15 mamyr – Halyqaralyq otbasy kúni. Qazaqta otbasy – qoǵamnyń irgetasy, urpaq sabaqtastyǵynyń ózegi. Degenmen keıingi jyldary demografıalyq jáne áleýmettik kórsetkishter kóńil kónshitpeıdi. Bul týraly statısıka ne deıdi? Qazaqstanda qansha jup jyl saıyn neke qıady? Tolyǵyraq aqshamnews.kz materıalynda.
Budan bir aı buryn AHAT organdary byltyrǵy kórsetkishterdi usyndy. 2024 jyly 123,6 myń neke tirkegen, bul 2023 jylmen salystyrǵanda 2,2 paıyzǵa artyq.
Bir jylda qansha neke qıylǵan?
Al 2020–2024 jyldar aralyǵynda Qazaqstanda 500 myńnan asa adam neke qıǵan. Bul kezeńde eń joǵary kórsetkish 2021 jyly tirkelip, 140 myń jup shańyraq kótergen. Alaıda keıingi jyldary bul kórsetkish birtindep tómendegen: 2024 jyly 123,6 myń neke tirkelgen. Al 2025 jyldyń alǵashqy úsh aıynda bar bolǵany 22,5 myń neke qıylǵan.
Elimizde qansha otbasy bar?
2021 jylǵy Ulttyq halyq sanaǵynyń nátıjesine sáıkes, elimizde 5,5 mıllıon otbasy bar. Bul keıingi on jylda 1,1 mıllıonǵa kóbeıgenin kórsetedi.
- Otbasyn qurǵandardyń ishin erlederdiń 78 paıyzy jáne áıelderdiń 79,1 paıyzy nekege alǵash ret turǵan
- ajyrasqannan keıin qaıta úılengen erlerdiń úlesi – 20,8 paıyz, turmysqa shyqqan áıelderde –19,4 paıyz.
Geografıalyq erekshelik
Qalalyq jerlerde 82,1 myń neke, ıaǵnı 66,4 paıyz, aýyldyq jerlerde 41,5 myń neke, ıaǵnı 33,6 paıyz qıylǵan.
Alǵash ret úılenetinderdiń orta jasy qandaı?
Alǵash neke qurǵan erlerdiń orta jasy 27 bolsa, áıelder úshin – 25 jas.
Neke jyldyń qaı aıynda jıi tirkeledi?
2024 jyly neke jaz aılarynda eń kóp tirkelgen:
- maýsym – 11 675,
- shilde – 13 739,
- tamyz – 12 936 birlik.
Ajyrasý boıynsha statısıka
Bul kórsetkish te alańdatady. 2019 jyly elimizde 59 myń ajyrasý tirkelse, 2024 jyly bul kórsetkish 40 myńǵadeıin azaıǵan. Iaǵnı, keıingi bes jylda ajyrasý 33 paıyzǵa tómendegen. Alaıda zertteý nátıjesi ajyrasýlardyń 35 paıyzǵa jýyǵy nekede bes jylǵa jetpeı ómir súrgen otbasylardyń úlesinde ekenin kórsetti.
Qazaqstandyq qoǵamdyq damý ınstıtýty (KIOR) júrgizgen zertteýlerge sáıkes, otbasylardyń buzylýyna áser etetin negizgi sebepter áleýmettik jáne psıhologıalyq sıpatta bolady.
- Ajyrasýlardyń 61,7%-y ishimdik pen esirtkige táýeldilikpen baılanysty bolsa,
- 51,1%-ynda turmystaǵy zorlyq-zombylyq tirkelgen.
- Sonymen qatar, 47% – opasyzdyq,
- 38,4% – qumar oıyndarǵa táýeldilik ajyrasýdyń basty sebepteri retinde kórsetilgen.
Qazirgi jastardyń otbasylyq ómirge degen kózqarasy ózgerip jatyr. Oqýǵa, mansapqa, qarjylyq táýelsizdikke umtylyp, otbasyn qurýdy keıinge qaldyrý sıaqty úrdis keń taralyp keledi. Demografıalyq jaǵynan alǵanda, qazirgi neke jasyndaǵy jastar – 1995–2000 jyldary týǵan býyn. Bul kezeńde elde bala týý deńgeıi tómen bolǵan. Sondyqtan neke sanynyń azaıýy tek áleýmettik emes, demografıalyq sebepterge de baılanysty.
KIOR mamandary otbasylyq ınstıtýtty saqtaý úshin naqty sharalar qajet ekenin aıtady. Olardyń qatarynda táýeldiliktiń aldyn alý, otbasylyq mádenıetti damytý, áleýmettik jaýapkershilik pen qoldaýdy kúsheıtý sekildi baǵyttar bar.