Almatyda qaterli isikten bolatyn ólim azaıyp keledi. 2025 jyldyń alǵashqy alty aıynyń qorytyndysy boıynsha bul kórsetkish 100 myń turǵynǵa shaqqanda 60,2 jaǵdaıdy qurady. Bul – el boıynsha eń úzdik nátıjelerdiń biri jáne 2019 jylmen salystyrǵanda 30 paıyzǵa tómen.
Mundaı oń dınamıkaǵa erte dıagnostıka men «jasyl dáliz» qaǵıdattaryn qatań ustaný sep boldy. Onkologıalyq qyzmet pen alǵashqy medısınalyq-sanıtarıalyq kómek (MSAK) uıymdarynyń birlesken jumysynyń arqasynda aýrýdy erte kezeńde anyqtaý kórsetkishi aıtarlyqtaı ósken.
Máselen, 2019 jyly obyrdyń 0–I-kezeńde anyqtalý úlesi 33,6% bolsa, 2025 jyldyń ortasynda bul kórsetkish 39,9%-ǵa jetti. Bul da – Qazaqstan boıynsha eń úzdik nátıje.
Sonymen qatar, vızýaldy qoljetimdi isikterdi kesh satyda anyqtaý jaǵdaılary azaıdy. 2019 jyly mundaı kórsetkish 10% bolsa, bıyl – 7%. Bul ındıkator boıynsha da Almaty birinshi orynda tur.
Bul jetistikterdiń artynda – júıeli skrınıng, halyqty qamtý jumystary jáne qaterli isikke kúdikti naýqastardy shuǵyl ári kezeksiz tekserýge múmkindik beretin «jasyl dáliz» júıesi jatyr.
Skrınıng qalaı júrip jatyr?
Alty aıda jyldyq jospardyń 52,6%-y oryndaldy:
-
Jatyr moıny obyry boıynsha 46 myńnan astam áıel tekserýden ótti. 20 jaǵdaı anyqtalyp, onyń 80%-y aýrýdyń bastapqy kezeńinde belgili boldy. Sonymen qatar, 411 obyraldy jaǵdaı tirkeldi.
-
Sút bezi obyry skrınınginde 60 myńnan astam áıel qamtylyp, 104 naýqas anyqtaldy. Onyń 62,5%-y – birinshi satyda.
-
Kolorektaldyq obyr boıynsha 62 myń adam qaraldy. 19 aýrý deregi belgili bolyp, olardyń jartysyna jýyǵy – bastapqy kezeńde. 240-tan astam adamda obyraldy ózgerister tirkeldi.
Dárigerlerdiń aıtýynsha, skrınıng aýrý sımptomsyz júrgen kezde, ıaǵnı adam ózin saý sezingen shaqta-aq dıagnoz qoıýǵa múmkindik beredi. Bul – ýaqytyly em men tolyq saýyǵýǵa jol ashady.
Onkologıamen kúrestegi basym baǵyt – «jasyl dáliz»
Qaterli isikke kúdikti pasıentterdi jedel túrde mamanǵa joldaý júıesi – onkologıamen kúrestegi basty quraldyń biri. QR Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń buıryǵyna sáıkes, dıagnostıka kezeńderi úshin naqty merzimder belgilengen.
Almatyda eń jıi kezdesetin onkologıalyq aýrý túrleri:
-
sút bezi obyry
-
kolorektaldyq obyr
-
ókpe obyry
-
qýyqasty bezi obyry
-
asqazan obyry
Mamandardyń aıtýynsha, bul nátıjeler – alǵashqy býyndaǵy medısınalyq qyzmetten bastap, onkologıa ortalyqtaryna deıingi barlyq deńgeıde júıeli ári úılesimdi jumystyń jemisi. Sonymen qatar, halyqtyń densaýlyqqa jaýapkershilikpen qaraýy men profılaktıkalyq tekserýlerge qatysýy da mańyzdy ról atqaryp otyr.