Almaty qalasyndaǵy Aport-Moll saýda ortalyǵynda «Esik» memlekettik tarıhı-mádenı mýzeı-qoryǵynyń «Jartas sýretteri – kóne dáýir dergi» atty fotokórmesi kórermenderge jol tartty.
Kórme maqsaty Jartas sýretteri arqyly ejelgi zaman adamdarynyń ómir saltyn, nanym-senimin, turmys-tirshiligin tanystyrý. Jartastarǵa salynǵan beınelerdi tarıhı derekkóz retinde tanyp, onyń arheologıalyq jáne mádenı mańyzyn túsindirý.
Jartas sýretteri – adamzat órkenıetiniń eń erte kezeńinen jetken mádenı jáne tarıhı mura. Bul beıneler bir jaǵynan kóne dáýir sýretshileriniń estetıkalyq kózqarasyn tanytsa, ekinshi jaǵynan ejelgi adamdardyń kognıtıvtik qabiletteri men dúnıetanymyn, turmys-tirshiligin jáne nanym-senim júıesin kórsetetin mańyzdy tarıhı derekkóz bolyp tabylady.
Jartas sýretteri jazý paıda bolmaı turǵan kezeńde, tipti jazýmen qatar qoldanysta bolǵan aqparat almasý quraly boldy. Iaǵnı ejelgi adamdar óz oıy men tájirıbesin, senimin tas betine beıneleý arqyly jetkizgen.
Jetisý óńirindegi Tamǵaly, Eshkiólmes, Baıanjúrek sekildi belgili arheologıalyq keshendermen qatar Qyzemshek, Qarakúngeı, Ketpentaý jáne basqa da eskertkishterden myńdaǵan jyldar burynǵy turǵyndardyń ómir saltyn beıneleıtin petroglıfter anyqtaldy.
Qazirgi tańda jartas betine salynǵan sýretterdiń mazmunyn, olardyń astarynda jasyrylǵan kommýnıkatıvtik ári aqparattyq derekterdiń qupıa kodtaryn ashý ǵylymda kúrdeli máselelerdiń biri bolyp otyr. Biz bul týyndylardaǵy kompozısıalyq qurylymdar men sımvoldardyń semantıkalyq maǵynasyn tereń túsinýge umtylǵanymyzben, kóbinese tek jalpylama tujyrymdarmen shektelemiz.
Osyǵan baılanysty, ejelgi mádenı muralardy jan-jaqty zertteý men zerdeleý keleshekte de ózektiligin joımaıdy degen oıdamyz. Sol sebepti ejelden jetken osy rýhanı-mádenı murany bolashaq urpaqqa túsindirýdiń bir joly adamdar kóp shoǵyrlanatyn, demalys kúnderin ótkizetin oryndarǵa kórmelerdi oranalastyrý.
Kórme ekspozısıasynda ár jyldary Jetisý jerinen (Ketpen jotasy, Quraıly, Qyzemshek jáne t.b taýlarynan) jańa ashylǵan jartas sýretteriniń fotolary men estampajdary hronologıalyq tártippen ornalastyryldy. Qola dáýiri men orta ǵasyr aralyǵyn qamtyǵan bul jartas sýretterinde ańshylyq kórinisteri, salttyq bıler, turmystyq quraldar, janýarlar men túrli tańbalar, abstraktili sımvoldar, tý ustaǵan salt attylar, túıekeshter, kerýenshiler beınelengen.
Sonymen qatar, kórmeniń tartymdylyǵy men aqparattylyǵyn qamtamasyz etetin arnaıy zamanaýı kórkem ınterpretasıa jáne mýzeılik aqparattar sıfrlyq formatta – QR-kodtar arqyly úsh tilde usynyldy.
Kórmeni Almaty qalasynyń turǵyndary men qonaqtary 20 qyrkúıek pen 20 qazan aralyǵynda Tashkent trakti, 17K mekenjaıynda ornalasqan Aport Mall West saýda-oıyn-saýyq ortalyǵynan tamashalaı alady.
«Esik» memlekettik tarıhı-mádenı mýzeı-qoryǵynyń ujymy tarıhı muramyzdy ulyqtaýǵa jáne mádenı qundylyqtardy keńinen nasıhattaýǵa kórsetken qoldaýy men úlesi úshin Aport Mall basshylyǵy men ujymyna erekshe alǵysyn bildiredi.
Ásel AMARGAZIEVA,
«Esik» memlekettik tarıhı-mádenı mýzeı-qoryǵynyń
aǵa ǵylymı qyzmetkeri,
Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ doktoranty