Fılmde eksklúzıvti suhbat pen buǵan deıin beımálim faktiler usynyldy
«Almaty» telearnasy búkil elimiz úshin aýyr synaq bolǵan úlken qasiret týraly jýrnalısik zertteý janryndaǵy bes bólimdi derekti fılmniń úshinshi bólimin usyndy, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
Fılmde eksklúzıvti suhbat pen buǵan deıin beımálim faktiler usynyldy. Sonymen qatar, avtorlar qandy búlik pen sumdyq alapatqa aınalǵan narazylyqtyń tolyq hronologıasyn qalpyna keltirýge tyrysqan.
Qaladaǵy eki iri medısınalyq mekemelerdiń qorshalǵany habarlandy. Olardyń birinde jetinshi qalalyq aýrýhananyń jan saqtaý bóliminiń meńgerýshisi Esenaı Espenbetov bolǵan edi. Onyń aıtýynsha, medpersonal túngi qaqtyǵystar kezinde zardap shekkenderdi jáne aýyr jaralylardy kúni-túni qabyldaýmen bolǵan, al aýrýhananyń aınalasynda betperde kıgen adamdar júrgen.
«Kimmen-kim atysqany belgisiz boldy. Biraq sol kezderde bizdiń reanımasıa bólmesiniń terezelerine oq atty. Sol jaqtan naýqastardy alyp ketkenimiz durys bolǵanyn keıin uqtyq», - deıdi №7 qalalyq aýrýhanasynyń jansaqtaý bóliminiń meńgerýshisi Esenaı Espenbetov.
Fılmdegi epızodtardyń birinde №7 qalalyq aýrýhana dárigerleriniń urys bolyp jatqanda atys pen jarylysqa qaramaı, operasıa jasap jatqany kórsetiledi.
«Ol kezde úreı de boldy. Qorqynysh ta boldy. Jalǵyz óziń úshin ǵana emes, qol astyńda istep jatqan dáriger, medbıkeler jáne reanımasıada jatqan naýqastar bar. Jaýapkershilik bar. Kóshede 200-ge jýyq qolynda qarý-jaraǵy bar adam aýrýhanamyzdyń aınalasynda júrdi. Qorshaýǵa aldy. Sodan eshqaısymyz shyǵa almadyq», - deıdi dáriger.
«Dárigerlerdiń ózine de, eki júzdeı emdelýshiniń ómirine de qaýip tónip turǵan jaǵdaıda jumys isteýge týra keldi», - deıdi sol kezdi eske alǵanda Esenaı Espenbetov. Ol altynshy qańtar kúni tańerteń belgisiz adamdar Raıymbek kóshesin jaýyp tastap, janarmaı beketin basyp alǵanyn aıtty. Onyń aýmaǵyna tek nomeri joq kólikterdi ǵana kirgizipti.
Jańalyqtar aǵynyndaǵy belgili rejıser, «qazaq hıp-hobynyń» negizin qalaýshy Sáken Bıtaevtyń qazasy týraly habar eldi eleń etkizdi.
Mýzykanttyń qandaı jaǵdaıda qaza tapqany týraly bizge jubaıy egjeı-tegjeıli aıtyp berdi.
Gúlbaqyt Baekenova-Bıtaıdyń aıtýynsha, ol besinshi qańtar kúni keshke qaraı, jumystan keıin búlik qyzyp jatqanda kúıeýin izdep qalaǵa barypty. Ol túsirilimde júrgen eken. Qala kóshelerinen nebir sumdyqty kóripti. Jan-jaqta lapyldap, janyp jatqan polıseı avtokólikteri, reanomobılder, jol boıynda qaptaǵan tobyr bóget jasap, qoqys bóshkelerin órtep jatqan. Ásirese, ol Abaı men Seıfýllın dańǵyldarynyń qıylysynda qarýly erkektermen kezdeskenin eske aldy. Buryn bul jaǵdaı týraly tis jarmaǵan eken, bizge bárin aıtyp berdi.
«Sol kezde qasyma kishkentaı kólik kep toqtady. Jaı kózim túsip ketti. Qaraǵan kezimde qazaq emes, eresek, jasy 40-tar shamasynda bolýy kerek, aryqtaý kelgen, juqaltańdaý azamat. Qalyń saqaldy alǵannan keıin, oryn qalady ǵoı appaq bolyp, sondaı azamatty kórdim. «Mynadaı qıynshylyq bop jatqan kezde myna kisi saqalyn alyp júrgen be?» degen oı keldi. Biraq baǵdarshamda tura berdim. Olardyń qoldarynda avtomat boldy. Bir qaraǵanymda baıqamadym. Aldynda otyrǵan kisiniń qolynda avtomat, artyndaǵy azamattyń qolynda avtomat boldy», - dep eske aldy ol.
Sol sátte Gúlbaqyt ózin atatyn shyǵar dep oılapty, biraq qarýly adamdar basqa jaqqa ketip qalypty. Jubaıyna ázer degende qońyraý shalyp, urys qyzyp jatqan alań jaqta júrgenin biledi. Sosyn ekeýi úıinde kezdesedi. Túngi onnan keıin kúıeýi dosymen birge óz kóligimen búlik bolyp jatqan polısıa departamentine qaraı ketedi. Masanchı kóshesinde yzaly top olardyń jolyn bógeıdi.
«Ol kezde qala tuman boldy ǵoı. Mashınanyń oryndyǵyn artqa túsirip, bastary kórinbeýi úshin telefonnyń jaryǵyn óshirip, keýdesine qoıyp, ana kisilerdiń ótip ketkenin kútip jatqan. Sol sátte olar terezege qarap, «mashınadan túsińder» degen. «Mashınany otaldyr, kettik» deıdi Sáken dosyna. Kólik turaǵynan shyǵa beriste oq jaýdarǵan. Sol maroderlardyń ishinen bireý atqan. Mashınaǵa 4 oq tıgen. Tórteýi de Sáken jaqtan tıgen», - dedi Gúlbaqyt Baekenova-Bıtaı.
Sáken Bıtaevtyń artynda úsh balasy – eki qyzy men Gúlbaqyt toǵyz aıdan keıin dúnıege ákelgen uly qaldy. Ol murageri dúnıege keletinin bilmeı de ketti.
Fılm avtory Nazym Málikqyzy aıtqandaı, sol bir qaterli kúnderde jaqyndarynan, dostarynan aırylǵandar az bolǵan joq. Búkil arna bolyp qyzmettik paryzyn óteý barysynda qaza tapqan áriptesteri Murathan Bazarbaevty joqtady. Qaıǵyly jaǵdaı altynshy qańtar kúni keshke qaraı qarýly toptar basyp alyp, órtep jibergen qalalyq ákimdik ǵımaratynyń janynda bolǵan edi. Túsirý toby Almaty qalasy ákiminiń kortejine ilesip bara jatqanda belgisiz bireýler qyzmettik kólikke oq jaýdyrǵan. Atys kezinde salonda eki teleoperator Arsen Sandybaev pen jaralanyp, eki saýsaǵynan aırylǵan Dıasken Baıtybaev bolǵan.
Sol kezde Naýryzbaı aýdanynyń ákimi Sanjar Toǵaıdyń qyzmettik kóligine de oq jaýdyrǵan. Onyń avtokóliginiń saý jeri joq, shurq tesik bolypty. Bul jaǵdaı da Nazarbaev dańǵylynyń boıynda, rezıdensıaǵa taıaý mańda bolǵan eken. Ol basynan jaralanǵan, biraq áriptesteriniń kómegimen atys aýmaǵynan aman shyǵypty.
«Bizde burylǵan kezde dvıgatelge pýlemettiń oǵy tıip, óship qaldy. Mashına artqa qaraı ketip bara jatyr, óship qalǵannan keıin, aıaǵym soǵan qysylyp, synyp ketti. Sodan bes-alty qadam júrdim de, qulap qaldym. Ol kezde basymda jaraqat baryn túsinbedim. Endi bárimiz, janymda áriptesim bar, sol kómektesip, áıteýir, Samaldyń ishimen Fýrmanov-ál-Farabıge deıin jettik. Ol kezde aıaǵym synǵanyn da, basymda jaraqat bolǵanyn da sezbeımin», - dep eske alady Sanjar Toǵaı.
Fılmde qarýly toptar basyp alǵan Almaty áýejaıynyń qalaı baqylaýǵa alynǵany týraly da aıtylady. Qaýipsizdik salasynyń eksperti, Grýzıanyń áskerı saıasattanýshysy Vahtang Maısaıa atap ótkendeı, strategıalyq nysannyń qaıtaryp alynýy jaǵdaıdy túbegeıli ózgertip, elimizdi qurdymǵa ketýden qutqaryp qaldy.
«Osy júgensiz búlikti, Qazaqstandaǵy jaǵdaıdyń senarıin basqarǵan kúshter Almaty áýejaıyn basyp alǵanda, syrttan jaldamaly ásker ákelý úshin naqtyly, aıqyn jospar qurǵan. Nemese qylmystyq qurylymdardyń Qazaqstannan tys jaqta baılanysy bolǵan», - deıdi maman.
«Qańtar oqıǵasyn uıymdastyrshylardyń artynda belgili bir kúshter turdy» degen pikirmen Evropa bolashaǵy men qaýipsizdigi ınstıtýtynyń basshysy Emmanýel Dúpı de kelisedi.
«Bul biz estigen tezısterge keledi. Jaǵdaıdy arnaıy qyzmetpen baılanysy bar adamdar arandatýy nemese uıymdastyrýy múmkin. Eger sizderdiń jańa Prezıdentterińiz burynǵy bılik murasyna kúmán týǵyzyp, reformaǵa qatysty ashyq saıasat júrgizip jatqanyn eskersek, munyń bári qısyndy. Jarıalanǵan reformalar negizinde saılanǵan jańa Prezıdenttiń Konstıtýsıa men prezıdenttik mandattaǵy ózgeristerdi aıtamyn, ınstıtýsıonaldyq deńgeıde reforma júrgizýi de qısyndy sıaqty», - deıdi sarapshy.
Tórtinshi bólimniń tusaýkeseri kelesi beısenbide "Almaty" kanalynan kórsetiledi.