Almatyda Jıembaev atyndaǵy Qazaq ósimdik qorǵaý jáne karantın ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń ǵalymdary, «Eco Almaty» JSHS mamandary jáne BAQ ókilderiniń qatysýymen Respýblıka alańy men ál-Farabı dańǵyly boıyndaǵy jasyl jelektiń jaǵdaıymen tanysýǵa arnalǵan baspasóz týry ótti, dep habarlaıdy aqshamnews.kz.
İs-shara barysynda sarapshylar atalǵan aýmaqtarda júrgizilgen zertteýlerdiń nátıjesin bólisti. Tekserý barysynda keıbir aǵashtardyń apatty, qýraǵan, tirshiligin toqtatqan jáne álsiregen kúıde ekeni anyqtaldy.
Sarapshylar pikiri
Jıembaev atyndaǵy Qazaq ósimdik qorǵaý jáne karantın ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń ǵylymı qyzmetkeri Nurjan Muhamadıevtiń aıtýynsha, aǵashtardyń jaǵdaıy ishki shirik, parazıttik emes aýrýlar nemese jándikter men mehanıkalyq faktorlardan bolǵan zaqymdar sıaqty jasyryn patologıalyq úderisterge baılanysty bolýy múmkin.
«Ál-Farabı dańǵyly boıyndaǵy aǵashtardyń sándik sapasy tómendep, jaǵdaıy álsireýine baılanysty olardy tózimdi qylqan japyraqty tuqymdarǵa aýystyrý usynylady. Sondaı-aq, bul aǵashtardyń qulaý qaýpi jaıaý júrginshiler men kólik júrgizýshileri úshin qaýipti bolǵandyqtan, aýystyrý qajet», – dedi Nurjan Muhamadıev.
Aýrý belgileri baıqalǵan qylqan japyraqty aǵashtardyń ıneleri zerthanalyq zertteýden ótip, olardyń quramynda Alternaria jáne Mucor tektes saprofıtti sańyraýqulaqtar bar ekeni anyqtaldy. Bul sańyraýqulaqtar aǵashtardyń sarǵaıýyna áser etedi, alaıda zıandy patogendi organızmder tabylmady. «Eco Almaty» JSHS mamandary Saın kóshesi boıyndaǵy qaraǵaılardyń jaǵdaıyn tekserip, olardyń 50%-dan astamy zıankester men aýrýlardan zaqymdanǵanyn jáne aǵashtardyń kóptep qýrap jatqany baıqalǵanyn rastady.
«Aǵashtardyń qýraýy óte qarqyndy júrip jatyr, olardyń 50%-dan astamy aýrýlar men zıankesterden zardap shekken. Bul kóbinese qýraǵan, qartaıǵan jáne shamadan tys ósip ketken aǵashtar. Tolyqtaı qýraǵan bul aǵashtardy kesý kerek», – dedi «Eco Almaty» JSHS ǵylymı qyzmetkeri Serikjan Sýranshın.
Baspasóz týryna sondaı-aq, qoǵamdyq baqylaý ókilderi qatysty. Jasyl komısıa múshesi Omar Nurhaıdarov apatty jaǵdaıdaǵy aǵashtardyń jaı-kúıi kózge anyq kórinetinin atap ótti.
«Bul jol qozǵalysy úshin qaýipti. Sondyqtan men bul aǵashtardy jańasyna, múmkindiginshe iri kóshetterge aýystyrý qajet dep sanaımyn. Bul estetıkalyq turǵydan ádemi, ári qaýipsiz bolady», – dedi Omar Nurhaıdarov.
Óńirlik kóshpeli keńes qorytyndysy boıynsha ǵylymı qyzmetkerler men sarapshylardyń tujyrymdamasyna sáıkes, kári jáne apatty jaǵdaıdaǵy aǵashtardy Almaty klımatyna beıimdelgen, tózimdi iri kóshettermen aýystyrý qajet degen sheshim qabyldandy.
Anyqtamalyq aqparat
Ál-Farabı dańǵyly boıynda barlyǵy 961 aǵash (524 qylqan japyraqty, 437 japyraqty) ósedi. Olardyń 906-sy qanaǵattanarlyq jaǵdaıda, 55-i apatty jaǵdaıda, 42 japyraqty aǵashty (bıiktigi 2-2,5 m) qaıta otyrǵyzý qajet. Sonymen qatar, dańǵyl boıynda 205 bos oryn bar, onda jańa kóshetter otyrǵyzylmaq. Bul aýmaqta japyraqty aǵashtar – 6 metrlik 194 shaǵan jáne 6 metrlik 100 qaraǵash otyrǵyzylady.
Sátbaev kóshesiniń Jeltoqsan kóshesi men Nazarbaev dańǵyly arasyndaǵy bóliginde 20 aǵash ósip tur, olardyń 3-eýi qanaǵattanarlyq, al 17-si apatty jaǵdaıda (qylqan japyraqty aǵashtar). Sondaı-aq, bul aımaqta 8 bos oryn bar. Rezıstografpen tekserý barysynda aǵash dińderiniń tyǵyzdyǵy tómendep, aǵashtardyń «qýrap bara jatqan» jáne «qýraǵan» kúıde ekeni anyqtaldy. Bul aýmaqta 17 apatty jaǵdaıdaǵy aǵashty kesip, olardyń ornyna jáne bos oryndarǵa bıiktigi 6 metrden asatyn 28 iri kóshet otyrǵyzý josparlanyp otyr.
Kesýge, qaıta otyrǵyzýǵa jáne iri kóshetterdi otyrǵyzýǵa qatysty jumystar QR Ekologıa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrligi Orman sharýashylyǵy jáne janýarlar dúnıesi komıtetiniń «Botanıka jáne fıtoıntrodýksıa ınstıtýty» usynymdary negizinde júrgiziledi.
Bıyl naýryzda Almaty qalasy boıynsha Saın, Rysqulov, Sátbaev kóshelerinde, Kókjıek shaǵyn aýdanynda, Gúlder saıabaǵynda jáne basqa da qoǵamdyq keńistikterde shamamen 2 000 iri aǵash kóshetin otyrǵyzý josparlanǵan.
İri kóshetter – bıiktigi keminde 4 metr bolatyn, jaqsy tamyrlanǵan, dińi men táji bar aǵashtar. İri kóshetterdi otyrǵyzýdyń basty maqsaty – qalanyń jasyl aýmaǵyn keńeıtý, kólik qozǵalysynan aýaǵa bólinetin zıandy qaldyqtardy azaıtý jáne jol jıegindegi jasyl jelekti qalyptastyrý.