Dástúrli jáne jańa medıalardy biriktirip otyrǵan bizdiń «Alatau Aqparat» medıaholdıngi búginde irgeli aqparattyq óndiris bazasyna aınalyp keledi. Olaı deıtinimiz, ol aýdıtorıasyna sapaly aqparat jetkizýshi ǵana emes, bolashaq kásibı mamandar úshin naqty tájirıbelik alań da usyna alatyn deńgeıge jetti. Qazir medıaholdıngte otandyq joǵary oqý oryndarynyń stýdentterimen qatar, sheteldik jastar da óndiristik taǵylymdamadan ótýde.
Naqtyraq aıtsaq, qazirgi kúni Túrkıa elindegi Aıdyn Doǵan atyndaǵy Anadoly kásiptik-tehnıkalyq lıseıiniń stýdentteri «Almaty aqshamy» jáne «Vechernıı Almaty» gazetteri men saıttarynda tájirıbeden ótip jatyr. Túrkıalyq jastardy bastap kelgen jetekshisi Ashın Qýl maqsat – qazaq-túrik bilimi men ǵylymyn ushtastyrý, sol arqyly eki el arasyndaǵy dostyq, baýyrlastyq, áriptestikti nyǵaıtý deıdi.
Osy oraıda aıta keteıik, Aıdyn Doǵan atyndaǵy Anadoly kásiptik-tehnıkalyq lıseıiniń stýdentteri jýrnalısıka, radıo, televıdenıe jáne grafıka salasyn meńgerip jatyr. Oqý orny tórt jyldyq. Olar meńgerip jatqan mamandyǵyn óndiristik tájirıbemen ushtastyrý mańyzdy dep biledi. Bul bolashaqta ózderiniń jaqsy maman bolyp shyǵýyna, tabysty bolýyna qajetti baspaldaq dep biledi.
Iá, «Alatau Aqparat» medıaholdıngi medıaholdıngi men Túrkıa oqý orny arasyndaǵy bul yntymaqtastyq kelisim qazaq-túrik jastarynyń ózara tájirıbe almasýyna altyn kópir ornatyp otyr. Osy oraıda, halyqaralyq mánge ıe mundaı seriktestik Qazaqstan boıynsha alǵash ret júzege asyrylyp otyrǵanyn aıta ketkimiz keledi.
Túrkıalyq jastar bizdiń dástúrli medıanyń mol tájirıbelik bazasy jáne búgingi aqparattyq qoǵamdaǵy qyzmeti meılinshe qyzyǵýshylyq týdyryp otyrǵanyn jasyrmaıdy. Aıdyn Doǵan atyndaǵy Anadoly kásiptik-tehnıkalyq lıseıiniń stýdentteri Aslynur Jeren Gench, Húsna Gırgın jáne Pelın Argýnnyń Qazaqstan jerinde, onyń ishinde alyp Almaty megapolısinde júrgenine, «Alatau Aqparat» medıaholdınginde óndiristik tájirıbeden ótip jatqanyna aıdan asty. Olar ne kórdi, ne unady, ne sezindi, ne túıdi eken, sol týraly bilmekke áńgimege tartqan bolatynbyz.
Aslynur JEREN GENCH:
– Bizdiń lıseıde ErasmusPlus jobasy jumys isteıdi. Sol joba jastarǵa tájirıbe jınaýǵa mol múmkindik berip otyr. Lıseı dırektory Serdar Karatashtyń qoldaýymen biz qazir Qazaqstanǵa kelip, Almatyda jaryq kóretin «Almaty aqshamy» gazeti men saıtynda úsh aılyq taǵylymdamadan ótip jatyrmyz. Sýretke túsirý, habar daıyndaý, bet dızaınyn jasaý syndy jumystardy buǵan deıin de meńgerdim. Osy eldegi ózgeshe tájirıbelerdi qabyldap, qazaq jáne orys tilderin meńgersem deımin. Sol arqyly ózimizdi damytýdy kózdep keldim.
Baıqaýymsha, qazaq jýrnalısıkasy men túrik jýrnalısıkasynyń arasynda aıyrmashylyqtar bar. Mundaǵy gazetterde mádenıet pen ónerge kóbirek kóńil bólinetinin baıqadym, bul meni qatty qyzyqtyrdy. Sizderde jylylyqqa toly jańalyqtar basym. Al bizdiń gazetterde taqyryptar neǵurlym qatal jáne kezdeısoq bolyp keledi.
Almaty maǵan birden unady, bálkim bul meniń shet elge shyqqan eń alǵashqy saparym bolǵandyqtan shyǵar. Qalaı bolǵanda da Almaty qalasynyń meniń ómirimde eń úlken oryn alatynyna, tipti, júregimniń túkpirinde eń aıaýly estelikter retinde saqtalatynyna senimdimin.
Almaty óte jaıly shahar eken. Turǵyndary óte meıirimdi. Syrttan kelgenińdi bile qoıyp, birden qol ushyn sozýǵa ázir turady. Maǵan megapolıstiń barlyq jeri unaıdy desem, ásirelegenimiz emes. Almatyǵa kelmes buryn onyń jasyl jelekke oranǵan jaıly qala ekenin estigen bolatynmyn. Endi, mine, ózim de kóz jetkizip, dál ortasynda júrmin. Iá, óte qaýipsiz qala, kóshelerinde, saıabaqtarynda alańsyz qydyryp, serýendep júre beresiz. Jap-jasyl, jastar qalasy. Meniń jarqyn sátterimniń osynda ótip jatqanyna qýanyshtymyn. Maǵan kúnde júretin joldarym, qoǵamdyq oryndar óte ystyq bolyp barady.
Árıne, elimdi saǵyndym. Týyp-ósken jerimnen, otbasymnan, dostarymnan jyraqta júrgenime aıdan asty, saǵynyshymdy sabyrǵa jeńdirip úırenip júrmin. Qalaı bolǵanda da men qazaq jerine kelgenim úshin qýanyshtymyn.
Túrkıaǵa qaıtarda ózimmen birge mindetti túrde «Almaty aqshamy» gazetiniń birneshe danasyn alyp ketemin. Bul gazet meniń eresek ómirge jasaǵan alǵashqy qadamdarynan estelik bolyp qalady dep oılaımyn. Sosyn Almatydaǵy rýhanı keshterge, mýzeılerge barǵan bıletterimdi de saqtap qoıatyn bolamyn.
Qazaq jáne túrik tilderinde uqsas sózder kóp. Biraq alfavıttegi keıbir áripterdi aıta almaıtyndyqtan qınalyp júrmin. Maǵan qazaqsha eń unaıtyn sóz – «tanysqanyma qýanyshtymyn».
Húsna GIRGIN:
– Maǵan ózim tańdaǵan jýrnalısıka salasy qatty unaıdy. Sondyqtan Qazaqstanda taǵylymdamadan ótýge qýana kelistim. Biz «Almaty aqshamy» gazetiniń qattalý prosesimen, ıaǵnı materıaldardy betke ornalastyrý jumysymen, dızaınymen tanystyq. Árıne, bizden ózgeshelikter bar. Gazet maqalalaryn oqylymdy, tartymdy etý úshin olardy ornalastyrý ádisi de úlken ról atqarady. «Almaty aqshamy» gazetiniń verstkasy maǵan unady. Jumys prosesi qyzyq eken. Saıt jumysy da ózgeshe bir álem. Onda ýaqyt aǵymynan qalyp qoımaı, oqyrmanǵa eń kerekti aqparatty jedel salyp otyrý kerek. Osy oraıda biz sekildi jastarǵa ushqyr bolý, sergektik mańyzdy.
Almaty maǵan da unady. Munda aǵashtar kóp, saıasyna demalý janǵa rahat syılaıdy. Búgingideı qozǵalys, kólikter tym kóp jaǵdaıda adamdardyń baǵdarshamǵa baǵynýy óte durys. Kósheler, jaıaý júrginshi joldary óte ádemi, keń. Jerasty ótkelderi de tap-taza. Balalarǵa arnalǵan oıyn, sport alańdarynyń kóptigi qyzyqtyrdy. Bári tormen qorshalǵan. Balaqaılar alańsyz oınap júr.
Maǵan Jibek joly kóshesi óte unaıdy. Ádemi bezendirilgen. Munda barlyq keregińdi tabýǵa bolatyn túrli dúkender bar. Panfılovshylar saıabaǵy da ádemi, súıkimdi tıinder óte kóp, adamdardan qoryqpaıdy. Bizdiń meıirimdi ekenimizdi olar da biledi.
Eger maǵan Qazaqstan týraly zertteý maqalasyn jazý tapsyrylsa, barlyq jerin aralap, saıahattap, týrıserge qolaıly oryndary, ádemi jerleri týraly jazǵan bolar edim.
Aıtpaqshy, men qazaqtyń taǵamdaryna úırene almaı júrmin. Jórgegimnen jep ósken óz elimniń taǵamdaryn ańsaımyn.
Pelın ARGÝN:
– Bizdiń Anadoly lıseıinde matematıka, túrik fızıkasy negizgi pánder retinde oqytylady. Oqý ordamyz orta mektep jáne kásiptik-tehnıkalyq lıseı bolǵandyqtan, jýrnalısıka kýrsy boıynsha da dáris alamyz.
Maǵan sizdiń gazette taǵylymdamadan ótý múmkindigi týǵanyna qýanyshtymyn. Bul eki el arasyndaǵy dostyq qarym-qatynastyń jemisi dep bilemin. Biz túbi bir túrki jurtymyz, dostyǵymyzdyń nyǵaıa berýine jastar da tilekshimiz.
Qazaq mádenıeti men bizdiń mádenıetimizde birshama uqsastyqtar bolǵanymen, aıyrmashylyqtar da az emes. Mysaly, sizder jylqy etin jeısizder, al biz múldem jemeımiz, dúken sórelerinde satylmaıdy da. Bizde de sizderdegideı samsa pisiriledi. Biraq bizge qaraǵanda sizderde túrli bolyp keledi eken.
Almaty jastary men bizdiń eldiń jastarynyń kıiný stılinen de asa aıyrmashylyq baıqamadym. Qazirgi jastar asa talǵampaz.
Almaty shynymen de ásem qala. Eń unaıtyn jaǵy – tynysh, jaǵymdy, jaıly shahar. Ǵımarattary, joldarynyń ornalasýyna deıin bári óz ornynda. Qala tabıǵaty kórkem. Jasyl jelekteri janyńa tynyshtyq syılaıdy, bıik taýlary alys ta jaqyn kórinedi, ushar basy tup-tunyq, aınala tap-taza álem dersiz. Janyma taýlardyń jaqyn ekenin sezindim. Men munda kelgenge deıin eshteńe bilmedim. Almatynyń osynshalyqty ádemiligine qatty tańqaldym. Munda qydyratyn jer óte kóp, áli baryp úlgermeı jatyrmyz.
Meniń baıqaǵanym, qazaqstandyq jýrnalıser túrik jýrnalıserine qaraǵanda pikirlerin anyq jáne ońaı jetkizedi. Sizdiń gazette adamdarǵa motıvasıa beretin jaǵymdy jańalyqtar jıi jarıalanady eken. Eger múmkindik týyp jatsa, bolashaqta men qazaq jýrnalısıkasynyń shyǵý tarıhyn zertteıtin shyǵramyn. Sebebi, men onyń qalaı paıda bolǵanyn nemese damý satylaryn jetik bilgim keledi.
Jýyrda biz Almatyda ótken úlken bir saltanatty is-sharaǵa qatystyq. Onda túrik, qazaq, orystar boldy. Biz bir-birimizdiń tilimizdi jaqsy túsinbesek te, kóńilimizben uǵystyq. Kóp dos taptym. Maǵan barlyq adam meıirimdi kórindi.
Túrkıaǵa keterdi osy saparymnan jaqsy estelik bolatyn bir kádeısyı alyp ketemin. Ázirge qandaı zat bolatynyn sheshkem joq. Almaty meniń júregimde qalary sózsiz.