Jýyrda Vena qalasyndaǵy Hofbýrg saraıynda ornalasqan Avstrıa Ulttyq kitaphanasynda Almaty qalasy tarıhy mýzeıi uıymdastyrǵan «Qazaqstan kóshpendileri. Salty men dástúrleri» atty kórme ashyldy. Kórmeniń ótýine Almaty qalasy ákimdigi jáne Qazaqstannyń Avstrıa Respýblıkasyndaǵy Elshiligi qoldaý kórsetti.
Eýrazıa qurlyǵynyń kindigindegi eń iri memleket – Qazaqstan Respýblıkasynyń jańa tarıhy 1991 jyly táýelsizdik alǵan kezden bastaý alady. 1992 jyly Qazaqstan Ortalyq Azıa aımaǵyndaǵy Avstrıamen dıplomatıalyq qarym-qatynas ornatqan birinshi memleket boldy. Jyl ótken saıyn Qazaqstan men Avstrıa arasyndaǵy mádenı-gýmanıtarlyq baılanys nyǵaıyp keledi. Bul kórme – osy yntymaqtastyqtyń naqty kórinisi.
Almaty qalasy tarıhy mýzeıiniń «Qazaqstan kóshpendileri. Salty men dástúrleri» kórmesi kelýshilerdi Uly dalany mekendegen halyqtyń tereń tarıhy men mádenıetimen tanystyryp, eki el arasyndaǵy mádenı dıalogty jalǵastyrdy deýge negiz bar. 200-den asa kórermen tamashalaǵan saltanatqa Qazaqstan Respýblıkasynyń Avstrıadaǵy Elshisi Muhtar Tileýberdi, Avstrıa Syrtqy İster mınıstrliginiń departament dırektory Gerhard Zaıller myrza, Avstrıa Ulttyq kitaphanasy dırektorynyń orynbasary Irmgrad Harrer hanym, sonymen qatar, álem elderiniń Avstrıadaǵy jáne Eýropalyq uıymdardaǵy dıplomatıalyq mısıa basshylary, Vena qalasy basqarý organdarynyń ókilderi, sýretshiler, mýzykanttar, bıznes ókilderi, stýdent- jastar qatysty.
«Qazaq halqynyń baı mádenıeti, tarıhy san ǵasyrlardan tamyr tartady. Kóshpendiler mádenıeti qazirgi órkenıettiń qaınary dese bolady. Eýropalyq mádenı orta úshin búgingi kórme tosyn jańalyqtarǵa toly erekshe oqıǵa bolǵany sózsiz», – dedi kórmeniń ashylý saltanatynda sóz alǵan Qazaqstannyń Avstrıadaǵy Elshisi Muhtar Tileýberdi.
Tarıhı jádigerlermen qatar, Venanyń aspanynda qazaqtyń áni men kúıi qalyqtady, erkin eldiń rýhy Dýnaı jaǵalaýyn dúr silkindirdi. Almaty qalasy mýzeıler birlestigi qoryndaǵy qazaqtyń 100-den asa tarıhı-mádenı jádigeri usynylǵan kórme Vena qalasynyń mádenı ómirindegi eleýli jańalyqtardyń biri boldy. Kórme qazaq halqynyń turmysyn, salt-dástúrin, qoldanbaly ónerin baıandaıtyn etnografıalyq jádigerler, mýzykalyq aspaptar men Almaty qalasynyń tarıhy men qazirgi ómirin kórsetetin fotosýretterge negizdelgen.
Kórmeniń ortasynda kıiz úı – kóshpelilerdiń eń kóne jáne sonymen birge zamanaýı jyljymaly turǵyn úıi ornalasqan. Bul qazaq halqynyń materıaldyq mádenıetiniń úlken jetistigi deýge bolady: ol ońaı tasymaldanady, tez ornatylyp, bólshekteledi, kıiz jamylǵy jańbyr ótkizbeıdi, bul baspana jazda salqyn jáne qysta jyly bolady. Al qazirgi kúni malshylardyń jazǵy jaılaýynda kıiz úıler tigilip, kez kelgen mereke, tipti qalalarda da onsyz ótpeıdi. Qazaqtyń kıiz úıi halyqtyń materıaldyq mádenıetiniń elementi ǵana emes, sonymen birge álemniń dinı-mıfologıalyq sýreti týraly eń alýan túrli málimetterge toly sımvolızmdi qamtıdy.
Qazaq úıiniń bezendirilýi kóshpelilerdiń halyqtyq qoldanbaly óneriniń aıqyn úlgisi bolyp tabylady. Kıiz úıdiń ishki bóliginde Almaty qalasy tarıhy mýzeıiniń qorynan alynǵan jádigerler: túkti jáne túksiz kilemder, kestelengen qabyrǵa kilemderi (túskıiz), kıiz kilem (syrmaq), tósek kilemi (túskeste), sandyq, at ábzelderi, ydys-aıaq jáne t.b. kúndelikti zattar.
Qaırat TARBAEV, Almaty qalasy mýzeıler birlestigi dırektorynyń damý jónindegi orynbasary:
– Kóshpeli ómir salty qazaq halqynyń dúnıetanymynyń, salt-dástúriniń, rýhanı jáne materıaldyq mádenıetiniń negizi boldy. Kóshpelilerdiń rýhanı tájirıbesi jalpyadamzattyq mánge jáne qundylyqqa ıe jáne búkil álemde ǵylymı qyzyǵýshylyq týdyrady. Bunyń aıǵaǵy – Almaty qalasy mýzeıler birlestiginiń álem elderinde ótkizilip kele jatqan kórmeleri. Byltyr qazaq tarıhymen Ońtústik Koreıalyqtar men Túrkıadaǵy baýyrlar tanyssa, bıyl kóshpendiler tarıhy men búgini týraly kórme Italıanyń Neapol qalasynda ótip jatyr. Bul jaqsy dástúr aldaǵy jyldary da jalǵasyn tappaq.