Osy kúni álemdik saýdanyń ózi elektrondy júıege kóshkeni málim. Bizdiń elimiz memlekettik qyzmet kórsetý salasyn sıfrlandyrý baǵytynda biraz jetistikke jetti. Osy oraıda kóptegen damyǵan elderdiń sıfrly júıesiniń ozyǵyn alyp, tozyǵyn tastadyq desek bolar. Desek te, bul sát saıyn damıtyn sala. Sondyqtan aqparatty qorǵaý, atalǵan ekojúıeni udaıy damytý isi óte ózekti. Bul jaıynda QR Prezıdentiniń keńesshisi-Baspasóz hatshysy Berik Ýálı búgin «Aıqyn» gazetine bergen suhbatynda atap ótken bolatyn.
Osy rette rette sıfrly júıeniń jasanǵan jańa túri – jasandy ıntellekt (JI). Bul tehnologıa qazirdiń ózinde eńbek naryǵynda, óndiris pen qyzmet kórsetý salasynda biraz ózgeris ákelýde. Bul tehnologıanyń damýy keıbir mamandyqty almastyrýy yqtımal bolsa-daǵy, jańa múmkindiktiń de esigin molynan ashary anyq. Osy máselege baılanysty, biz profesor Altynbek Sháripbaevpen suhbat júrgizdik.
–Profesor myrza, búginde jasandy ıntellekttiń damý qarqyny eńbek naryǵyna qalaı áser etýde? Adamdar jumyssyz qalyp, dástúrli mamandyqtarǵa suranys azaıyp ketpeı me?
–Jasandy ıntellekt tehnologıasy bizge kóptegen rýtınalyq jáne qaıtalanatyn jumystardy avtomattandyrýǵa múmkindik beredi. Bir jaǵynan, keıbir dástúrli mamandyqtqa degen suranystyń azaıýyna yqpal etýi múmkin. Degenmen, tehnologıanyń damýy jańa qyzmet túrleri men joǵary bilikti mamandardy qajet etetin salalardy da týyndatady. Mysaly, derek taldaý, algorıtmdi jetildirý, júıelik ıntegrasıa salalary tez damyp keledi. Sondyqtan bizge basty mindet – qazirgi mamandardy jańa tehnologıalarǵa beıimdep, ómir boıy oqytý júıesin jetildirý qajet.
–Qoǵamda ara-kidik jasandy ınelekt etıkalyq jáne áleýmettik máselege keri áser etedi delinetin «bir qaınaýy ishinde» pikirler de aıtylyp qalyp júr. Osyǵan ne aıtar edińiz?
–Álbette, jasandy ıntellekttiń damýynda etıkalyq máselelerdi eskerý asa mańyzdy. Árbir algorıtm adamgershilik pen moraldyq normalarǵa saı jumys isteýi kerek. JI adam ómirine oń áser etýi tıis, al onyń damýynda adamdyq qarym-qatynas pen áleýmettik jaýapkershilik eskerilý kerek. Sondyqtan biz tehnologıany damytqanda, tek ekonomıkalyq tıimdilikti ǵana emes, qoǵamnyń áleýmettik jáne etıkalyq múddelerin de saqtaýymyz kerek.
–Sizdiń pikirińizshe, bolashaqta jasandy ıntellekt qoǵamǵa qandaı jańa múmkindikter ákeledi?
–Meniń oıymsha, jasandy ıntellekt adamnyń shyǵarmashylyǵy men analıtıkalyq qabiletin tolyqtyra túsýi múmkin. Ol eńbek prosesin jeńildetip, adamdarǵa óz ýaqyty men kúshin mańyzdy máselelerge jumsaýǵa múmkindik beredi. Bolashaqta JI densaýlyq saqtaý, bilim berý, óndiris pen ózge de kóptegen basqa salada jańa sheshim men ınovasıany alǵa shyǵarýǵa yqpal etedi. Alaıda, bul ózgeristerdi sátti júzege asyrýda únemi bilimimizdi jetildirip, jańa tehnologıalardy ıgere bilýimiz paıdasyn tıgizeri sózsiz.
Profesormen móltek-suhbatymyz osylaı aıaqtaldy. Profesor A.Sháripbaevtyń sózinen túıgenimiz, jasandy ıntellekttiń damýymen baılanysty qaýip men jańa múmkindik bir mezgilde oryn alýy ǵajap emestigi. JI dástúrli mamandyqtardy almastyrý yqtımaldyǵyn týǵyzsa da, jańa, joǵary biliktilikti mamandarǵa suranys artyp, ınovasıalyq sheshimderdi iske asyrýǵa jaǵdaı jasaıtyndaı. Eń bastysy, adamzat jańa tehnologıaǵa beıimdelý kerek, etıkalyq normalar saqtalýy qajet. Demek, bolashaǵymyzdyń jarqyn bolýy bizdiń búgingi bilim men jaýapkershiligimizge baılanysty.