Kene ensefalıtiniń aldyn alýdyń eń jaqsy sharasy vaksınasıa bolyp qala beretini almatylyqtarǵa taǵy bir márte eske salyndy
Almaty qalasynyń mańy kene ınfeksıalarynyń tasymaldaýshysy bolyp tabylatyn ıksod keneleri taralǵan endemıalyq aımaqtar bolyp sanalady. Bul týraly Óńirlik komýnıkasıalar qyzmetiniń brıfıńinde Almaty qalasy Sanıtarlyq-epıdemıologıalyq baqylaý departamentiniń mamandary málimdedi, dep habarlaıdy almaty-akshamy.kz.
Qalada halyqtyń sanıtarıalyq-epıdemıologıalyq salaýattylyǵyn qamtamasyz etý, kene ınfeksıalarymen syrqattanýshylyqtyń aldyn alý maqsatynda birqatar uıymdastyrýshylyq, profılaktıkalyq jáne epıdemıaǵa qarsy is-sharalar júzege asyrylady. Kene ınfeksıalarynyń aldyn alýdyń spesıfıkalyq emes sharalarynyń biri-kenege qarsy óńdeý júrgizý.
«Aǵymdaǵy epıdemıologıalyq maýsymda jalpy aýdany 2366,56 ga orman alqaptary men qalalyq saıabaqtar, skverler óńdeledi, onyń ishinde jalpy aýdany 1904,924 ga 9 orman alqaby, jalpy aýdany 461,636 ga 100 qalalyq saıabaqtar men skverler», - dedi Almaty qalasy Sanıtarlyq-epıdemıologıalyq baqylaý departamentiniń ınfeksıalyq jáne parazıttik aýrýlardy epıdemıologıalyq baqylaý bóliminiń basshysy Almash Ahmetova.
Orman jáne qalalyq saıabaqtardyń, skverlerdiń aýmaqtaryn kenege qarsy óńdeýdi Almaty qalasy boıynsha dezınfeksıa ortalyǵynyń dezınfeksıalaý ortalyqtary aýdandyq sanıtarıalyq-epıdemıologıalyq baqylaý basqarmalary mamandarynyń tikeleı baqylaýymen, qalalyq jáne orman saıabaqtarynyń, skverlerdiń aýmaǵyn óńdeýge deıin jáne odan keıin ıksod keneleriniń sanyn aıqyndaı otyryp júrgizedi jáne jumys dezınseksıalyq eritindilerdiń daıyndalýy men paıdalanylýyna baqylaý jasalady.
Qalada ıksod kenelerine epızootologıalyq monıtorıń júrgiziledi. Aǵymdaǵy jyldyń kene belsendiligi maýsymy bastalǵannan beri USO Almaty qalasy boıynsha fılıalynda aýmaqtan jınalǵan, adamdardan alynǵan kenelerdiń 32-si zertteldi, onyń ishinde úsh synamada (barlyq analyqtar Ixodes persulcatus) KE antıgeni anyqtaldy. Saýalnama boıynsha eki jaǵdaıda Almaty oblysynyń aýmaǵynda adamdy kene shaqqan, birinshi jaǵdaıda – adam ózin keneniń qaı jerde shaqqanyn bilmeıdi.
1 naýryzdan bastap kene ınfeksıalaryna jáne halyqtyń kene shaǵýyna baılanysty medısınalyq uıymdarǵa ótinishterine apta saıyn monıtorıń júrgiziledi.
«Epıdemıalyq maýsymnyń basynan beri 2024 jylǵy 11 sáýirdegi jaǵdaı boıynsha medısınalyq uıymdarǵa kene shaǵyp alǵan 135 adam júgindi, bul ótken jyldyń sáıkes kezeńimen (182 adam) salystyrǵanda 25,8% - ǵa tómen. Kene shaqqan 14 jasqa deıingi balalardyń úles salmaǵy 62,2%-8 (84 bala) qurady, bul 2023 jylǵy uqsas kezeńmen salystyrǵanda 7,3% - ǵa joǵary (100 bala-54,9%). Barlyǵyna shuǵyl medısınalyq kómek kórsetildi, kórsetkishter boıynsha kenege qarsy ımmýnoglobýlın engizildi», - dedi Almash Ahmetova.
Osy jyldyń basynan beri qalada kene ınfeksıasy tirkelgen joq.
Almatyda kene shaǵýynan zardap shekken adamdarǵa shuǵyl kómek kórsetý medısınalyq uıymdardyń 5 travmatologıalyq pýnktinde júzege asyrylady, onyń ishinde 4 (Ortalyq qalalyq klınıkalyq aýrýhana, №4 QKA, №7 QKA, QJJA) - qalanyń eresek turǵyndaryna qyzmet kórsetedi, Balalarǵa shuǵyl medısınalyq kómek ortalyǵy – qalanyń barlyq aýdandarynyń balalaryna qyzmet kórsetedi. Seroprofılaktıka pýnktteri kenege qarsy ımmýnoglobýlınmen qamtamasyz etilgen, qazir 19 lıtr 766 ml bar.
Infeksıalyq jáne parazıttik aýrýlardy epıdemıologıalyq baqylaý bóliminiń bas mamany Bıbigúl Nurǵalıevanyń aıtýynsha, kene ensefalıtiniń aldyn alýdyń negizgi sharasy vaksınasıa bolyp tabylady.
Tabıǵı jaǵdaılarda jumys isteıtin endemıalyq aımaqtarda turatyn halyq; demalys, týrızm maqsatynda kene belsendiligi maýsymynda endemıalyq aýdandarǵa barýdy josparlaıtyn adamdar kene ensefalıtine qarsy profılaktıkalyq egýler alýy tıis.
“Qalada 11287 doza mólsherinde TıkoVak vaksınasy bar. Vaksına 16 jastan asqan adamdarǵa kene ensefalıtine qarsy belsendi ımmýndaý úshin arnalǵan. Vaksınasıanyń bastapqy kýrsy úsh dozadan turady. Imýnıtetti qalyptastyrý úshin birinshi jáne ekinshi dozalardy 1 aıdan 3 aıǵa deıingi aralyqpen qys aılarynda (kóktemde paıda bolatyn keneler belsendirilgenge deıin) alǵan jón”, - dedi ol.
Úshinshi dozany ekinshi dozany alǵannan keıin 5-12 aıdan keıin salǵyzý kerek. Revaksınasıa úshinshi dozany engizgennen keıin 3 jyldan soń júrgiziledi. 60 jastan kishi adamdarǵa odan ári revaksınasıa 5 jyldan keıin, al 60 jastan asqan adamdarǵa 3 jyldan keıin júrgiziledi.
Qysta ekpe alýǵa úlgermegen adamdar úshin shuǵyl ımmýndaý sqemasy qarastyrylǵan. Ol eki apta aralyǵymen eki vaksınasıadan turady.
Kene ensefalıtiniń tabıǵı oshaǵyna barǵan kezde (taýǵa, ormanǵa barý, qala mańyndaǵy demalys jáne t. b.) kene belsendiligi kezeńinde mamandar kene shaǵýyna jol bermeý úshin saqtyq sharalaryn saqtaýdy usynady:
- uzyn jeńdi jeńil birtústi kıim kıý kerek (tekserý kezinde keneler jaqsy kórinedi), ol denege jabysyp turýy kerek, shalbardy shulyqqa salyp, basyna oramal, qalpaq kıý kerek;
- repellentterdi qoldaný kerek - kenelerdi úrkitetin zattar;
- úıge oralǵannan keıin kıimderdi, deneni jáne zattardy tekserý jáne denede kenelerdiń bar-joǵyn muqıat tekserý.
Denege jabysqan kene (kene shaqqannan keıin 4-shi kúnnen keshiktirmeı) tabylǵan jaǵdaıda, bilikti medısınalyq kómek kórsetiletin jáne kene ensefalıtine qarsy ımmýnoglobýlındi engizý júzege asyrylatyn seroprofılaktıka pýnktterine júginý qajet. Keneni ózdiginen alyp tastaǵanda - ony ezýge bolmaıdy.
Kene ensefalıtiniń shuǵyl kúkirt profılaktıkasy Almatyda kelesi medısınalyq uıymdarda júrgiziledi:
- Ortalyq qalalyq klınıkalyq aýrýhana (Jandosov kóshesi, 6);
- Jedel járdem aýrýhanasy (Qazybek bı kóshesi, 96);
- №4 Qalalyq klınıkalyq aýrýhana (Papanın kóshesi, 220);
- №7 Qalalyq klınıkalyq aýrýhana (Qalqaman yqsh aýdany, 20);
- Balalarǵa shuǵyl medısınalyq kómek kórsetý ortalyǵy (Manas kóshesi, 40).«Qaýipsizdik sharalaryn saqtaý, kene shaqqan jaǵdaıda medısınalyq kómekke erterek júginý, ýaqtyly aldyn alý jáne emdeý aýrýdyń aldyn alýǵa jáne oń nátıjege yqpal etedi», - dep tolyqtyrdy Almash Ahmetova.