولدى.

مىنە، اتاۋلى ءبىر كۇننىڭ تاريحىن شولا وتىرا، ءبىرقاتار ماسەلەلەردىڭ بارى دا اڭعارىلىپ قالعان سياقتى. كوپ جاعدايدا الكوگولدى سۋسىنداردى قولدانۋ، ىشكىلىككە سالىنىپ كەتۋ ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىنىڭ تومەندىگىمەن، كاسىبي جۇمىسى جوقتىقپەن جانە جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى جوعارى بولعان كەزدە پايدا بولاتىن قيىندىقتار ەكەنى بەسەنەدەن بەلگىلى. بۇل ەندى  - فاكت.