34 jastaǵy Boranbek Erkinbek Almaty qalasyndaǵy №204 jalpy bilim beretin mekteptiń fızıka páni muǵalimi. Ol osy bilim ordasynda tórt jyldan beri eńbek etip keledi. Jaqynda áleýmettik jelilerde onyń sabaǵy barysynda jasaǵan erekshe tájirıbesi taralyp, kópshiliktiń nazaryna ilikti. Juldyz bolǵan muǵalimmen Aqshamnews.kz tilshisi tildesip kórdi.
TikTok-ta jarıalanǵan beınerolık muǵalimniń oqýshylarmen birge ótkizgen tájirıbesi kópti tańdaı qaqtyrdy. Oǵan deıin 2000 jazylýshysy bolǵan muǵalimniń paraqshasyna jazylýshylar sany birden 14 000-ǵa jetken. Al dál osy tájirıbeni tamashalaǵandar sany 15.8 mln-nan asqan.
Qarapaıym zattan - erekshe qurylǵy
Ustazdyń tájirıbe júzinde jasap kórsetken bul qurylǵysy - «gaz zeńbireginiń» modeli dep atalady. «Impúlstiń ózgerisi jáne reaktıvti qozǵalys» taqyrybyn oqýshylarǵa túsindirý úshin ol turmystyq zattardan jasalǵan qarapaıym qurylǵyny paıdalanǵan. Oǵan bar bolǵany 19 lıtrlik eki plasık bótelke, shlang jáne ystyq jelim qajet bolǵan. Osy zattardy paıdalana otyryp, muǵalim «gaz zeńbireginiń» reaktıvti kúshin kórsetken.
«Bul bálendeı bir jańalyq emes. Men buny bir kınodan jáne qytaıdyń bir saıtynan kórgenmin. Sosyn ózim qyzyǵyp, zattaryn alyp, is júzinde jasap kórýge bekindim. Buny jasaýǵa kóp ýaqyt ketken joq, ary ketse bes mınýt», – deıdi fızıka muǵalimi.
Bul tájirıbede gaz shlang arqyly bótelke ishine jiberilip, nátıjesinde janý prosesi arqyly reaktıvti qozǵalys paıda bolady. Mundaı prınsıp zeńbirek qurylymynda da, ǵaryshqa ushý júıelerinde de qoldanylady.
Oqýshylar - belsendi qatysýshy
Sabaqqa qatysqan 9-synyp oqýshylary tájirıbege belsene atsalysqan. Olar qajetti materıaldardy ózderi jınap ákelip, qurylǵyny qurastyrýǵa kómektesken.
«Qurylǵyny jasaýǵa oqýshylar ózderi belsendi túrde qatysty: olar úıden qaldyq plasıkalyq bótelkeler, tútik jáne basqa da qarapaıym materıaldardy ákelip, modeldiń jasalýyna atsalysty. Eksperıment barysynda az mólsherde gaz qoldanyldy - tek reaktıvti áserdi kórsetý úshin. Barlyq qaýipsizdik erejeleri qatań saqtaldy. Tájirıbeniń iske qosylýyn men ózim oryndadym, al oqýshylar qaýipsiz qashyqtyqta boldy. Sonymen qatar, oqýshylarǵa mundaı tájirıbelerdi úı jaǵdaıynda jasaýǵa bolmaıtyny arnaıy túsindirilip, eskertildi», – deıdi muǵalim.
Sabaq - zerthana emes, zerthana - sabaq!
«Aldaǵy ýaqytta munymen toqtap qalmaımyz. Bul negizi kúnde sabaqta ótip jatqan nárse. Zerthanalyq dúnıeler ǵoı. Taǵy da qyzyqty 1-2 taqyryp bar, soǵan qajetti dúnıeler qazir oqýshylarmen birge jasalyp boldy. Bul olar úshin óte mańyzdy. Muǵalim men oqýshy arasyndaǵy baılanysty arttyrady jáne ǵylymı baǵytqa, zertteýge qyzyǵýshylyqtary artady. Ózderińiz bilesizder, qazirgi tańda oqýshylardyń nazaryn ustaý, ásirese fızıka, hımıa, matematıka sıaqty kúrdeli pánderde, ońaı emes», – deıdi ustaz.
Muǵalimniń aıtýynsha, bul tájirıbe – Nútonnyń úshinshi zańy men ımpúlstiń saqtalý zańyn naqty kórsetýge múmkindik beretin keremet qural. Sonymen qatar, reaktıvti qozǵalys prınsıpteri arqyly oqýshylar zeńbirek jumysy men tipti ǵarysh kemeleriniń qozǵalys mehanızmin de jaqsy túsine alady.
Jaı ǵana tájirıbe emes - shabyt kózi
Boranbek Erkinbek - jaı ǵana bilim berýshi ǵana emes, oqýshylardyń ishindegi izdenis otyn jaǵatyn shamshyraq. Ol - kúndelikti taqyrypty ómirmen baılanystyryp, oqýshyny qyzyqtyra biletin muǵalim.
Muǵalimniń bilim berýdegi ustanymy men kózqarasy onyń áreketinen ǵana emes, sózinen de kórinis tabady. Boranbek Erkinbek óz jumysynda «Sen janbasań, men janbasam, kim janady lapyldap?!» – degen joldaryn urany ispetti ustanyp keledi.