بۇگىنگى تاڭدا قالادا تۋبەركۋلەزگە قارسى ەمدەۋ وتە ءتيىمدى پرەپاراتتارمەن جۇرگىزىلەدى
بۇل تۋرالى وكق بريفينگىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق فتيزيوپۋلمونولوگيا عىلىمي ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى مالىك ادەنوۆ مالىمدەدى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
جىل سايىن 24 ناۋرىزدا دۇنيەجۇزىلىك تۋبەركۋلەزگە قارسى كۇرەس كۇنى اتاپ وتىلەدى.
"بۇل كۇن قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ اۋىرتپالىعى رەتىندە تۋبەركۋلەزدى جويۋ ءىسىن ودان ءارى ىلگەرىلەۋگە ساياسي جانە الەۋمەتتىك مىندەتتەمەنى جۇمىلدىرۋعا سەبەپ بولىپ تابىلادى جانە تۋبەركۋلەز تۋرالى اقپاراتتانۋدى ارتتىرۋعا جانە ونى بۇكىل الەمدە الدىن الۋ مەن ەمدەۋگە كۇش سالۋعا باعىتتالعان"، - دەپ ءتۇسىندىردى م.ادەنوۆ.
قازاقستان بۇۇ-نىڭ جوعارى دەڭگەيدەگى تۋبەركۋلەز جونىندەگى كەڭەسىنىڭ ساياسي دەكلاراسياسىنا قوسىلعان جانە 2035 جىلعا قاراي ەپيدەت رەتىندە تۋبەركۋلەزدى جويۋعا باعىتتالعان END TB ستراتەگياسىن ىسكە اسىراتىن ەل رەتىندە ءوز مىندەتتەمەلەرىن ورىندايدى.
قازاقستاندا 2023 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا تۋبەركۋلەز بويىنشا تۇراقتى ەپيدەميولوگيالىق جاعداي بايقالادى. تۋبەركۋلەزبەن سىرقاتتانۋشىلىق كورسەتكىشى 2022 جىلمەن سالىستىرعاندا 4،9% - عا تومەندەدى. ءولىم كورسەتكىشى 14،3% - عا تومەندەدى. تارالۋ دەڭگەيى 5،4% - عا تومەندەدى.
وكق سپيكەرى پاسيەنتكە باعدارلانعان ءتاسىل، مساك دەڭگەيىندە قىزمەتتەردى ورتالىقسىزداندىرۋ جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى.
"بۇگىندە تۋبەركۋلەزدى ەمدەۋ نەگىزىنەن امبۋلاتوريالىق جاعدايدا جۇرگىزىلەدى. ەمدەۋدىڭ ءبىرىنشى كۇنىنەن باستاپ ناۋقاس ينفەكسيالىق باقىلاۋ شارالارى مەن كلينيكالىق جاعداي ساقتالعان جاعدايدا ۇيدە بولا الادى. تۋبەركۋلەزبەن اۋىراتىن ناۋقاستاردىڭ امبۋلاتوريالىق ەمدەۋدەگى ۇلەس سالماعى 2023 جىلى 64،6% ددۇ ستاندارتىندا 55% قۇرادى، ولاردىڭ 36،4% - ى ۇيالى تەلەفونداردى، پلانشەتتەردى جانە ءموبيلدى قوسىمشالاردى پايدالانا وتىرىپ، بەينە-باقىلاناتىن ەمدەۋدە بولدى"، - دەدى م. ادەنوۆ.
ق ر زاڭناماسىنا سايكەس تۋبەركۋلەزبەن اۋىراتىن ناۋقاستارعا پسيحوالەۋمەتتىك قولداۋ كورسەتىلەدى. 2023 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا امبۋلاتوريالىق ەم الاتىن پاسيەنتتەردىڭ 95% - دان استامى الەۋمەتتىك قولداۋ شارالارىمەن قامتىلدى.
بۇكىل ەل بويىنشا دەنساۋلىق ساقتاۋدىڭ باستاپقى بۋىنى دەڭگەيىندە پتر (مولەكۋلالىق-گەنەتيكالىق دياگنوستيكا) ادىسىمەن تۋبەركۋلەزدى جانە دارىگە ءتوزىمدى تۋبەركۋلەزدى انىقتاۋدىڭ زاماناۋي ەكسپرەسس-ادىستەرى ەنگىزىلدى. وسى سىناقتاردىڭ كومەگىمەن ەكى ساعات ىشىندە ناتيجە الۋعا جانە ادامنىڭ نەگىزگى تۋبەركۋلەزگە قارسى پرەپاراتقا سەزىمتالدىعى بار-جوعىن بىلۋگە بولادى.
ول بارلىق 20 وڭىرلىك (وبلىستىق، قالالىق) تۋبەركۋلەزگە قارسى زەرتحانالار جاڭا جانە قايتا بەيىندەلگەن پرەپاراتتاردى قوسا العاندا، دارىلىك سەزىمتالدىققا تەستىلەۋ بويىنشا ساپانى سىرتتاي باعالاۋدان وتكەنىن اتاپ ءوتتى. حالىقارالىق ستاندارتتارعا سايكەس كەلەتىن تب دياگنوستيكاسىنىڭ بارلىق زەرتحانالىق ادىستەرىنە 100% قولجەتىمدىلىك قامتاماسىز ەتىلدى. تولىق گەنومدىق رەتتىلىك ەنگىزىلدى. بالالارداعى تۋبەركۋلەزدى جانە ەرەسەكتەردەگى تۋبەركۋلەز ينفەكسياسىن دياگنوستيكالاۋ ءۇشىن كۆانتيفەرون سىناعى ەنگىزىلدى.
جاڭا جانە قايتا تاعايىندالعان پرەپاراتتارمەن، قىسقا جانە جەكە ەمدەۋ رەجيمدەرىمەن ەمدەۋ ەنگىزىلدى. ددۇ ۇسىنىمدارىنا سايكەس كوپ دارىگە ءتوزىمدى تۋبەركۋلەزدى ەمدەۋ مەرزىمى 24 ايدان 9-12 ايعا دەيىن قىسقارادى. تۋبەركۋلەزگە قارسى جاڭا ءتيىمدى پرەپاراتتار (بەداكۆيلين، دەلامانيد) كەڭ دارىگە ءتوزىمدى تب جانە كدت تب ەمدەۋدە قولدانىلادى. بۇل رەتتە دارىگەر ءتوزىمدى تۋبەركۋلەزدى ەمدەۋ تيىمدىلىگىنىڭ كورسەتكىشى 80%-دى قۇراپ جاقساردى، ول ددۇ ستاندارتىندا 80% دان كەم ەمەس.
سونداي-اق، 2023 جىلدان باستاپ ددۇ 6 اي بويى دارىگە ءتوزىمدى تۋبەركۋلەزدى ەمدەۋدە ۇسىنعان جاڭا پرەتومانيد پرەپاراتىن قولدانا وتىرىپ، وپەراسيالىق زەرتتەۋ تۇرىندەگى پيلوتتىق جوبا ىسكە قوسىلدى.
مونيتورينگ جانە باعالاۋ جۇيەلەرى كۇشەيتىلدى، تۋبەركۋلەزبەن اۋىراتىنداردىڭ ۇلتتىق تىركەلىمى جەتىلدىرىلۋدە، تۋبەركۋلەزگە قارسى قىزمەتتى تۇراقتى قارجىلاندىرۋ جانە تەحنيكالىق ارىپتەستەرمەن جانە حالىقارالىق دونورلارمەن ىنتىماقتاستىق قامتاماسىز ەتىلۋدە.
سونداي-اق، قازاقستاننىڭ بارلىق وبلىستارىندا جوعارى تاۋەكەل توبىنداعى ادامدارمەن جانە حالىقتىڭ قول جەتكىزۋ قيىن توپتارىمەن جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار جۇمىس ىستەيدى.
سوڭىندا م. ادەنوۆ قالا تۇرعىندارىن اۋرۋدىڭ العاشقى بەلگىلەرىندە دەرەۋ مەديسينالىق كومەككە جۇگىنۋگە شاقىردى.