الماتى - تاڭعاجايىبى دا، تىلسىمى دا كوپ شاھار. ادام اياعى باسپاعان، قۇپيا قىلىپ تاستاعان، ەشكىم كورمەگەن، بىلمەگەن مەكەندەرى قانشاما؟! سولاردىڭ ءبىرىن جەلى قولدانۋشىلارى ءبولىستى. جۇرتتىڭ جانارىن جاۋلاعان ايماق "چاپاي" بەكەتى دەپ اتالادى. مۇندە نە قىزىق بار؟ اqshamnews.kz ەرەكشە كادرلار ءتۇسىرىپ، ارالاپ قايتتى. ەندەشە بىرگە شولىپ وتەيىك.
الماتىداعى "اپوكاليپسيس"
"چاپاي" بوگەتى - الماتىداعى سۋ بوگەتتەرىنىڭ ءبىرى. شامامەن كەڭەس وداعى ۋاقىتىندا سالىنعان. جاسىراتىنى جوق بوگەت تۋرالى اقپارات كوپ جەردە جوق. ءبىراق جەرگىلىكتى تۇرعىنداردان ونىڭ ءقازىر قولدانىسسىز تۇرعانىن سۇراپ بىلدىك.
قارعالى اسۋىنان باستاۋ الاتىن بۇل بوگەت "قارعالى" وزەنىنىڭ ۇستىنە سالىنعان. بيىكتىگى - شامامەن 40-50 مەتر. جان-جاعىن اعاش جايلاپ، وسىمدىكتەر قاپتاپ ءوسىپ كەتكەن.
سۋرەت: نۇربول ىنتىماق ۇلى/aqshamnews.kz
راسىمەن، ءبىر قاراعاندا "اپوكاليپسيسكە" تاپ بولعانداي كۇيگە ەنەسىڭ. ۋاقىت توقتاپ، الەم دامۋىن شەگەرگەندەي سەزىم تۋادى.
سۋرەت: نۇربول ىنتىماق ۇلى/aqshamnews.kz
الماتىنىڭ وڭتۇستىگىندە ورنالاسقان بۇل لوكاسياعا جەتۋ اسا ءبىر قيىندىق تۋدىرمادى. كارتاعا "چاپاي" بوگەتى دەپ جازساڭىز جەتكىلىكتى. كولىكپەن دە، اۆتوبۋسپەن دە، ۋاقىتىڭىز بولىپ جاتسا جاياۋ سەرۋەندەپ جەتسەڭىز بولادى.
سۋرەت: نۇربول ىنتىماق ۇلى/aqshamnews.kz
قورعان قوياتىنداي "قارعالى" ءقاۋىپتى مە؟
جوعارىدا ايتقانىمىزداي، بوگەت قارعالى وزەنىنىڭ ۇستىنە سالىنعان. اسا ءبىر ەڭىس تە ەمەس، تىك ورنالاسقان ايماق.
قارعالى وزەنىنىڭ جالپى ۇزىندىعى - 57 شاقىرىم. ال سۋ جينالاتىن الابى - 98 شارشى شاقىرىم. وزەن باستاۋىن ىلە الاتاۋىنداعى الماتى شىڭىنىڭ سولتۇستىك بەتكەيىنەن الىپ، مۇزدىقتاردان باستالادى. ءوزىنىڭ باستى اعىسى قاراوي اۋىلىنان تومەندە قاسكەلەڭ وزەنىنە وڭ جاعىنان قۇيادى. قارعالى وزەنىنىڭ ۇزىندىعى 27 شاقىرىم بولاتىن 15 شاعىن سالاسى بار.
سۋرەت: نۇربول ىنتىماق ۇلى/aqshamnews.kz
گيدرولوگيالىق سيپاتتاماسىنا توقتالساق، وزەن ارناسىنىڭ ەنى 5-10 مەتر، تەرەڭدىگى 0،3-0،5 مەتر، ال سۋ تاسۋ كەزىندە تەرەڭدىگى 1 مەترگە دەيىن جەتەدى. كوپ جىلدىق ورتاشا سۋ اعىمى چاپايەۆ اۋىلى تۇسىندا 0،65 م³/س-كە تەڭ.
سۋرەت: نۇربول ىنتىماق ۇلى/aqshamnews.kz
وزەنى جوعارى اعىسىندا تاۋ شاتقالىمەن اعىپ، جاڭاتۇرمىس اۋىلىنان كەيىن ارناسى كەڭەيىپ، جاعالاۋى جارلاۋىتتى بولىپ كەلەدى. كوكوزەك اۋىلىنان باستالىپ، جاعالاۋى جازىققا اينالىپ، دالا وزەنىنە ۇلاسادى. وزەن بويىندا كوپتەگەن ەلدى مەكەن ورنالاسقان، ال ونىڭ الابى تولىعىمەن دەرلىك يگەرىلگەن.
وزەننىڭ اينالاسىندا كوركىنە كوزىڭ تويماس گۇل دە، قاراساڭ قىنجىلاتىن قوقىس تا بار. جەرگىلىكتى تۇرعىندار دەمالۋعا كەلىپ، ىشكەن-جەگەنىن شاشىپ كەتەتىن كورىنەدى. مىناداي قوقىس قالدىقتارىن كوزىمىز شالىپ قالدى.
سۋرەت: نۇربول ىنتىماق ۇلى/aqshamnews.kz
قانداي وزگەرىس كۇتىپ تۇر؟
2024 جىلى الماتىنىڭ ناۋرىزباي اۋدانىندا قارعالى وزەنىنىڭ جاعالاۋىن كوركەيتۋ جۇمىستارى اياقتالدى. جوبا اياسىندا 3،5 كم ۇزىندىقتا جاياۋ جۇرگىنشىلەر ايماعى، بالالار مەن سپورت الاڭدارى، اۆتوسۋارۋ جۇيەسى، كوشە جارىعى جانە كوگالداندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى.
سونىمەن قاتار، ماۋسىمدا قارعالى وزەنى ارناسىن قايتا جاڭارتۋ باستالدى. جوبا اياسىندا 2026 جىلعا دەيىن وزەن ارناسىنىڭ بەتون قابىرعالارى جاڭارتىلىپ، 10 جاياۋ جۇرگىنشى كوپىرى سالىنادى.
بوگەت ماڭىندا ءتۇرلى جەمىس اعاشتارى دا گۇلدەپ تۇر. ورىك، الما، دولانا اعاشتارى جەمىسىن ۇسىنىپ تۇر.
سۋرەت: نۇربول ىنتىماق ۇلى/aqshamnews.kz
ال بوگەتتىڭ ۇستىنەن قالا، تاۋ كورىنىسى ەرەكشە اشىلادى. ال ونىڭ ادەمىلىگىن سوزبەن ايتىپ جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس. جيەكتەرىندە جەكە تۇرعىن ۇيلەر دە بوي كوتەرگەن.
بوگەتتەن ارى اسساڭ، بەلسەندى دەمالىپ جاتقان جانداردى دا بايقاۋعا بولادى.
سۋرەت: نۇربول ىنتىماق ۇلى/aqshamnews.kz