Jetpistiń segizine shyqqan Aıtmuhan Álimov Soltústik Qazaqstan oblysyna qarasty Kıevskoe selosynda turady. On saýsaǵynan óner tamǵan aqsaqaldyń qolynan kelmeıtini joq. Qarapaıym úı jıhazdarynan bastap san túrli kólikterdi óz qolymen jasap shyqqan. Temirden túıin túıgen qajyrly aqsaqal kúni búginge deıin garajynan shyqpaı qıalyna kelgen ǵajaıyp dúnıelerdi jasap eldi tań-tamasha etýde, - dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz. Massaget.kz-ke silteme jasap.
Bala kezinen oı-sanasy tyń jańalyq pen tehnıkaǵa úıir bolǵan Aıtmuhan aqsaqaldyń úıi tutastaı mýzeı deýge de bolady. Úı ishindegi kereýet, aına, aýladaǵy Báıterek ǵımaratyna uqsas etip salynǵan qaqpa, tipti qasyqtarǵa deıin óz qolymen órnektep jasaǵan. Al san túrli qolynan shyqqan tehnıkasy óz aldyna bir tóbe.
Sonaý sekseninshi jyldary tehnıka jasaýǵa degen qulshynysy jigerin janyǵan Aıtmuhan Álimovtyń eń alǵashqy tyrnaqaldy tehnıkalyq týyndysy shaǵyn traktor qurastyryp shyǵýdan bastalypty. Oımaqtaı ǵana shaǵyn traktor úı sharýasyna qajetti ondaǵan isti jyp-jylmaǵaı etedi. Baqshadaǵy kartopty egip, úıdiń aýlasyn tazartyp, úı salarda tirkemesimen barlyq qajetti zattardy da tasyǵan.
Aıtmuhan aqsaqaldyń úı mańyndaǵy ondaǵan jyldardan beri jınaqtalǵan temir-tersek qandaı is bastasa da, barlyq qajetti zattaryn qınalmaı taýyp, oıyna kelgen dúnıeni oımaqtaı etip jasaýǵa múmkindik beripti. Shaǵyn traktordan keıin Aıtmuhan Álimovtiń kezekti ıdeıasy ony anaǵurlym iri kólikti jasap shyǵýǵa yntalandyrady. Aqyry degenine jetken qarıa araǵa birshama ýaqyt salyp dızel otynymen jumys isteıtin iri kólikti jasap shyqqan. Ózderi otbasymen ony «Jıp» dep atap ketipti. Alǵashqyda qarapaıym kólik bolǵan jıpke ýaqyt óte kele túrli tirkemeler jalǵanyp, shóp shaýyp, egin orý, shóp shómelesin ysyrý sıaqty san túrli qyzmetter qosylǵan. Tipti osy kólikpen bolǵan qyzyqty oqıǵa Aıtmuhan aqsaqaldyń qyzdarynyń biri Ásel Aıtmuhanqyzynyń áli kúnge esinde qalypty.
«Úlken kólikti bárimiz «jıp» dep atap kettik. Osy kólikpen kezinde shekaradan da asyp, Reseıge oqýǵa túsken meni jetkizip salǵan kezi de boldy. Kúni keshegideı bári de kóz aldymda», - deıdi Ásel Aıtmuhanqyzy.
Toqsanynshy jyldardaǵy toqyraý kezin de Aıtmuhan aqsaqaldyń otbasy saǵynyshpen eske alady.
Jurttyń bári shamnyń biltesinen tutanǵan syǵyraıǵan otqa qarap qalǵan shaqta Aıtmuhan aqsaqal úıiniń tóbesine jelden qýat alatyn "vertýshka" jasap úı ishi samaladaı jaryq bolyp, ári balalary men qosa aýyldas kórshi-qolań da jınalyp teledıdar kóripti. Óneri bir basynan asyp tógilgen aqsaqaldyń qıalynan shyqqan dúnıeleri otbasyna ǵana emes, tutas aýylǵa da zor kómegin tıgizipti. Jaryqtyń zardabyn tartqan aýyldastarynyń jaıyn oılaǵan aqsaqal bir kúni elektr qýatyn shyǵaratyn shaǵyn stansıany da jasap shyǵady. Osy kúnnen bastap Aıtmuhan aqsaqalmen qosa aýyldastary da keshki asyn samaladaı jaryq úıde otyryp ishetin boldy.
Aıtmuhan aqsaqaldyń aýyl jurty úshin jasaǵan jaqsylyǵynyń taǵy biri - kádimgi un tartatyn dıirmen bolypty.
«Bizdiń áli bala kezimiz. Ol kezde qazirgideı emes bári bıdaıdy dıirmenge aparyp un tartqyzyp keletin. Nandy barlyq úı peshke pisirip alatyn. Ákem sol kezde aýyldastary úshin taǵy tyń dúnıesin shyǵaryp ózi qoldan jasaǵan dıirmenimen un tartyp berip júrdi. Tipti aýyldyń irgesindegi «Kıevskıı» dep jazylǵan aýyldyń ataýyna deıin ákemiz ózi sementten quıyp otyryp shyǵarǵanyn aýyl halqy kúni búginge deıin maqtanysh etedi», - deıdi Altynaı Aıtmuhanqyzy.
Ónertapqysh qarttyń qolynan shyqqan eń ozyq tehnıkalyq týyndysy tikushaq eken. Aıtmuhan aqsaqal tikushaq jasap shyǵýdy ómir boıy armandapty. Aqyry kózdegen maqsatyna jetip, osydan on jyldaı buryn temirden qańqasyn qurastyrǵan armanyndaǵy tikushaq ta daıyn bolady. Qozǵaltqyshyn iske qosqan tikushaq tipti aspanǵa da kóterilgen eken.
«Tikushaqtyń aıaqtalyp iske qosylýyn aýyl jurty túgeldeı taǵatsyzdana kútip júrdi. İske qosý sáti aýyl úshin úlken meıram boldy dese de bolady. Bala-shaǵaǵa deıin túgeldeı jan-jaǵynan qaýmalap ákemizdiń bala kezinen arman bolǵan tikushaqtyń iske qosylýyn kúttik. Kádimgideı propelleri, shaǵyn kabınasy bar tikushaq shynymen de óte sátti shyqty. Syrty qaptalmaǵan jan-jaǵy ashyq qur qańqasy bolatyn. Ákem tikushaqty iske qosyp jerden áýdem bıikke deıin joǵary kóterildi. Biraq qoryqqan bolýy kerek birshama bıikke kóterilgen soń dereý motoryn sóndirip tómen tústi. Odan keıin tikushaqty birden buzyp tastap jol talǵamaıtyn kólik jasaýǵa kiristi», - deıdi Altynaı Aıtmuhanqyzy.
Qarıa kólikke ózi joqta bireýler minip arandap qala ma dep qaýiptengendikten, tikushaqty buzyp, basqa kólik shyǵarýdy jón sanapty. Bul joly Aıtmuhan qarıanyń qıaly jol talǵamaıtyn «vezdehod» jasap shyǵarýǵa aýady. Oılaǵanyn birden syzyp tastaǵan aqsaqal arada kóp ýaqyt ótpeı jańa kólikpen aýyzasharǵa baratyn bolypty. Shaǵyn ǵana kóliktiń ústi kabrıolet kóligi sıaqty qalyń materıalmen ashylyp-jabylady.
«Qazir ákemiz sol «vezdehodymen» áýre bolyp júr. Kún saıyn, áıteýir, bir tyń dúnıesin jasap, bárimizdi qýantady ári tańǵaldyrady. Ótkende aldyńǵy jaǵynda kishkene dóńgelek bolsa, endi onyń ornyna úlken dóńgelekter qoıyp alǵan. Ákemniń qolynan bári de keledi. Bizdi de ózi sıaqty eńbekqor qylyp tárbıeledi. Anam - jeti qursaq kótergen batyr ana. Ókinishke oraı, eki baýyrymnan aıyrylyp qalǵanbyz. Qazir bes balasy bar. Bárimizge ákemizden keıbir qasıetteri juqqan. Degenmen qaıtys bolǵan eń úlken ápkemiz ákem sıaqty qolynan kelmeıtini bolmaıtyn», - deıdi Altynaı Aıtmuhanqyzy.
Aıtmuhan aqsaqal - qolóner men tehnıka shyǵarýdan bólek shyǵarmashylyqqa da den qoıǵan segiz qyrly bir syrly adam. Qoly qalt etkende aqsaqal sýret salady. Óleń jazatyn aqyndyq qasıeti de bar. Qarıanyń qolynan shyqqan úzdik shyǵarmalarynyń biri Nursultan Nazarbaevtyń shaǵyn bústi bolypty. Aınytpaı salynǵan músin de tańdaı qaqtyrady. Aqsaqaldyń qolynyń tańbasy qalǵan "Týystarǵa eskertkish" kitaby urpaqtaryna taǵylymy mol mura bolyp qalǵan.
Aıtmuhan aqsaqal jubaıy Bátımamen jeti bala tárbıelep ósirgen. Búginde 4 nemere, 8 jıen taraǵan. Eki qyzy mekteptke ustazdyq etse, biri Kókshetaý qalasynda avtobýs parkinde, biri Petropavl qalasynda jatka isteıtin kásiporynda jemisti eńbek etýde.
Búginde otaý qurǵandaryna 50 jyl tolǵan aqar-shaqar áýlettiń tiregi hám júregi bolǵan Aıtmuhan aqsaqalǵa biz de zor densaýlyq pen uzaq ta baqytty ǵumyr tiledik...
Abzal ALPYSBAIULY
Maqala massaget.kz-ten alyndy.