Ǵalymdar búginde álem asa zor ǵylymı-tehnıkalyq revolúsıa tabaldyryǵynda turǵanyn aıtyp ta, jazyp ta jatyr. Talaı jyl buryn qolóner sheberlerin iri zaýyt, fabrıkalar almastyryp, olar istegen jumysty zamanaýı tásilmen, ozyq tehnologıamen atqarýǵa kóshkeni sıaqty, endi tipti aqyl-oı eńbegimen shuǵyldanatyn adamdardyń ornyn da jasandy ıntellekt basa bastady.
Mamandar pikirine júginsek, 2030 jylǵa qaraı 2 mlrd jumys orny joıylatyn kórinedi. Budan bólek, aldaǵy 20 jylǵa jeter-jetpes ýaqytta búgingi mamandyqtardyń 50 paıyzyna suranys joǵalady, esesine jańa sapadaǵy kóptegen vakansıalar paıda bolady degen boljam bar. Qalaı bolǵanda da, dúnıe qatty ózgeris ústinde jáne ómir bizden kez kelgen jańarýǵa, jańǵyrýǵa daıyn bolýdy talap etedi.
Negizi, jurttyń kóbi muny túsinip te úlgerdi. Kezinde «balam sot nemese prokýror bolsa», «bankır bolsa» dep armandap, bar-jıǵan-tergenin sonyń jolyna jumsaıtyn, aqyly túrde bolsa da ınstıtýtta, ýnıversıtette oqytýǵa tyrysatyn. «Maıda» mamandyqtardy olqysynyp, kolejderge múlde jolamaıtyn. Ókinishke qaraı, úmit aqtala bermeıtin. 4-5 jyl taban aýdarmaı oqyp, tabaqtaı dıplom alǵandardyń barlyǵyna birdeı qyzmet daıyn turmaıdy. Jumysqa kirgen kúnde de shaılyǵyna jetpeıtin aılyǵyn qomsynyp, jastardyń ózi-aq qyzmette kóp turaqtamaıtyn.
Al qarap tursaq, qazir naǵyz suranystaǵysy da – sol elektrık, santehnık, mehanık, dánekerleýshi, turmystyq tehnıka, kólik jóndeýshi sekildi basqa da kóptegen «maıda» kásipti ıgergender bolyp tur. Sony túsingender osy baǵytta bıznes ashyp, kásipti tabys kózine aınaldyrýda. Bir jaǵynan, shaǵyn kásipkerlikke memleket tarapynan da qoldaý joq emes. Sońǵy jyldary jer-jerde osy baǵytta 3-4-6 aılyq tegin kýrstar uıymdastyrylyp júr, onda joǵaryda atalǵandarǵa qosa, aspaz, shashtaraz, tiginshi mamandyqtaryn oqytyp-úıretý jolǵa qoıylǵan.
Osydan 5-10 jyl buryn «Kıimdi hımıalyq tazalaý» degendi ǵana biletin bolsaq, qazir klınıngtik qyzmettiń órisi aıtarlyqtaı keńidi. Kilem jýatyn, úı tazalaıtyn arnaıy kompanıalar bar. Sany artqan saıyn básekege oraı qyzmet kórsetý sapasy da aıtarlyqtaı jaqsaryp keledi. Munyń syrtynda on saýsaǵynan óner tamǵan qyz-kelinshekter ózara birlesip tapsyrys qabyldap, kelisimdi baǵaǵa kez kelgen jıyn-toıdyń dastarhanyn jasap, as-aýqatyn daıyndap bere qoıatyn da bolypty. Aralarynda tehnolog mamannan bastap, aspazdar men olardyń kómekshileri jáne daıashylar da bar.
«Áreketke – bereket» degen osy. Qymbatshylyq jaılaǵan zamanda qarap jatpaı, istiń kózin taýyp, ózine de, ózgege de paıda keltirip júrgen mundaı jandardyń eńbekqorlyǵyna, tapqyrlyǵyna qalaı súısinbessiń! Qansha jerden bárin tehnıka, tehnologıa almastyryp jatyr degenimizben, adam qolyn qajet etetin jaǵdaılar báribir bolady. Kezinde «teatr degen qalady, onyń ornyn jappaı televızıa basady» degen túsinik boldy, qazir tipti televızıadan da ótimdi, jedel, qýatty ǵalamtor shyqty. Biraq shyndyǵynda televızıa da, ǵalamtor da teatrdy almastyra alǵan joq. Sol sıaqty, qaı zamanda, qandaı jaǵdaıda da adam eńbegi, onyń mahabbatpen, sheberlikpen atqarǵan jumysy qunyn joımaıdy, suranysta bolady dep oılaımyz. Másele – tek beıimdelýde.
Qarap tursaq, «ótpeli kezeń» búginde jasóspirimderge ǵana emes, orta jastaǵylar men egde adamdarǵa da tán. Ol jáne mamandyq aýystyrýmen baılanysty. Iaǵnı 20-30 jyl boıy kún qurǵatpaı tańerteń baryp, keshke qaıtyp júrip atqarǵan kásibi ne jalyqtyryp, ne áldebir sebeppen jumystan qysqaryp ketken adam múlde basqa salaǵa bet buryp, aıaq astynan «maıda» kásipti meńgerýge bet bursa, ol – óte quptarlyq jaıt. Damýda daǵdaryp qalýǵa bolmaıdy. Myna zaman, búgingi ýaqyt udaıy izdenisti, eńbekti talap etedi. Jalpy, jerge basyń tıgenshe áreketten, qareketten qalmaǵanǵa ne jetsin!..
Tegı: mamandyq, kásipkerlik, tehnologıa