Kazınoqumarlyq «lýdomanıa» aýrýyna jatady eken
Bálkim, myna oqıǵa bolmaǵanda, bul maqalany jazbas pa edim? Óz basym ómirde qumar oıyndarǵa áýes bolmaǵanym úshin taǵdyryma táýbe deımin. Jasyratyn nesi bar, jastyq shaqta biraz kartanyń sońyna túsken jaıymyz bar. Birneshe kún demalmaı oınaǵan kezimiz de az bolǵan joq. Bir túnde dúnıe aqshany utyp, erteńinde sol aqshany qaıta uttyrdyq ta. Alaıda, utylsam, eshkimnen qaryz surap nemese dúnıe-múlkimdi kepildikke qoıyp oınap kórgen emespin. Oınasam, qolymdaǵy barǵa qanaǵat qylyp oınadym. Keıinnen baıqasam, bul oıyn meni bir tuńǵıyqqa tartyp bara jatqan sıaqty kórindi. Sondyqtan da onyń abyroı ápermeıtinin tez túsingen soń, der kezinde qoıa saldym. Sóıtsem, sanaly túrde toqtaı bilý de úlken erik pen jigerliliktiń belgisi eken. Keıinnen ózimmen qatar karta oınaǵan jigitterdiń birazynyń ómirde joldary bolmady.
Al kazınoǵa ómirimde joldas jigittermen 3 márte ǵana bardym. Onda da ýaqyt ótkizý úshin. Eń sońǵy barǵanymda, janymdaǵy joldasym bir saǵattyń ishinde on myń dollardan utyldy. Sodan keıin yzaǵa býlyqqan ol uıaly telefonymen bireýlerge «aqsha ákel» dep habarlasa bastady. Sol kezde qolyndaǵy telefonyn julyp alyp, kazınodan zorǵa alyp shyqtym. Ol bolsa, mendegi telefonǵa jarmasa berdi. Aqyry qol kóterýime týra keldi. Sol kúnnen bastap bizdiń aramyz sýydy. Sóıtsem, álgi tanysym kazınonyń qumarpazy eken.
Jaqynda kósheden sol jigitti kezdestirip qaldym. Bazardyń mańynda jaıaý ketip barady eken. Ústindegi kıimi de jupyny kórindi. Men birden túsindim. Sebebi, biraz buryn jaqyn tanystarymnan kazınoǵa úıi men kóligin salyp, bar jıǵanynan aıyrylǵanyn jáne otbasymen ajyrasyp ketkenin estigen edim. Kópten kórmegendikten be, áńgimelesip biraz turyp qaldyq. «Bóri aryǵyn bildirmes, syrtqa qarnyn tompaıtar» degendeı, maǵan esh syr bildirgisi kelmedi. Men de qazbalap eshteńe suramadym. Sodan keıin tús áleti bolǵan soń, birge tamaqtanyp alýǵa shaqyrdym. Ol qýanyp ketti. Stol ústinde nebir áńgimelerdi aıtyp, meniń kóńilimdi ózine aýdarǵysy keldi. Aıtqanynyń jartysy ótirik ekenin sezip otyrsam da, eshteńe demedim. Sóziniń astarynan aqsha suraǵaly otyrǵanyn ańǵarý qıyn emes edi. Tipti, áńgime arasynda: «Seni úlken kisilermen tanystyraıyn. Qyzmetiń ósýine kómektesedi. Tek olarǵa birdeńe berý kerek...» dep ketip barady josyltyp. Sol kezde:«Kóńilińe rahmet, qajet emes» degenimde, kóńili buzylyp ketti.
Úıge kelgen bette «oıynqumarlyq ádet pe álde aýrý ma?» degen oıdyń jetegimen ǵalmatordaǵy materıaldardy aqtardym. Sóıtsem, kazınoqumarlyq «lýdomanıa» aýrýyna jatady eken. Jáne de bul aýrýǵa ushyraǵandardyń ıntellektýaldyq jáne kommýnıkatıvtik qabiletteri óte joǵary bolatyn kórinedi. Olar adamdardan aqsha suraǵan kezde qaryz berýshi adamnyń ózi olardyń sózine qalaı senip qalǵanyn baıqamaı qalady. Sondaı-aq «lýdomanıa» dertine shaldyqqandardyń araqqa nemese esirtkige táýeldi adamdardan esh aıyrmashylyǵy joq ekeni ǵylymı túrde dáleldenipti. Sebebi, araqqa salynǵan alqashtar aýzyna araq tıse boldy, bir staqanmen toqtaı alamaıtyny belgili. Shólmektiń túbi túskenshe ishedi. Nashaqor da sol, bir dozamen toqtaı almaıdy.
«Lýdomanıamen» aýyratyndar da solar sıaqty. Mysaly, myń dollar utylsa, onymen toqtaı almaıdy. Qaıtse de utamyn degen úmitpen oıyndy jalǵastyra bergisi keledi. Aqyrynda bar jıǵan-tergeninen aıyrylady. Sonymen qatar kazınoda seniń kóligiń men jyljymaıtyn múligińdi jáne basqa da materıaldyq dúnıelerińdi lezde basqa bireýdiń atyna aýdara salatyn qyzmet túri de jaqsy damyǵan. Ondaılar bundaı qumarpazdardy múlt jibermeıdi.
Mine, «lýdomanıamen» aýyrǵan adamdar túptiń túbinde bar jıǵan-tergeninen, bala-shaǵadan, aǵaıyn-týǵannan, jora-joldastan aıyrylady. Iaǵnı, barlyq senimnen aıyrylǵan soń, qoǵamda adam retindegi óziniń rolin de joǵaltady. Onyń aqyry kóbine urlyq jasaýǵa, kisi óltirýge, alaıaqtyqqa jáne sýısıdke ákelip soqtyryp jatady.
Sondyqtan da psıhologtardyń aıtýy boıynsha, qazirgi IT tehnologıasy damyǵan zamanda balalardyń smartfonmen qandaı oıyndardy oınap júrgenin jiti nazarda ustaǵan jón. Bul degeniń qumarpaz oıynǵa aparatyn, ıaǵnı atalmysh dertke shaldyqtyratyn negizgi jol ekeni sózsiz.