Bilekti, júrekti jaýyngerler – bizdiń qorǵanymyz
CHERKASOV Danııl Iýrevıch – QR Ulttyq ulannyń Almatydaǵy «Ońtústik» óńirlik qolbasshylyǵyna qarasty 7552 áskerı bóliminde janar-jaǵarmaı qyzmetiniń basshysy, aǵa leıtenant, 25 jasta. Ony kórgen adam birden oryssha til qatady. Al ol jyly jymıady da, qazaqsha jaýap beredi. Sebebi, ol taza qazaqsha sóıleıdi.
– Danııl, qazaqshany qaıdan, qalaı úırendińiz? Qıyn bolǵan joq pa?
– Eshqandaı qıyn bolǵan joq. Sebebi, meniń ósken ortam - qazaq. Almaty irgesindegi Qarasaı aýdanyna qarasty Bekbolat aýylynda týdym. Aýylda qazaq mektebiniń tabaldyryǵyn attadym. 9-synypqa deıin sonda bilim alyp, respýblıkalyq áskerı mektep-ınternatyna oqýǵa tústim. UBT-ny da qazaqsha tapsyrdym. Dostarym, aınalam tegis qazaq boldy. Sondyqtan erkin sóıleımin. Tipti, senesiz be, qazaqsha oılap turamyn. Mektepte dıktant, shyǵarma jazǵanda orys tilinen «úshtik» baǵa alyp qalatynmyn. Shynymdy aıtsam, orys tilinde sóıleýge qysylatyn kezderim kóp, aksentim bar óıtkeni.
– Qazaqsha qandaı sózderdi jıi aıtasyz?
– Mahabbat. Ulttyq ulan. Assalaýmaǵaleıkým. Negizi, musylmanmyn (tatar), álhamdýlıllah!
– Áskerı adam bolýdy bala kezden armandadyńyz ba?
– Iá. Qurlyq áskeri bolýdy armandaǵan bolatynmyn. Áskerı mektep-ınternattan keıin oǵan túse almaı qaldym da, «Narhozdy» «aqparattyq júıeler» mamandyǵy boıynsha bitirdim. Mine, qazir Ulttyq ulanda júrmin. Jalpy, qaı sala bolsyn, júrek qalaýymen, asqaq armanmen kelseńiz, tabys ta, jetistik te, abyroı-bedel de sizdi ózi-aq izdep tabady dep oılaımyn.
– Memlekettik tildiń sizdi jetistikke jetkizgen nemese áldebir tyǵyryqtan shyǵaryp alǵan sáti boldy ma?
– Men túrli etnos ókilderi arasynda ótetin baıqaýlarǵa jıi qatysamyn. Qazaqsha maqal-mátelderdiń birazyn jattap aldyq búginde. Án de salamyz. Júldelerim de az emes. Keshe ǵana sondaı bir saıysqa, dálirek aıtsam, ózimizdiń áskerı bólim arasynda ótken baıqaýǵa qatysyp, 1-oryndy ıelendim. Jetistikterim dep osylardy aıtýǵa bolatyn shyǵar. Taǵy bir jetistigim – qazaqtan kóp dos jıdym. Bári adal, ańqyldaq, qonaqjaı, meıirban.
– Danııl, búginde ásker týraly sóz bolǵanda synı pikirler kóp aıtylady. Bul turǵyda ne aıtar edińiz?
– Men vzvod komandıri boldym. Qazirgim – ekinshi áskerı bólimim. Qaramaǵymyzda qanshama sarbaz, ulan bar. Bizde eshbir keleńsiz oqıǵa tirkelgen emes. Al áleýmettik jelilerde jarıalanyp qalatyn keıbir vıdeojazbalardyń aq-qarasyn naqty aıyra almaı jatamyz. Ómir bolǵan soń túrli adam, túrli minez, túrli kózqaras bar. Ásker qataryna qabyldanǵan bozbalalardy kelgen kúnnen bastap kózden tasa etpeımiz. Ata-anasynyń janynan endi ǵana uzap, otbasylyq komforttan shyqqan balalardy birden áskerı ómirge salyp kep jibermeımiz, olar aldymen áskerı ortaǵa beıimdelý kýrsynan ótedi. Jalpy, aýyldan shyqqan jigitterden órlik, qaısarlyq, tózim degen qasıetter birden baıqalyp turady. Al ata-anasynan tym kóp shekteý kórgen, syrtqa kóp shyqpaǵan nemese úıkúshik, erkeleý balalar áskerı ortaǵa úırenise almaı qınalyńqyrap jatady. Bizde «Kýratorlyq jumys» degen bar, júzi synyq júrgen nemese kóńili áldenege alańdaýly sarbazdy kórip, baıqap qalsaq, birden baýyrǵa tartyp, jeke sóılesip, ózin mazalaǵan ne nárse ekenin, ne unamaı júrgenin egjeı-tegjeıli surap, otbasy jaǵdaıyn da bilip, ashyq áńgimege tartamyz. Psıhologqa baǵyttaımyz. Jalpy, ár sarbazdy jeke-jeke baqylaýda ustaımyz. Sebebi, biz olardyń bas amandyǵyna jaýaptymyz. Degenmen, áskerdiń aty – ásker, bul úı emes. Tártip, talap bárine ortaq. Jigittiń bolmysyna sabyrlyq, tózimdilik, shydamdylyq, qaısarlyq, batyrlyq, batyldyq, bıiktik tán. «Jaman aıtpaı, jaqsy joq», shekaramyzǵa jaý kelip qalsa, bizdi qorǵaıtyn bilekti, júrekti jaýyngerler! Sol údeden shyǵa bilsek, bizdiń Táýelsiz eldi eshbir jaý ala almaıdy.
– Álginde «eń jıi aıtatyn sózderińiz» degende, «mahabbat» dep qaldyńyz, sizdeı jigittiń qalyńdyǵy da bar shyǵar, qazaqsha sóılesesizder me?
– Iá. Qalyńdyǵym qazaq qyzy. Aldaǵy ýaqytta shańyraq qursaq pa degen nıetimiz de bar.
– Baqytty bolyńyz, Danııl!