Tirkelmegen mopedterdiń júrýine tyıym salynady: Jańa talaptar jáne qoǵamdaǵy áseri
Qazaqstanda kólik qozǵalysyn retteý maqsatynda 2025 jyldyń 5 sáýirinen bastap tirkelmegen mopedterdiń jol qozǵalysyna qatysýyna resmı túrde tyıym salyndy. Bul qadam jol qaýipsizdigin qamtamasyz etý jáne moped júrgizýshileriniń quqyqtyq jaýapkershiligin arttyrý maqsatynda qolǵa alyndy. Bul týraly Aqshamnews.kz saıty habarlaıdy.
Jańa ereje kóptegen azamattardyń kólik quraldaryn tirkeý men júrgizýshi kýáligin rásimdeýge asyǵýyna sebep boldy. Endi elimizdiń joldarynda moped mingen ár azamat memlekettik tirkeýden ótip, tıisti talaptarǵa saı bolýǵa mindetti.
Jańa talaptar qandaı?
2024 jyldyń qazan aıynda qabyldanǵan ózgeristerge sáıkes, 50 tekshe santımetrge deıingi qozǵaltqyshy bar mopedter de kólik retinde tirkelýge jatady. Buryn bul sanattaǵy kólikter tirkeýsiz de qozǵala alatyn. Endi árbir moped ıesi kólikti İİM júıesinde tirkep, memlekettik nómir alýy tıis. Sonymen qatar, júrgizýshiniń A1 nemese A sanatyndaǵy júrgizýshi kýáligi bolýy qajet.
Bul rette İshki ister mınıstrligi moped ıelerin aldyn ala eskertip, 2025 jyldyń kóktemine deıin tirkeý jáne júrgizýshi kýáligin rásimdeý boıynsha keń kólemdi túsindirý jumystaryn júrgizdi. Endi bul talapty oryndamaǵandar Ákimshilik quqyq buzýshylyq kodeksiniń tıisti baptary boıynsha jaýapkershilikke tartylady.
Nelikten bul qadam mańyzdy?
Sońǵy jyldary Qazaqstanda moped pen skýter qoldanýshylardyń sany kúrt ósti. Bul kólikter kóbine oqýshylar men stýdentter, sondaı-aq kýrerlik qyzmet ókilderi arasynda tanymal. Alaıda olardyń kópshiligi arnaıy quqyqsyz, qaýipsizdik erejelerin elemeı qozǵalyp júrdi. Jol-kólik oqıǵalarynyń statısıkasy da osyny dáleldeıdi: 2023 jyly moped qatysqan 500-den astam jol apaty tirkelip, 30-ǵa jýyq adam qaza tapqan.
Mamandar bul jaǵdaıdy tirkelmegen mopedterdiń kóleńkede qalyp, jol qozǵalysyna baqylaýdyń álsizdigimen baılanystyrady. Sondyqtan jańa talaptar qoǵamdaǵy jaýapkershilik deńgeıin arttyryp, kólik quraldaryn resmı esepke alýǵa baǵyttalǵan mańyzdy reforma retinde baǵalanýda.
Qoǵamnyń reaksıasy qandaı?
Jańa tártipke qatysty qoǵam pikiri ekige bólindi. Bir tarap bul sharany qoldap, jol qaýipsizdigi úshin mańyzdy qadam ekenin aıtsa, ekinshi tarap bul sheshimdi halyqtyń áleýmettik jaǵdaıyna aýyr tıedi dep synap otyr. Ásirese, mopedti kúnkóris kózine aınaldyrǵan kýrerler men aýyl turǵyndary tirkeý men kýálik alýǵa ketetin shyǵyndy kótere almaıtynyn alǵa tartady.
Sarapshylar bul jaǵdaıdy sheshý úshin memleket tarapynan ótpeli kezeńde jeńildikter nemese sýbsıdıa berý tetikterin qarastyrý qajet ekenin alǵa tartady. Sondaı-aq, jergilikti ákimdikter arqyly tegin oqytý kýrstary men tirkeý aksıalaryn uıymdastyrý usynylýda.
Sarapshylar ne deıdi?
Kólik salasynyń sarapshysy Baýyrjan Nurtaevtyń aıtýynsha:
«Mopedti tirkeý mindeti – ýaqyt talabyna saı sheshim. Qazir jolda júrgen ár kólikke naqty jaýapkershilik júktelýi tıis. Bul tek qana tártip emes, adam ómirin qorǵaý máselesi. Biraq bul úderis múmkindiginshe qarapaıym ári arzan bolýy kerek».
Al zańger Aıgúl Sattarova bul ózgeristerdiń quqyqtyq turǵydan da mańyzdylyǵyn atap ótti:
«Jol apatyna sebepker bolǵan moped júrgizýshisin anyqtaý tirkeýsiz jaǵdaıda óte qıyn. Endi árbir moped ıesi zań aldynda naqty jaýap beretin bolady».
Mopedterdi tirkeý men júrgizýshi kýáligin mindetteý – jol qaýipsizdigi men quqyqtyq tártipti arttyrýǵa baǵyttalǵan mańyzdy reforma. Bul ózgeris moped ıelerinen jaýapkershilik pen tártipti talap etkenimen, qoǵamnyń álsiz toptaryna qosymsha qoldaý mehanızmderi qajet. Degenmen, uzaq merzimdi perspektıvada bul qadam kólik mádenıetin kóterip, qaýipsizdik deńgeıin arttyrýǵa yqpal etedi.
