جەلىدە ۇتىس ويىنىنا قاتىسۋ نەمەسە اقشاعا ساۋالنامادان ءوتۋ تۋرالى ۇسىنىستاردى ءبارى دە كورگەن بولار. كوبىنەسە مۇندايدى الاياقتار ۇسىنادى.
مۇنداي سحەمالار قالاي جۇمىس ىستەيتىنىن جانە ولاردى قالاي دەر كەزىندە تانۋعا بولاتىنىن Stopfake.kz سايتى انىقتادى، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz.
نەگىزگى ءمانى نەدە؟
ساۋالنامالار مەن ۇتىس ويىندارى ارقىلى جاسالاتىن الاياقتىق سحەمالار بىر-بىرىنە ۇقساس تۇردە جۇمىس ىستەيدى. الاياقتار الەۋمەتتىك جەلىلەردە تانىمال برەندتىڭ اتىنان قىمبات سىيلىقتار ويناتىلادى دەگەن حابارلاندىرۋ جاريالايدى. جازباعا «ۇتىس ويىنىنا» سىلتەمە تىركەيدى. قاتىسۋشى بىرنەشە ارەكەت جاسايدى – مىسالى، «دوڭگەلەكتى اينالدىرادى» نەمەسە كەزدەيسوق ءنومىردى تاڭدايدى – سودان كەيىن قوماقتى اقشا نەمەسە باعالى سىيلىق ۇتقانى تۋرالى حابارلاما شىعادى.
ساۋالناما جۇرگىزگەندە دە وسىلاي بولادى. الاياقتار الەۋمەتتىك جەلىدە تانىمال برەند اتىنان اقىلى ساۋالناما وتەتىنى تۋرالى جارناما تاراتادى. قاتىسۋشى سىلتەمە بويىنشا ءوتىپ، بىرنەشە قاراپايىم سۇراققا جاۋاپ بەرەدى، سوسىن وعان اقشالاي سىياقى ۇسىنىلادى.
الاياقتار بۇدان قالاي پايدا تابادى؟
ەكى نەگىزگى جولى بار:
- فيشينگ
جەڭىمپاز بولعان ادامنان «سىيلىقتى الۋ ءۇشىن» بانك كارتاسىنىڭ دەرەكتەرىن ەنگىزۋ سۇرالادى. بۇل جالعان سايت، ونىڭ كومەگىمەن الاياقتار كارتا ءنومىرىن، جارامدىلىق مەرزىمىن جانە CVC كودىن الادى. وسى دەرەكتەر ارقىلى ولار جابىرلەنۋشىنىڭ كارتاسىنداعى اقشانى ۇرلايدى. - «كوميسسيا» تولەۋ
الاياقتار جۇلدەنى الۋ ءۇشىن بەلگىلى ءبىر مولشەردە كوميسسيا تولەۋدى سۇرايدى. اقشا اۋدارىلعاننان كەيىن، ولار بايلانىسقا شىقپاي قويادى جانە ەشقانداي «ۇتىس» بولمايدى.
ولاي بولسا، جەلىدەگى بارلىق ساۋالنامالار مەن ۇتىس ويىندارى جالعان با؟
جوق. ينتەرنەتتە ناقتى ۇتىس ويىندارى مەن اقىلى ساۋالنامالار وتكىزىلەدى.
شىنايى ۇتىس ويىنىن جالعانىنان قالاي اجىراتۋعا بولادى؟
بىرىنشىدەن، ۇتىس ويىنى تانىمال برەندتىڭ نەمەسە تانىمال ادامنىڭ اتىنان جۇرگىزىلسە — ولاردىڭ رەسمي اككاۋنتتارىن نەمەسە سايتتارىن تەكسەرىڭىز. ەگەر مۇنداي اقپارات رەسمي دەرەككوزدەردە جوق بولسا — بۇل فەيك.
ەكىنشىدەن، برەندتىڭ نەمەسە بلوگەردىڭ تانىمالدىلىعىن ارتتىرۋ ءۇشىن قىمبات سمارتفوندار، اۆتوموبيلدەر نەمەسە ۇلكەن اقشا سياقتى باعالى سىيلىقتارمەن ۇتىس ويىندارى وتكىزىلەدى. مۇنداي ۇتىس ويىندارى قوعامدا بەلسەندى تۇردە جارنامالانادى، ال فينالى جۇرگىزۋشىلەرمەن جانە قالىڭ كورەرمەنمەن ناعىز شوۋ سياقتى ۇيىمداستىرىلادى. ەگەر سىزگە ۇيدە جاتىپ-اق ميلليون تەڭگە ۇتتىڭىز دەسە جانە ونى قۇپيا تۇردە كارتاڭىزعا اۋدارۋدى ۇسىنسا — بۇل الاياقتىق بولۋى مۇمكىن.
اقشا تولەنەتىن ساۋالنامالار بولا ما؟
ءيا، كومپانيالار جەلىدە تۇتىنۋشىلاردىڭ پىكىرىن جينايدى. مۇنداي ساۋالنامالاردىڭ مىناداي بەلگىلەرى بولادى:
- ولار تۋرالى اقپارات برەندتىڭ رەسمي سايتىندا نەمەسە الەۋمەتتىك جەلىدەگى رەسمي پاراقشاسىندا جاريالانادى.
- ساۋالناماعا كەز كەلگەن ادام ەمەس، ماقساتتى اۋديتوريا قاتىسا الادى: مىسالى، جاس انالار، ستۋدەنتتەر، كولىك يەلەرى، ۇيدە جانۋارلارى بارلار جانە ت.ب.
- ساۋالنامادان وتكەنىڭىز ءۇشىن اقشا تولەنەتىن بولسا، ەشقانداي «كوميسسيا» تالاپ ەتىلمەيدى
الاياقتارعا الدانباس ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
بانك كارتاسىنىڭ CVC/CVV كودىن ەشكىمگە ايتپاڭىز. كارتا مەرزىمىن دە قۇپيا ۇستاڭىز — ول كەيبىر تولەم جۇيەلەرىندە بىرنارسە ساتىپ الۋ ءۇشىن ول دا جەتكىلىكتى بولۋى مۇمكىن.
SMS ارقىلى كەلەتىن راستاۋ كودتارىن ءۇشىنشى تۇلعالارعا ەشقاشان بەرمەڭىز. جەكە اككاۋنتتارىڭىزدىڭ، سونىڭ ىشىندە ەلەكتروندىق پوشتا مەن ءموبيلدى بانكينگتىڭ لوگيندەرى مەن قۇپيا سوزدەرىن قۇپيا ساقتاڭىز.
ەڭ باستىسى — جەڭىل اقشا بولمايتىنىن ەستە ساقتاۋ كەرەك. ينتەرنەتتە ەشكىم ميلليونداردى تەگىن تاراتپايدى جانە قاراپايىم سۇراقتارعا جاۋاپ بەرگەنىڭىز ءۇشىن قوماقتى قارجى تولەمەيدى.
جاقىندا Kaspi.kz الاياقتارعا قارسى ناۋقانى اياسىندا وسىنداي «ساۋالنامالار» مەن «ۇتىس ويىندارىن» ۇيىمداستىراتىن الاياقتار تۋرالى جاڭا بەينەروليك شىعاردى. قالاي جۇمىس ىستەيتىنىن كورىپ الىڭىز.