2024 جىلعى سۋ تاسقىنى ەلىمىزدە سوڭعى 80 جىلدا ورىن العان ەڭ ءىرى سۋ تاسقىنى بولدى. مىڭداعان ادام باسپاناسىز قالدى، اپات سالدارىنان قيراعان ينفراقۇرىلىم اۋقىمدى قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىن قاجەت ەتتى. الايدا، مەملەكەتتىك قۇرىلىمدار، گۋمانيتارلىق ۇيىمدار مەن جەكە سەكتور اراسىنداعى ناقتى ۇيلەستىرۋ مەن ۇيلەستىرىلگەن جۇمىس ناتيجەسىندە ۇكىمەت اپاتتىڭ سالدارىن بارىنشا ازايتىپ، زارداپ شەككەندەرگە جەدەل كومەك كورسەتە الدى.
ازاماتتارعا قانداي كومەك كورسەتىلدى
ۇكىمەت تاراپىنان 2024 جىلعى سۋ تاسقىنى سالدارىنان مۇلكى زاقىمدانعان ازاماتتارعا جان-جاقتى كومەك كورسەتىلدى. وڭىرلەردە تۇرعىن ۇيلەر، الەۋمەتتىك نىساندار جانە ينفراقۇرىلىم سالۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى.
ماسەلەن، 36 455 وتباسىنا جالپى سوماسى 13،3 ملرد تەڭگە، 100 اەك مولشەرىندە ءبىرجولعى الەۋمەتتىك كومەك كورسەتىلدى. 21 876 وتباسىنا 9،9 ملرد تەڭگە كولەمىندە 150 اەك-كە دەيىنگى وتەماقى تولەندى. بيىل توتەنشە جاعداي جاريالانعان سۋ باسقان ايماقتاردا اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك تولەۋ وتباسىلاردىڭ ماتەريالدىق جاعدايىن جەرگىلىكتى كوميسسيانىڭ تەكسەرۋىنسىز اۆتوماتتى تۇردە ءىىى توقسانعا ۇزارتىلدى. مۇنداي شەشىم ناتيجەسىندە 3،6 مىڭ وتباسىنا 655،7 ملن تەڭگە كولەمىندەگى ااك تولەمى تاعايىندالدى.
سۋ تاسقىنىنان زارداپ شەككەن وڭىرلەردە كوميسسيالار ازاماتتاردىڭ جالعىز باسپاناسى بولعان 19 359 سۋ باسقان ءۇي مەن ساياجاي قۇرىلىستارىن تەكسەردى. ولاردى باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا جىلجىمايتىن مۇلىك نارىعىنان 5 767 تۇرعىن ءۇي ساتىپ الىندى. جوندەۋ جۇمىستارى 9 156 ۇيدە 100% اياقتالدى. بۇل ماقساتتارعا بارلىعى 54،7 ملرد تەڭگە ءبولىندى. سونداي-اق قىسقا مەرزىمدە 64 ملرد تەڭگەگە حالىق ءۇشىن 2 680 جەكە تۇرعىن ءۇي سالىندى.
بيىل ۇكىمەت رەزەرۆىنەن 42،5 ملرد تەڭگە ءبولىندى. ونىڭ 400 ملن تەڭگەسى زارداپ شەككەن وتباسىلارعا قوستاناي وبلىسىنىڭ ارقالىق قالاسىنان 31 پاتەر ساتىپ الۋعا باعىتتالدى. 1،4 ملرد تەڭگە – قوستاناي وبلىسىنىڭ ارقالىق قالاسىنداعى، امانگەلدى جانە جانگەلدى اۋداندارىنداعى «قوستانايۋجەلەكتروسەرۆيس» كمك ەلەكتر جەلىلەرىن قالپىنا كەلتىرۋ بويىنشا جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە؛ 1،1 ملرد تەڭگە – باتىس قازاقستان وبلىسىنداعى جوعارى ۆولتتى ەلەكتر جەلىلەرىن كۇردەلى جوندەۋگە؛ 22،7 ملرد تەڭگە – اقمولا، اقتوبە، قوستاناي جانە سولتۇستىك قازاقستان وبلىستارىندا جول ينفراقۇرىلىمىن قالپىنا كەلتىرۋگە جۇمسالدى.
سونداي-اق اقمولا، اقتوبە، قوستاناي وبلىستارىندا ءبىلىم بەرۋ نىساندارىن سالۋعا جانە جوندەۋ جۇمىستارىنا – 7،5 ملرد تەڭگە؛ سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىم جوباسىن ىسكە اسىرۋعا – 2،9 ملرد تەڭگە، اتاپ ايتقاندا، ۋنيۆەرسالنايا كوشەسى بويىندا «رتج» ااق تەمىر جولدارى ارقىلى وتەتىن اۆتوجول وتكەلىن سالۋعا ءبولىندى. 600 ملن تەڭگە – اقمولا وبلىسىندا 7 سۋمەن جابدىقتاۋ نىسانىن جوندەۋگە، 5،9 ملرد تەڭگە – اتىراۋ وبلىسىنداعى جولداردى قالپىنا كەلتىرۋگە باعىتتالدى.
شوب سۋبەكتىلەرىنە كەلتىرىلگەن زالالدى وتەۋ ءۇشىن 12،1 ملرد تەڭگە ءبولىندى. زارداپ شەككەن كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنە تولىق تولەم جاساۋ ماقساتىندا «دەمەۋ» كورپوراتيۆتىك قورىنان اتىراۋ، باتىس قازاقستان جانە سولتۇستىك قازاقستان وبلىستارىنا 2،5 ملرد تەڭگە كولەمىندە قوسىمشا قاراجات ءبولۋ ماسەلەسى پىسىقتالدى. اتالعان قاراجات ەسەبىنەن شوب سۋبەكتىلەرىنىڭ 40 ءوتىنىشى بويىنشا شىعىن وتەلدى. جالپى، وڭىرلىك كوميسسيالار 14،6 ملرد تەڭگەگە 734 كاسىپكەرلىك ءوتىنىمدى ماقۇلدادى.
مال شىعىنى ءۇشىن مەملەكەت تاراپىنان كورسەتىلگەن كومەك كولەمى 2،8 ملرد تەڭگەدەن استى.
اپاتتان قۇتقارۋ جۇمىستارىنا 63 مىڭنان استام اسكەري قىزمەتشى جۇمىلدىرىلدى
سۋ تاسقىنى ناتيجەسىندە ەلىمىزدىڭ كوپ بولىگى تابيعي اپاتقا ۇشىرادى، ونىڭ اۋقىمىن بولجاۋ مۇمكىن ەمەس ەدى. جۇزدەن استام ەلدى مەكەننىڭ تىنىس-تىرشىلىگىنە نۇقسان كەلدى. ەڭ قيىن جاعداي رەسپۋبليكانىڭ باتىس ايماقتارىندا جانە سولتۇستىك بولىگىندە بولدى، وندا سۋ تاسقىنى ەكى كەزەڭدە ءوتتى.
سۋ تاسقىنىنىڭ العاشقى كۇندەرىنەن باستاپ توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگىنىڭ ۇيلەستىرۋىمەن جەدەل جانە وڭىرلىك شتابتار جۇمىس ىستەدى، ازاماتتىق قورعاۋدىڭ مەملەكەتتىك جۇيەسىنىڭ كۇشتەرى مەن قۇرالدارى جۇمىلدىرىلدى.
اۋقىمدى اپاتتى جويۋ جانە ازاماتتاردى قۇتقارۋ ءۇشىن كۇشتەر مەن قۇرالداردى تاسىمالداۋ بويىنشا جەدەل شەشىمدەر قابىلداندى. باستى مىندەت ازاماتتاردىڭ قازا بولۋىنا جول بەرمەۋ بولدى. وسىعان بايلانىستى، باستاپقى كەزەڭدە حالىقتى توتەنشە جاعدايلار ايماقتارىنان جەر ءۇستى جانە اۋە تاسىلىمەن كىدىرىسسىز ەۆاكۋاسيالاۋ جۇرگىزىلدى.
سۋ تاسقىنى كەزەڭىندە 120 مىڭنان استام ازامات قۇتقارىلىپ، ۋاقىتشا ورنالاستىرۋ پۋنكتتەرىنە جايعاستىرىلدى، ولارعا بارلىق قاجەتتى كومەك كورسەتىلدى.
سۋ باسقان ايماقتارعا قۇقىق ءتارتىبىن قامتاماسىز ەتۋ جانە سانيتارلىق-پروفيلاكتيكالىق، ەپيدەمياعا قارسى ءىس-شارالار جۇرگىزۋ ءۇشىن قوسىمشا كۇشتەر جىبەرىلدى.
كولىك قاتىناسىنسىز قالعان اقتوبە، اقمولا جانە سولتۇستىك قازاقستان وبلىستارىنىڭ ەلدى مەكەندەرىن ازىق-تۇلىكپەن جانە دارى-دارمەكپەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن العاش رەت قالقىما كوپىرلەر قولدانىلدى.
قوسىمشا ارنايى ينجەنەرلىك تەحنيكا مەن تىرشىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ زاتتارىنا بروندى الىپ تاستاۋ جاسالدى. ءبىر مەزگىلدە تاۋلىك بويى سۋ تاسقىنىنا قارسى جانە ينجەنەرلىك جۇمىستار جۇرگىزىلدى.
بارلىعى 35 ملن م3 استام سۋ سورىلدى، مىڭ شاقىرىمعا جۋىق ۋاقىتشا قورعانىس بوگەتتەرى مەن بىلىكتەرى تۇرعىزىلدى، 7،5 مىڭ شاقىرىمعا جۋىق ارىقتار مەن كانالدار تازارتىلدى، 8 ملن استام قاپشىقتار توسەلدى.
جالپى، اپاتتان قۇتقارۋ جۇمىستارىنا توتەنشە جاعدايلار، قورعانىس، ىشكى ىستەر مينيسترلىكتەرىنىڭ، ۇلتتىق ۇلاننىڭ، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ، مەملەكەتتىك كۇزەت قىزمەتىنىڭ كۇشتەرى مەن قۇرالدارى، سونداي-اق جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار مەن بەي-جاي قارامايتىن ازاماتتار جۇمىلدىرىلدى.
كۇشتەر مەن قۇرالداردىڭ جالپى توپتاماسى 63 مىڭنان استام ادامدى، شامامەن 7 مىڭ تەحنيكانى، 1 مىڭنان استام سۋ ايداۋ قۇرىلعىلارىن، 418 ءجۇزۋ قۇرالدارىن جانە 38 اۋە كەمەلەرىن قۇرادى.
ازاماتتىق قورعاۋدىڭ مەملەكەتتىك جۇيەسىنىڭ بارلىق دەڭگەيلەرىن ۇيلەستىرۋ مەن ءوزارا ءىس-قيمىلدىڭ ارقاسىندا اپاتتىڭ اۋقىمىنىڭ تارالۋىنا جول بەرىلمەدى جانە بەس جۇزدەن استام ەلدى مەكەن سۋ تاسقىنىنان قورعالدى.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا تجم جانىنان باقىلاۋ فۋنكسيالارى بەرىلگەن توتەنشە جاعدايلاردىڭ الدىن الۋ كوميتەتى قۇرىلدى.
سۋ قويمالارىندا 12 ملرد م3 استام سۋ جينالدى
جالپى، سۋ تاسقىنى جاعدايى تەك جاعىمسىز سالدار اكەلگەن جوق، سونىمەن قاتار قازىرگى ۋاقىتتا ەكونوميكا سالالارىنىڭ قاجەتتىلىكتەرى ءۇشىن پايدالانىلاتىن سۋ قويمالارىندا 12 ملرد م3 استام سۋ جيناۋعا مۇمكىندىك بەردى. مىسالى، ەگەر وتكەن جىلى سۋ قويمالارىنان جالپى سۋ جىبەرۋ بۇكىل سۋ تاسقىنى كەزەڭىندە شامامەن 13 ملرد م3 قۇراسا، بيىل ءبىر ايدا سۋ قويمالارىنان جالپى سۋ جىبەرۋ 36 ملرد م3 استام كولەمدى قۇرادى.
بۇل رەتتە رەسپۋبليكانىڭ سۋ شارۋاشىلىعى قۇرىلىستارى ەڭ جوعارى شيەلەنىستى كەزەڭدە سۋدى قابىلداۋدى جانە ءقاۋىپسىز اعىزىپ جىبەرۋدى قامتاماسىز ەتتى، بۇل تاسقىن سۋلاردى سوڭعى جىلدارى تاپشىلىق تۋىنداعان سۋ نىساندارىنا (كولتاباندار، سۋ باسقان شالعىندار، كولدەر) جىبەرۋگە مۇمكىندىك بەردى. ماسەلەن، استانا سۋ قويماسىن تاسقىن سۋمەن تولتىرۋ 2 ملرد تەڭگەدەن استام ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك بەردى، وسىلايشا سۋ قويماسىن ق. ساتبايەۆ اتىنداعى كانال ارقىلى تولتىرۋ قاجەتتىلىگى جويىلدى.
سونداي-اق سۋ تاسقىنى ەكولوگيالىق جاعدايدى جاقسارتۋعا مۇمكىندىك بەردى، تاسقىن سۋدى كوپتەن بەرى سۋ بارماعان جەرلەرگە باعىتتادى. مىسالى، باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ قامىس-سامار كولدەرىنە 80 ملن م3 تاسقىن سۋ جەتتى.
ۇلىتاۋ وبلىسىنان قىزىلوردا وبلىسىنا 839 ملن م3 سۋ جىبەرىلدى. سونىڭ ارقاسىندا، سۋ جولىن قاداعالاۋ تاريحىندا العاش رەت سارىسۋ وزەنى ارقىلى سۋ قىزىلوردا وبلىسىنىڭ كول جۇيەلەرىنە جەتتى.
جىل باسىنان بەرى بالقاش كولىنە 12 ملرد م3 سۋ، ونىڭ ىشىندە 3،3 ملرد م3 سۋ تاسقىنى كەزىندە جىبەرىلدى، كاسپيي تەڭىزىنە – 7،4 ملرد م3.
2024 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىنىڭ باسىندا جەدەل دەرەكتەرگە سايكەس، سۋ قويمالارىنان اۋىل شارۋاشىلىعىنا 8،4 ملرد م3 سۋ، ونەركاسىپتە 3،7 ملرد م3 سۋ پايدالانىلدى.
سونىمەن قاتار قاراعاندى وبلىسىندا بۇقار جىراۋ اۋدانىنىڭ چكالوۆ جانە سادوۆوە (سامارقاند سۋ قويماسىنىڭ تومەنگى اعىسى)، نۇرا اۋدانىنىڭ بايتۋعان جانە تاسسۋات ەلدى مەكەندەرىنە جاقىن نۇرا وزەنىنىڭ ۋچاسكەلەرىن ساناسيالاۋ جۇمىستارى ۋاقتىلى ورىندالدى، سونداي-اق اباي اۋدانىنىڭ (جارتاس سۋ قويماسىنىڭ تومەنگى اعىسى) ەلدى مەكەندەرىنىڭ ماڭىنداعى شەرۋباي-نۇرا وزەنىنىڭ جالپى ۇزىندىعى 68 كم بولاتىن ۋچاسكەلەرىن ساناسيالاۋ بويىنشا جاسالعان جۇمىستار سەكۋندىنا 1،2 مىڭ م3 تاسقىن سۋدى ءقاۋىپسىز وتكىزۋدى قامتاماسىز ەتتى جانە ەلدى مەكەندەردىڭ سۋ باسۋىنا جول بەرمەدى.
بولاشاقتا تاسقىن سۋدى جيناۋدى جانە ءقاۋىپسىز وتكىزۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن كولەمى 2،6 ملرد م3 بولاتىن 42 جاڭا سۋ قويماسىن سالۋ، جالپى جوبالىق كولەمى 3،7 ملرد م3 بولاتىن 37 سۋ قويماسىن رەكونسترۋكسيالاۋ، سونداي-اق شامامەن 14،5 مىڭ كم بولاتىن يرريگاسيالىق كانالداردى سالۋ جانە رەكونسترۋكسيالاۋ جوسپارلانۋدا.
بۇل ءىس-شارالار سۋ سالاسىن دامىتۋدىڭ 2024-2028 جىلدارعا ارنالعان كەشەندى جوسپارىندا كوزدەلگەن.
بيىل ەكى سۋ قويماسىنىڭ قۇرىلىسى (بايدىبەك اتا جانە قاراقۋىس تۇركىستان وبلىسى) جانە ءۇش سۋ قويماسىن رەكونسترۋكسياسى اقتوبە (اقتوبە وبلىسى)، قاپشاعاي (تۇركىستان وبلىسى)، كيروۆ (بقو) باستالدى.
580 مىڭنان استام تۇرعىنى بار 84 ەلدى مەكەننىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا زارداپ شەككەن نىسانداردى سالۋعا، رەكونسترۋكسيالاۋعا، قالپىنا كەلتىرۋگە جانە قورعانىس بوگەتتەرىن نىعايتۋعا باعىتتالعان 56 جوبانىڭ تىزبەسى انىقتالدى.
تج كەزەڭىندە وقۋشىلارعا ءبىلىم بەرۋ پروسەسىن ۇيىمداستىرۋ جۇمىستارى
قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا سۋ تاسقىنى كەزىندە 236 مىڭنان استام وقۋشى وقيتىن 313 مەكتەپ اكىمدىكتەرمەن بىرلەسىپ قاشىقتان وقىتۋ فورماتىنا اۋىستىرىلدى.
قاشىقتان وقىتۋ سالدارىنان پايدا بولعان ولقىلىقتاردى تولتىرۋ ءۇشىن بيىلعى ماۋسىم جانە تامىز ايلارىندا جازعى مەكتەپتە وقىتۋ ۇيىمداستىرىلدى.
اقتوبە، اتىراۋ جانە سولتۇستىك قازاقستان وبلىستارىنداعى 44 مەكتەپتە ارالىق جانە قورىتىندى اتتەستاتتاۋ توقتاتىلدى، وقۋشىلاردىڭ باعالارى جىلدىق كورسەتكىشتەر نەگىزىندە قويىلدى.
70 مىڭنان استام پەداگوگتىڭ اتتەستاتتاۋدان ءوتۋ مەرزىمدەرى جازعى كەزەڭگە اۋىستىرىلدى. سۋ باسقان وڭىرلەردەگى 6 مىڭعا جۋىق بالا ساۋىقتىرۋ ورتالىقتارىندا تەگىن دەمالىسپەن قامتىلدى.
ايتا كەتەيىك، سۋ تاسقىنى سالدارىنان 11 مىڭنان استام وقۋشى ءبىلىم الاتىن 40 ءبىلىم بەرۋ نىسانىنا سۋ كىرگەن.
كولىك قاتىناسىن قالپىنا كەلتىرۋ بويىنشا بۇرىن-سوڭدى بولماعان شارالار قابىلداندى
قازاقستاندىق اۋە كومپانيالارى بيىلعى 11-20 ءساۋىر ارالىعىندا استانا، الماتى، شىمكەنت، اقتاۋ قالالارىنداعى باعىتتار بويىنشا اتىراۋ قالاسىنان جالپى سىيىمدىلىعى 14،2 مىڭنان استام ورىندىق 76 قوسىمشا رەيستى ورىندادى.
سونداي-اق اۋە تاسىمالداۋشىلارمەن 1،1 ملرد تەڭگە گۋمانيتارلىق كومەك ءبولىنىپ، 100 توننادان استام گۋمانيتارلىق جۇك تاسىمالداندى.
پوەزداردىڭ ۇزدىكسىز جانە ءقاۋىپسىز قوزعالىسىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا 45 شايۋعا قارسى پوەزدار قۇرىلىپ 83 سۋ قويمالارى مەن بوگەتتەرگە تۇراقتى مونيتورينگ ۇيىمداستىرىلدى.
كوپىرلەردىڭ، قۇبىرلاردىڭ، درەناجدى قۇدىقتاردىڭ ساڭىلاۋلارىن قاردان، مۇزدان جانە قوقىستان تازارتۋ، تاۋلى جانە سۋ بۇرۋ ارىقتارىن، ناۋالار مەن جىرالاردى اشۋ بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزىلدى.
حالىقتى ەۆاكۋاسيالاۋ كەزەڭىندە 30 مىڭ جولاۋشى، ونىڭ ىشىندە «اتىراۋ-قۇلسارى-ماڭعىستاۋ» باعىتتارى بويىنشا 12،5 مىڭ جولاۋشى، قىزىلوردا، قاراعاندى، الماتى، استانا، اقتاۋ قالالارى باعىتىندا 5،5 مىڭ جولاۋشى تاسىمالداندى، سونداي-اق ق ر تجم، ۇلتتىق ۇلان، جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار جەكە قۇرامىنىڭ 10،5 مىڭ ادامى جانە 1،5 مىڭ بالا ەمدەۋ-ساۋىقتىرۋ ورتالىقتارى مەن لاگەرلەرگە باردى.
1،1 مىڭ بىرلىك اۋىر تەحنيكانى تاسىمالداۋ ءۇشىن 700 بىرلىك تەمىرجول پلاتفورماسى تەگىن نەگىزدە ءبولىندى.
قاپشاعاي ستانساسىنان اقتوبە، سولتۇستىك قازاقستان، اقمولا وبلىستارىنا قالقىما (قۇراما) كوپىرلەر جەتكىزىلدى.
بۇدان باسقا، زارداپ شەككەن وڭىرلەرگە 10 مىڭ توننادان استام گۋمانيتارلىق كومەك (اۋىز سۋ، ازىق-تۇلىك، ماتراستار، گيگيەنا زاتتارى، سونداي-اق اپاتتان قۇتقارۋ جۇمىستارىنا ارنالعان قيىرشىق تاس جانە كەسەك تاس) جەتكىزىلدى.
سۋ تاسقىنى سالدارىنان رەسپۋبليكالىق جولدار بويىنشا 122 ۋچاسكەدەگى جول جيەكتەرى مەن جول توسەمى شايىلىپ كەتكەن بولاتىن.
قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىن قارجىلاندىرۋ تولىق كولەمدە قاراستىرىلدى جانە ناتيجەسىندە بارلىق كولىك بايلانىستارى قالپىنا كەلتىرىلدى.