Bıylǵy Prezıdent Joldaýynda kóterilgen birpalataly Parlament máselesi qoǵamda da qyzý talqylanyp keledi. Qazaqstanda parlamenttik reformalar 20 jyldan astam ýaqyt boıy aıtylyp kele jatqanymen, depýtattardyń ózi halyqtyń senimine qanshalyqty laıyq degen suraq jıi kóteriledi. Ásirese, sońǵy saıası maýsymda keıbir májilismenderdiń qoǵamǵa jasaǵan málimdemeleri men áreketteri jurtshylyq tarapynan syn men kúlkige ushyrap, áleýmettik jelilerde keńinen tarady.
Aqshamnews.kz redaksıasy el arasynda túrli pikir týdyrǵan, áreketi men sózi jurt nazarynda erekshe este qalǵan qalǵan depýtattardyń antıreıtıngin jasap kórdi.
Halyqqa bergen ýádesin esine saqtaı almaǵan depýtat ábden sasty
Ótken aptada Májilis depýtaty Qaraqat Ábden kýlýarda qoıylǵan kútpegen saýalǵa jaýap bere almaı, múdirgeni bar. 8 qazan kúni Parlament otyrysynan keıin jýrnalıserdiń biri odan depýtat retinde bergen antyn jatqa aıtyp berýin suraǵan edi. Biraq Qaraqat hanym tosynnan qoıylǵan suraqqa tosyldy ma, ant mátinin tolyq eske túsire almady.
Alǵashynda: «Oh, qandaı suraqtar qoıasyńdar?..» dep abdyraǵan depýtat ekinshi márte mátindi eske túsirýge tyrysqanymen, antty tolyq aıtyp bere almady. Aqyrynda umytyp qalǵanyn ózi de moıyndap, «qaraý kerek eken» dep qutyldy.
Bul jaıt kóp kúttirmeı-aq áleýmettik jelige tarap, qoǵamda túrli pikir týdyrdy:
- «Antyn umytqan depýtattan ne qaıyr?»
- «Depýtat bolyp alǵandar jyndy ma, senip júrgen halyq jyndy ma?»
- «Basyńdy nege umytyp ketpeısiń?..»
Syndy beıtarap qabyldaǵandar da bar, biraq kópshilik mundaı jaıtty memlekettik qyzmetkerdiń jaýapkershiligine kúmán retinde qabyldaǵandaı. «Halyqqa bergen antyn este saqtaı almaǵan adam eldiń muń-muqtajyn qalaı esine saqtap, bılikke jetkizedi?» degen saryndaǵy pikirler de kóp.
Eske sala keteıik, Qaraqat Ábden 2022 jyly prezıdent saılaýyna qatysqan. Al odan keıin “sheteldikke kúıeýge shyqqan qyzdarǵa salyq salý kerek” degen usynysyn parlamentte kóterýge daıyn ekenin aıtyp, basy daýǵa qalǵan jaıy taǵy bar.
Ardaq Nazarov jurt nazarynan túspeı tur
Al májilismen Ardaq Nazarovtyń esiminiń el aýzynan túspegenine aıdyń júzi boldy. Ondaǵy bar aıyby - Parlament otyrysynda 70 jasqa tolǵan anasyn minberden quttyqtaǵany edi. Anasyn osylaı "ardaqtaý" arqyly el aldynda abyroıyn arttyra túskisi keldi me, depýtattiki «ańdamaı sóılegen aýyrmaı ólediniń» keri bolǵan sekildi. Halyq qalaýlysynyń bul áreketi qoǵamda ekiushty reaksıa týǵyzdy. Jelide Nazarovqa qatysty kúlkili jazbalar, memder men syn pikirler áli basylar emes.
Bul Ardaq Nazarovtyń birinshi ret synǵa ushyraýy emes. Buǵan deıin de ol Sherzat Polat ólimine qatysty Talǵardaǵy qaraly úıge mobılograf ertip barǵany úshin synǵa qalǵan edi. Ol kezde jurt «toıǵa barǵandaı vıdeo túsirip júr» dep, áreketin orynsyz sanaǵan.
Daýly málimdemelerimen este qalǵan depýtattar
Ótken jyly da halyq qalaýlylary oıdy jetkizemin dep orynsyz aıtyp qalǵan kezder boldy. Májilis depýtattary Jarqynbek Amantaı men Anas Baqqojaevtyń turmystyq zorlyq-zombylyqqa qatysty pikiri qoǵamda úlken daý týdyryp edi. Olar otbasyndaǵy daý-janjaldyń shyǵýyna áıelderdiń de sebepker bolýy múmkin ekenin aıtyp, jurttyń synyna qaldy.
J.Amantaı: «Kúıeýin 15 kúnge qamaǵan áıeldi de dál solaı oqshaýlaý kerek» dese, A.Baqqojaev: «Urys-keristiń kóbi áıelderdiń tiliniń uzyndyǵynan shyǵady», - dep kesip aıtty.
Kollaj: Aqshamnews.kz.
Bul pikirler qoǵamda teris qabyldanyp, depýtattardyń aıtqan sózderi áli kúnge deıin mysal retinde keltirilip júr.
Janýarlar múddesin qorǵaımyn dep orynsyz mysal keltirgen depýtat kúlki boldy
Anas Baqqojaevtyń taǵy bir málimdemesi janýarlardy kastrasıalaý máselesi kezinde aıtyldy. Kastrasıa janýarlardyń ómirin uzartady degenge qarsy shyqqan depýtat ózin mysalǵa keltirip, pikirin bylaı jetkizgen edi:
«Janýarlardy kastrasıalaý ómirdiń uzaqtyǵyna eshqandaı áser etpeıdi. Qudaı saqtasyn, uıat bolsa da aıtaıyn, meniń bir atalyq bezimdi kesip tastasa, ózimdi saý adam retinde sezine almaımyn. Men – múgedekpin».
Onyń bul pikiri de áleýmettik jelide qyzý talqylanyp, depýtattyq rıtorıkanyń kórinisi retinde mysqylmen qabyldandy.
«Aborıgen emespiz» dep ashý shaqyrǵan depýtat kimniń esinde?
Májiliste oryn alǵan taǵy bir este qalarlyq sát – kólik jáne jol máselesi talqylanǵan jıynda depýtat Edil Jańbyrshınniń «Eır Astana» basshysy Pıter Fosterge aıtqan syny. Depýtat kompanıa basshysynyń jymıyp qoıǵanyna ashýlanyp, bylaı dep aıbat shekken edi:
«Sizge bir ret qana suraq qoıyldy. Biraq siz Qazaqstanǵa kelgennen keıin birinshi kezekte Qazaqstan azamattarynyń múddesin qorǵaýyńyz kerek... Siz kúlmeńiz. Siz bizdi mensinbeı otyrsyz. Biz sizge Afrıkadaǵy aborıgen emespiz. Eshteńeni túsinbeıtin! Oınamańyz, bizdi kúlip mensinbeı. Bul Parlament! Osy jerde otyrǵandardyń bári – halyq saılaǵan adamdar».
Cýret: BAQ.kz
Belsendilik pen bedel - qatar júrse jaqsy
Joǵaryda atalǵan keıbir málimdemeler men áreketter depýtattardy el aldynda synǵa ushyratyp, kúlkige de qaldyrǵan bolar. Alaıda bul jaǵdaı olardyń ótken saıası maýsymda belsendilik tanytpaǵanyn bildirmeıdi. Kerisinshe, VIII shaqyrylymdaǵy Májilis 266 zań jobasyn usynyp, onyń 167-sine Prezıdent qol qoıdy. Taǵy 61 joba qaralýda, 30 joba Senatqa joldanǵan, al 7-eýi keri qaıtarylǵan nemese qabyldanbaǵan.
Fraksıalar boıynsha eń kóp depýtattyq saýal joldaǵan — Amanat (619 saýal). Odan keıingi orynda Aq jol (162), Aýyl (114), Qazaqstan halyq partıasy (113), JSDP (63) jáne Respublica (56) tur. Aıta keterligi, mandat sany boıynsha ekinshi orynda turǵan Respublica fraksıasy saýal sany jaǵynan sońǵy orynda qalǵan.
Sondaı-aq jeke depýtattar arasynda eń kóp saýal joldaǵandar:
-
Erjan Beısembaev – 42
-
Magerram Magerramov – 42
-
Azat Perýashev – 40
-
Nartaı Sársenǵalıev – 36
-
Erlan Saıyrov – 28
-
Asqar Sadyqov – 27
-
Irına Smırnova – 25
-
Marhabat Jaıymbetov – 24
-
Gúldara Nurym – 22
-
Dúısenbaı Turǵanov – 22
-
Baqytjan Bazarbek – 21
-
Abzal Quspan – 21
-
Ajar Saǵandyqova – 21
-
Ekaterına Smyshláeva – 21
-
Qaırat Balabıev – 20
El arasynda sońǵy birneshe jylda synǵa ushyraǵan depýtattardyń qatarynda Dáýlet Turlyhanov pen Jıgýlı Daırabaevtyń esimderi ataldy. Alaıda, qoǵamdaǵy keri pikirler negizinen olardyń tikeleı depýtattyq qyzmetine emes, balalarynyń áreketterine baılanysty týyndaǵan edi.
Aıta keteıik, halyq depýtattardyń bárine birdeı "kúıe" jaqpaıdy. Májilis pen Senattaǵy Baqytjan Bazarbaek, Dáýlet Muqaev, Rınat Zaıytov, Asqat Aımaǵambetov syndy depýtattar eldiń alǵysyn alyp júrgen halyq qalaýlylarynyń qatarynda.
Aıta ketý kerek, qoǵamnyń synyna ilikken birneshe depýtattyń áreketi búkil Májilis jumysyn joqqa shyǵarmaıdy. Qoǵamda keri pikir týǵyzǵan keıbir málimdemeler men oǵash qylyqtar bolǵanymen, bul barlyq depýtattyń kásibı biliktiligi men jaýapkershiligine kóleńke túsirmeýi tıis. Óıtkeni, Parlament qabyrǵasynda el múddesi úshin eńbek etip júrgen, bastamashyl ári belsendi depýtattar da bar
Máselen, Baqytjan Bazarbek, Dáýlet Muqaev, Rınat Zaıytov, Asqat Aımaǵambetov syndy halyq qalaýlylary sońǵy ýaqytta qoǵamda oń baǵalanyp júr. Olar kótergen máselelerdiń ózektiligi, ashyq azamattyq ustanymy men belsendiligi áleýmettik jelide de, qoǵam talqysynda da qoldaý tapty. Demek, belsendilik pen bedel qatar júrgende ǵana halyq senimi men qurmetine ıe bolýǵa bolady.