Áleýmettik jelilerde búginde qant munaı ónimderinen sıntezdeletini týraly vıdeo talqylanýda. Avtordyń aıtýynsha, qant qyzylshadan 80 jyldan beri óndirilmeıdi, qazir ony tek mal azyǵy úshin ǵana ósiredi. Al quraq qant qajetti kólemde jetkizilmeıdi eken.
Stopfake.kz bul aqparattyń jalǵan ekenin málimdeıdi, dep habarlaıdy aqshamnews.kz.
Reseılik omartashy Ivan Halılov qant óndirisine qatysty óz pikirin bildirdi. Ýdmýrtıalyq kásipker birneshe jyldan beri bal jasaýmen aınalysyp keledi. Onyń pikirinshe, álemdegi «eń úlken mafıa – qant mafıasy. Ol qantqa tek bal ǵana tabıǵı balama bola alady deıdi. Onyń qanttyń zıanyn aıta kele, óz ónimin nege nasıhattaıtynyn osydan túsinýge bolady.
Halılov basqa da jaǵymsyz málimdemeler jasaǵan. Mysaly, ol áıelderge bilim qajet emes dep sanaıdy.
«Áıel as úıde bolýy kerek, sonda ǵana ol baqytty bolady», – deıdi kásipker.
Aıtýynsha, onyń úsh áıeli jáne segiz balasy bar.
Sondaı-aq, Halılov «mektepter balalardy azǵyndaıdy» deıdi. Al ózi aýyryp, sabaqtyń kóp bóligin ótkizip alǵan jáne muny óziniń artyqshylyǵy dep sanaıdy.
Búgingi tańda dúken sórelerinde qanttyń túr-túrin kezdestirýge bolady: quraq qanty, qońyr, aq tazartylǵan jáne tazartylmaǵan, qyzylshadan, pálmadan, úıeńkiden alynǵan qant. Ony óndirýge eki basty ósimdik negiz bolady: qant qamysy jáne qant qyzylshasy. Olardyń arasyndaǵy basty aıyrmashylyq – ósirý jaǵdaılary men tehnologıalyq prosestiń erekshelikteri. Qamys jyly jáne ylǵaldy klımatty qajet etedi, al qyzylsha qońyrjaı endikterge jaramdy.
Qazaqstanda qant qyzylshasy negizinen Jambyl, Almaty jáne Jetisý oblystarynda ósiriledi. «AÓK-Informnyń» habarlaýynsha, 2024 jyly elimizde shamamen 1,3 mln tonna qyzylsha jınalyp, 243,2 myń tonna qant óndirilgen.
Qantty munaı ónimderinen sıntezdeýge bolady, biraq bul qymbat jáne qıyn. Munaı etılen jáne propılen sıaqty komponentterdi alý úshin qaıta óńdeledi. Olardan qant qurylymyna uqsas zattardy sıntezdeýge bolady. Bul proses birneshe kezeńdi qamtıdy, sonyń ishinde munaıdy kishirek fraksıalarǵa óńdeý, sodan keıin sońǵy ónimdi alýǵa arnalǵan hımıalyq reaksıa.
2024 jyly nemis ǵalymdary porolon óndirisinde munaıdyń ornyna qant qoldanýdy usyndy. Alaıda, keıbir sarapshylar bul tehnologıanyń ekologıalyǵyna kúmándanyp, bul ónerkásiptik aýyl sharýashylyǵynyń ósýine jáne topyraq pen sý resýrstaryna qosymsha júkteme bolýy múmkin ekenin atap ótti. Al munaıdy qantpen almastyrýdy talqylaý faktisi qanttyń munaıdan emes, ósimdik shıkizatynan alynatynyn taǵy da rastaıdy.
Ivan Halılovtyń biz tutynatyn qanttyń munaı ónimderinen jasalatyny týraly málimdemesi faktilerge qaıshy keledi jáne eshqandaı dáleldermen rastalmaıdy. Munaı ónimderinen qantqa uqsas zattardy alýǵa bolady, biraq bul proses óte kúrdeli jáne qymbat. İs júzinde qant ósimdikterden alynady: qant qamysynan jáne qant qyzylshasynan.