Otbasy – adam ómirindegi eń alǵashqy ári eń mańyzdy áleýmettik orta. Meıirim men senimge negizdelgen januıa – eki adamnyń odaǵy ǵana emes, tutas bir qoǵamnyń rýhanı tiregi. Sebebi berik otbasy – berekeli qoǵamnyń negizi.
Ókinishke qaraı, sońǵy jyldary Qazaqstanda nekege turý kórsetkishi tómendep, ajyrasý sany artyp kele jatqany alańdatarlyq jaıtqa aınaldy. Memleket bul úrdisti tejeý úshin túrli qadamdarǵa barýda. Sonyń biri – ajyrasý úshin tólenetin memlekettik baj salyǵynyń 2024 jyldan bastap edáýir ósýi. Buǵan deıin ol nebári 0,3 AEK (1100 teńge shamasynda) bolsa, jańa zańǵa sáıkes, ajyrasý 6,5 AEK (22 000 teńgeden astam) mólsherinde belgilenip otyr. Mundaǵy maqsat – nekege nemquraıdy qaramaýǵa, otbasylyq jaýapkershilikti sezinýge úndep, árbir erli-zaıyptyny oılanýǵa shaqyrý.
Ótken jyly elimizde 1000 adamǵa shaqqanda 4,6 ajyrasý tirkelip, bul kórsetkish boıynsha Qazaqstan álemde 2-orynǵa shyqty. Mamandar ajyrasý deńgeıiniń ósýine qatysty birneshe sebepti ataıdy. Sonyń biri – týystardyń aralasýy. Rasymen de, erli-zaıyptylardyń qarym-qatynasyna jaqyn týystardyń aralasýy bizde jıi kezdesedi. Bul ásirese jańa ǵana bas quraǵan ári otbasylyq ómirge áli tósele qoımaǵan jastarǵa óte úlken zıanyn tıgizeri anyq.
Osydan birer jyl buryn bir tanysymyzdyń uly úılenetin boldy. Jastar ózara sheshimin aıtqannan keıin, eki jaqtyń ata-anasy kezdesip, aldaǵy rásimderdiń jaı-japsaryn keńese bastaıdy. Qalyńmaldan bastap, óli-tiri, ana súti, kıit degen sıaqty, jigit jaǵyna asa unaı qoımaǵan 1040 alym-salyq sóz bolady. Odan ári áńgime qyz jasaýyna jetken kezde qyz jaǵy pálen kılo maqta ákelýdi tapsyrady. Óz aımaǵynda ondaı saltty kórmegen qudalar kórpe-tósektiń qajeti joǵyn aıtady. Budan ári kelispeýshilik aıasy tipti ulǵaıyp, aqyrynda bolashaq eki qudaǵı ursysyp tynady. Sóıtip, áne-mine úılenemiz dep otyrǵan eki jas: «myna túrlerimen ata-anamyz bizge tynyshtyq bermeıdi, árqaısysy óz renishin aıtyp, aramyzǵa túsedi de otyrady, biz báribir baqytty bolmaımyz, tynyshynan, qoıa qoıaıyq» dep, ekeýi eki jaqqa ketedi. Estýimizshe, búginde ekeýi de 30-dy ortalapty. Jigit sol boıy úılenbegen, qyz da turmys qurmaǵan. Ata-ananyń túkke turǵysyz nársege bola júz shaıysqany jastardyń baqytyna balta shapty.
Keıingi kezde baıqalatyn taǵy bir másele – búginde jastar arasynda nekege degen kózqaras ózgerip, otbasylyq qundylyqtarǵa basqasha mán berile bastady. Jastar otbasyn quryp, bala ósirip, januıa retinde ómir súrýdiń ornyna, erkin qarym-qatynasty kóbirek qalaıdy. Qyz da, ul da erli-zaıypty bolyp, bir-biri úshin jaýapkershilik alýdan góri, árqaısysy óz betimen, óz qalaýymen, óz bilgeninshe júrip-turǵysy keledi.
Munyń syrtynda, qazirgi jastardyń arasynda «nekelesý, turmys qurý mahabbatty óltiredi» deıtinder de kóbeıgen. Olar buǵan qosa, «kúndelikti kúıbeń tirlik taza sezimge kirbiń túsiredi» dep esepteıdi. Bul endi onsyz da belgili jaıt. Bir-birin kórmese tura almaıtyn eki ǵashyq úılenip, birge tura bastaǵannan keıin bir-biriniń jaman ádetterin, jaǵymsyz qylyqtaryn kórip, keıde laýlaǵan sezimderi sý sepkendeı basylady. Erli-zaıyptylardyń keıbiri bir-biriniń jaǵymsyz ádetin baıqaǵan sátten ony ózgertýge, tárbıeleýge tyrysady. «Bul durys emes. Jubyńdy tárbıeleýge tyryspa, qaıta óziń ózgergeniń durys», – deıdi juptardyń jarasymyn zerttep júrgen ǵalymdar.
Kemshiliksiz adam bolmaıdy. Súıgeniniń kemshiligin kórgennen keıin de ony súıýin toqtatpaıtyn jan ǵana otbasylyq ómirde baqytty bolary anyq. Bir-biriniń kemshiligin kóre tura jaqsy kórse, sezimderi sýymasa, demek mahabbattyń shynaıy bolǵany. Ókinishke qaraı, qazir tárbıe bólek pe álde árkim óziniń jan qalaýyn bárinen joǵary qoıatyn ózimshildik basym ba, áıteýir jastardyń kópshiliginen otbasyn saqtap qalýǵa, ózara túsinistikke umtylý, keshirimshildik degen qasıet baıqala bermeıdi.
Ajyrasý – tek eki adamnyń jol aıyryǵy emes, bul – qoǵamdaǵy rýhanı jáne áleýmettik ózgeristerdiń kórinisi. Áýelde súıispenshilikpen, senimmen qurylǵan januıany saqtaý – ár juptyń, ár ata-ananyń, tipti árbir jastyń azamattyq mindeti. Eshqandaı zań da, salyq ta otbasynyń saqtalýyna kepil emes. Bul jerde eń aldymen ár adamnyń ishki jaýapkershiligi, rýhanı mádenıeti jáne qarym-qatynas daǵdysy qajet.