Eń bastysy – asa aýyr naýqastardyń kóbeıýin boldyrmaý, adam ómirin saqtaý.
Memleket Prezıdenti Qazaqstandaǵy epıdemıologıalyq ahýal jóninde keńes ótkizdi, dep habarlaıdy Almaty-akhamy.kz Akorda.kz caıtyna silteme jasap.
Qasym-Jomart Toqaev óz sózinde sońǵy kezde indet juqtyrǵan adamdardyń sany kúrt artyp ketkenin atap ótti. Kún saıyn 5 myńnan astam naýqas tirkelýde. Bir apta buryn Úkimet ahýaldy baqylaýda ustap otyrmyz dep málimdegen bolatyn. Biraq epıdemıologıalyq jaǵdaı nasharlap ketti. Aýyr jaǵdaıdaǵy naýqastardyń sany kún saıyn kóbeıip barady.
«Eń bastysy – asa aýyr naýqastardyń kóbeıýin boldyrmaý, adam ómirin saqtaý. Sondyqtan, onyń bir ǵana joly bar. Bul – jappaı vaksınasıa, ekpe salý. Qalyptasqan ahýaldyń óte kúrdeli ekenin ashyq aıtý kerek. Pandemıa óńir basshylary úshin naǵyz synaq boldy. Bul synaqty kem degende ákimderdiń jartysy, eń jaqsy degende, «úshke» tapsyrady. Osyndaı jaǵdaıda Úkimettiń úılestirýshilik róli birneshe ese arta túsedi. Bul jerde syrttan ton piship otyratyndardyń pikiri mańyzdy emes. Úkimet pen tıisti vedomstvolardyń úılestirýshilik rólin kúsheıtý qajet», – dedi Prezıdent.
Memleket basshysy vaksınalaý deńgeıi tómen óńirlerge metodıkalyq kómek kórsetý úshin shuǵyl túrde kóshpeli brıgada jasaqtaýdy tapsyrdy. Onyń pikirinshe, ekpe saldyrǵysy kelmeıtin adamdarmen jumys barysynda saralaý ádisin qoldanǵan jón.
«Bul top birkelki emes. Ekpe saldyrýdan bas tartý sebepteri ártúrli. Mundaı adamdardyń ishinde oılanyp júrgenderi kóp. Barlyq ádis-tásildi paıdalaný, sonyń ishinde, áleýmettik jeliler arqyly olardyń kózin jetkizý kerek. Batystyń keıbir damyǵan elderi kóz jetkizý ádisinen májbúrleý sharalaryna kóship jatyr. İri eńbek ujymdarynyń qyzmetine baılanysty erekshe jaǵdaılar bolmasa, biz ondaı qadamǵa barmaımyz. Sondyqtan óz degeninen qaıtpaıtyn azǵana antıvakserlerge bola, otbasylaryn óz eńbegimen asyrap otyrǵan azamattarymyzdyń densaýlyǵyn qaterge tige almaımyz», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Densaýlyq saqtaý mınıstrligine Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrligimen birlesip, táýelsiz áleýmettik saýalnama júrgizýge tapsyrma berildi. Antıvakserler degen kimder ekenin anyq ári naqty túsiný kerek jáne olardyń tolyq áleýmettik beınesin ashý qajet.
«Negizinen vırýs juqtyrý derekteri saýda oıyn-saýyq ortalyqtarynda, kafeler men restorandarda bolatynyn eskerý kerek. Mundaı jaǵdaıda saqtaný sharalary, sonyń ishinde vaksınasıa mańyzdy oryn alady», – dedi Memleket basshysy.
Prezıdent óńirlerdegi vaksınalardyń tapshylyǵyna qatysty máseleni kóterdi. Atap aıtqanda Almatyda ekpeniń birinshi dozasy boıynsha vaksınalaýdyń bir-aq kúngi kólemi (6,8 myń doza) qalǵan. Osy rette birqatar óńirde ekpe egýdiń ortasha qarqyny boıynsha eseptegende qalǵan vaksına Almatydaǵydan ondaǵan ese kóp. Densaýlyq saqtaý mınıstrligine óńirlermen birlesip, vaksınasıa qarqynyna durys boljam jasaýǵa, sondaı-aq, jaramdylyq merzimin eskere otyryp, vaksınany qaıta jiberý júıesin jolǵa qoıýǵa tapsyrma berildi.
«Imýnıtet qalyptastyrý úderisin tejep otyrǵan taǵy bir ózekti másele – vaksınasıanyń jalǵan pasporttary. Mundaı teris qubylystardyń aldyn alyp, olardyń taralýyna jol bermeý mańyzdy. 16 shildedegi málimet boıynsha, 65 qylmystyq is qozǵalǵan. Iaǵnı, jumys bastaldy. Endi ony belsendi jalǵastyrý kerek. Bul - óte aýyr qylmys. Bul – ulttyq qaýipsizdikke nuqsan keltiretin is-áreket. Vaksınasıa pasportynyń qoldan jasalýyna jol bergen tulǵalarǵa qatysty qatań jaza qoldanýdy tapsyramyn», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Keńes barysynda vaksına óndirisi salasyndaǵy kóshbasshy elderden ákelinetin ekpelerdiń túrlerin keńeıtý máselesi de qarastyryldy. Qasym-Jomart Toqaev reseılik jańa «Spýtnık laıt» vaksınasyn jetkizý jáne ony otandyq farmasevtıkalyq alańdarda shyǵarý máselesin pysyqtaýdy tapsyrdy.
«Otandyq QazVac vaksınasyn qyrkúıek aıynda shyǵarý josparlanyp otyrǵanyn eskere otyryp, onyń Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynda tirkelýin tezdetý qajet. Bul – Densaýlyq saqtaý mınıstrligi men Syrtqy ister mınıstrliginiń jumysy. QazVac vaksınasyn ekijaqty ýaǵdalastyqtar aıasynda úshinshi elderdiń naryǵyna shyǵarý jumystaryn uıymdastyrý mańyzdy. Úkimetke atalǵan máseleni erekshe baqylaýǵa alýdy jáne bir aı ishindegi atqarylǵan jumystardyń nátıjesin baıandaýdy tapsyramyn», – dedi Prezıdent.
Memleket basshysy vaksınasıa máselesinde otandyq bıznestiń biregeı ustanymy asa mańyzdy dep sanaıdy. Ujymdyq ımýnıtetke qol jetkizbeı, bızneske qoıylǵan sanıtarlyq shekteýlerdi alyp tastaý múmkin emes. Bul bıznes pen tutynýshylar úshin kóp jaǵdaıda Ashyq sıfrlyq sheshimniń arqasynda múmkin bolyp otyr.
«Sońǵy kezderi indet juqtyrǵandardyń jáne olarmen baılanysta bolǵan adamdardyń, ıaǵnı qoǵamdyq oryndarǵa barǵan «qyzyl» men «sary» tús mártebesi bar tulǵalardyń sany arta tústi. Osy rette arnaıy baǵdarlama olardy anyqtaǵanda, nıeti buzyq adamdar basqa demalys oryndaryn izdeýge umtylady. Mundaı jaýapsyz tulǵalar aıyppuldardan múlde qoryqpaıdy, tipti olarǵa eshkim aıyppul salmaıtyn sıaqty. Áıtpese, JSN-di jáne ımýndyq mártebeni tirkeý júıesi bar ǵoı. Azamattar osyndaı jaýapsyzdyqtary úshin jazalanýy tıis. Karantındik shekteýlerdi saqtaý talaptaryn qatańdatýdy tapsyramyn», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Prezıdent byltyrǵy jazda bolǵan jaǵdaıdyń qaıtalanýyna jol berýge bolmaıtynyn aıtty. Ol úshin densaýlyq saqtaý júıesiniń bir qalypty jumys isteýin qamtamasyz etý qajet.
«Aýrýhanalardaǵy tósek-oryndardy indetpen aýyrǵandar úshin qaıta daıyndaý isine baılanysty josparly operasıalardy jasaýǵa altyn ýaqytymyz ketip jatyr. Nátıjesinde patologıanyń meńdeýi saldarynan qaıtys bolǵan naýqastardyń sany artýda. Bul emdeý isiniń tabysty bolý múmkindigin barynsha tómendetip, emge kóp qarjynyń jumsalýyna ákep soqtyrady», – dedi Memleket basshysy.
Erteń búkil musylman qaýymy úshin qasıetti Qurban aıt merekesi bastalady. Osyǵan oraı Qasym-Jomart Toqaev elde kúrdeli ahýal qalyptasyp otyrǵanyn atap ótip, jurttyń qurbandyq shalatyn jerlerde jappaı jınalýyn boldyrmaý kerek ekenin aıtty.
«Jaǵdaıdy odan beter ýshyqtyryp alýymyz múmkin. Úkimet pen ákimder osy máseleni erekshe baqylaýda ustaýǵa tıis. Qurban aıtta ınfeksıalyq qaýipsizdikti barynsha qamtamasyz etý qajet», – dedi Prezıdent.
Memleket basshysy búgingi kóterilgen máseleniń bári Úkimettiń erekshe baqylaýynda bolýy tıis ekenine toqtaldy. Sonymen qatar Qazaqstan azamattarynyń óz densaýlyqtaryn, jaqyndary men otbasylaryn saqtaýy qajettigine nazar aýdardy.
«Koronavırýs biz úshin eń qymbat jandardy alyp ketip jatyr. İndetke qarsy kúreste aǵa býyn ókilderi zardap shegýde. Degenmen, balalardyń da aýyryp jatqany mazalaıdy. Ata-analarynan vırýs juqtyrǵan bir jastaǵy sábılerdiń qatty aýyratynyn elestetýdiń ózi aýyr. Jaqynda ǵana bul múmkin emesteı kóringen, biraq qazirgi kezde myńdaǵan sábı osy qaýipti indetti juqtyrǵan. Ózińdi jáne jaqyndaryńdy osy qaterden saqtaýdyń jalǵyz joly – vaksınasıa», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Sonymen qatar keńes barysynda Premer-Mınıstrdiń orynbasary Eraly Toǵjanov, Densaýlyq saqtaý mınıstri Alekseı Soı, Nur-Sultan qalasynyń ákimi Altaı Kólginov, Almaty qalasynyń ákimi Baqytjan Saǵyntaev, Qaraǵandy oblysynyń ákimi Jeńis Qasymbek, Jambyl oblysynyń ákimi Berdibek Saparbaev, Almaty oblysynyń ákimi Amandyq Batalov, Shyǵys Qazaqstan oblysynyń ákimi Danıal Ahmetov, Qyzylorda oblysynyń ákimi Gúlshara Ábdiqalyqova, Qostanaı oblysynyń ákimi Arhımed Muhambetov sóz sóıledi.
