Jýyrda Almaty oblysynyń ákimdigi 1 qyrkúıekte Uıǵyr aýdanynda sibir jarasy bolýy múmkin tórt adamdy tirkegenderin aıtty. Aldyn ala aqparat boıynsha, olar aýrý maldy soıǵanda dertti juqtyrǵan bolýy múmkin. «Shańyraq» Ulttyq agroqozǵalysy respýblıkalyq qoǵamdyq birlestiginiń basshysy Almasbek Sadyrbaev Taspanews.kz redaksıasyna sibir jarasynyń erekshelikteri men Qazaqstanda onyń tez taralýy múmkindiginiń sebebin aıtty.
Sibir jarasyn juqtyrý qaýpi
Almasbek Sadyrbaevtyń aıtýynsha, sibir jarasy – óte qaýipti ınfeksıalyq aýrý. Basqa aýyr dertterden aıyrmashylyǵy – janýardan adamǵa juǵady. Aýrýlardyń barlyǵy osyndaı mýtasıaǵa ushyraı almaıdy.
«Bul janýardan adamǵa juǵatyn sanaýly aýrýlardyń biri. Qysqasha aıtqanda, sibir jarasy – árdaıym baqylaýda ustaýdy qajet etetin asa qaýipti juqpaly aýrý», – dedi Sadyrbaev.
Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń baspasóz qyzmeti de Taspanews.kz tilshisine atalmysh aýrý týraly qosymsha aqparat berdi.
«Sibir jarasy Bacillus anthracis bakterıasynan paıda bolady. Eger adam aýrýdy juqtyryp, ýaqytyly emdelmese, arty ólimge ákelip soǵýy múmkin. Al janýar aýyrǵan jaǵdaıda, kóbinese, ólim tez keledi. Adamda ol negizinen karbýnkýlez túrinde, keıde terilik nemese septıkalyq túrde bolady. Ol ıntoksıkasıamen, teriniń, lımfa túıinderiniń jáne ishki aǵzalardyń serozdy-gemorragıalyq qabynýynyń damýymen sıpattalady. Sibir jarasy adamnan adamǵa juqpaıdy», – dedi vedomstvo ókilderi.
Aldyn alý
Almasbek Sadyrbaev sibir jarasy órshýiniń aldyn alý úshin karantın jarıalap, aýrý maldardyń kózin joıyp, olarmen áreketteskenderdi jiti baqylaýǵa alý kerektigin aıtty.
«Janýarlarǵa vaksınasıa jasalady, juqtyrǵan maldy soıýǵa jáne joıýǵa qatań baqylaý jasalady. Anyqtalǵan aýrý janýarlardy oqshaýlaý kerek, et óńdeıtin sharýashylyqtar men kásiporyndarda veterınarıa-sanıtarıalyq normalardyń saqtalýyn baqylaý, ınfeksıamen baılanysta bolǵan adamdarǵa profılaktıkalyq emdeý júrgizý qajet», – dedi Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi ókilderi.
Vedomstvo málimetinshe, profılaktıkalyq maqsatta birqatar sharalar jasalýda:
- Sibir jarasy tabylǵan aýmaqta topyraq pen jer asty sýlarynan synamalar alynyp, qozdyrǵyshtyń bar-joǵy tekserilip jatyr, bar bolǵan jaǵdaıda topyraq oshaqtary zararsyzdandyrylady.
- Mal jınalatyn oryndar (bazarlar, kórmeler jáne t.b.), janýarlardan alynatyn shıkizat pen ónimdi daıyndaý, saqtaý, ótkizý jáne qaıta óńdeý oryndarynyń veterınarıalyq-sanıtarıalyq jaı-kúıi qadaǵalanýda.
- Turǵyndardyń veterınarıalyq-sanıtarıalyq bilimin kúsheıtý jumystary júrgizilýde.
«Adamdar men janýarlardy sibir jarasyna qarsy vaksınamen vaksınasıalaýdyń mańyzy óte zor», – dep atap ótti Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń baspasóz qyzmeti.
Jerleý oryndary
Sadyrbaev ólgen maldy mindetti túrde arnaıy bıotermıalyq shuńqyrlarǵa jerleý kerektigin aıtty. Onyń aıtýynsha, Qazaqstanda janýarlarǵa arnalǵan jerleý oryndary óte kóp, biraq olardyń senimdiligine kúmán bar. Óıtkeni ol aýmaqtyq lokalızasıa tek shartty dep sanaıdy.
«Sibir jarasy ıt, mysyq, tyshqan sıaqty janýarlar arqyly da juǵady. Barlyq tiri organızm aýrý tasymaldaýshy bolýy múmkin», – deıdi maman.
Onyń aıtýynsha, Qazaqstan sibir jarasynyń órshýi belgili bir ýaqyttarda qaıtalanyp turatyn aımaqqa jatady. Mundaı aımaqtar árdaıym baqylaýda bolýy kerek dep esepteıdi.
Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi de sarapshynyń pikirimen kelisedi. Vedomstvonyń baspasóz qyzmeti sibir jarasy respýblıkanyń barlyq óńirlerinde qolaısyz stasıonarlyq dert bolyp sanalatynyn aıtty. Onyń qozdyrǵyshy jerde uzaq ýaqyt saqtalýy múmkin jáne aýrýdyń qaýiptiligin tabıǵı-geografıalyq faktorlar kúsheıtedi.
Al mınıstrlik Qazaqstanda sibir jarasy óte sırek kezdesetinin, bul belsendi profılaktıkalyq sharalar men vaksınasıanyń arqasynda ekenin atap ótti.
Bıologıalyq qaýipsizdik
Almasbek Sadyrbaev Qazaqstanda sibir jarasy juqtyrǵan adamdardyń buryn da, qazir de bolǵanyn jáne bolatynyn aıtty.
«Qazaqstanda veterınarıa qazirgi ýaqytta talaptarǵa saı kelmeıdi», – dep sózin aıaqtady Sadyrbaev.