Құжатта қысқа мерзімді болашақта шешуді қажет ететін мәселелер көрсетілген.
Қасым-Жомарт Тоқаев негізгі мәселелерді көрсете отырып, сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат тұжырымдамасын мақұлдады, деп хабарлайды Almaty-akshamy.kz
Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев негізгі мәселелерді көрсете отырып, 2022-2026 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат тұжырымдамасын бекітті.
«Мемлекет басшысының 2021 жылғы 1 қыркүйектегі «Халық бірлігі мен жүйелі реформалар – ел өркендеуінің берік іргетасы» атты Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру жөніндегі Ұлттық іс-шаралар жоспарының 88-тармағына сәйкес, Қазақстан Республикасы Президентінің 2021 жылғы 13 қыркүйектегі № 659 Жарлығымен бекітілген, ҚАУЛЫ ЕТЕМІН:
Қосымшаны мақұлдау:
1) Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының 2022 - 2026 жылдарға арналған тұжырымдамасы;
2) Қазақстан Республикасы Президентiнiң кейбiр жарлықтарына өзгерiстер енгiзiлсiн.
Орталық және жергілікті атқарушы органдарға, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдарға, сондай-ақ Тұжырымдаманы іске асыруға жауапты мүдделі ұйымдарға (келісім бойынша):
1) Тұжырымдаманы іске асыру жөніндегі шараларды қабылдасын;
2) Мемлекеттік жоспарлау жүйесі белгілеген тәртіппен және мерзімдерде Тұжырымдаманы іске асыру барысы туралы ақпаратты ұсынсын.
Осы Жарлықтың қосымшасына сәйкес, Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарының күші жойылды деп танылсын.
Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі (Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет) осы Жарлықтан туындайтын шараларды қабылдасын.
Осы Жарлықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне жүктелсін», — делінген Жарлықта.
Аталған қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.
Тұжырымдамада қысқа мерзімді перспективада шешуді қажет ететін негізгі мәселелер айқындалған.
Күнделікті өмірде азаматтар мен кәсіпкерлердің мемлекеттік органдар және ұйымдар өкілдерімен өзара әрекеттесуінен туындайтын «тұрмыстық» сыбайлас жемқорлық көптеген салада сақталуда. «Транспаренси Қазақстан» ҚҚ жүргізген «Сыбайлас жемқорлықтың 2020 жай-күйінің мониторингі» әлеуметтік зерттеуінің нәтижелеріне сәйкес, сыбайлас жемқорлық тұрғысынан осал органдар мен мекемелердің тізімі іс жүзінде жылдан жылға өзгеріссіз қалды: мемлекеттік емханалар мен ауруханалар, полиция, жер қатынастары бөлімдері, Халыққа қызмет көрсету орталықтары, мемлекеттік балабақшалар мен жоғары оқу орындары. Соңғы үш жылда сыбайлас жемқорлық қылмыстарының 50%-дан астамы пара алу фактілері болды», - делінген құжатта.
Негізгі себептердің қатарында: әкімшілік кедергілер, түсініксіз және дискрециялық нормативтік актілер, мемлекеттік органдар қызметінің қолжетімсіздігі, баламалы (қағаз) негізде көрсетілетін мемлекеттік қызметтердің көп болуы.
«Әр түрлі әлеуметтік топтарға олардың құқықтарын, міндеттері мен рәсімдерін нақты жағдайларға, аймақтық, салалық және басқа да сипаттамаларға негізделген қолжетімді және түсінікті жеткізу стандарттары жоқ. Бұған мемлекеттік басқарудың бизнес-процестерін автоматтандырудағы кемшіліктер мен олқылықтар да себеп. Кейбір цифрлық шешімдер сапасыз және жартылай іске асырылуына байланысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін тудырады. Көбінесе шенеуніктер «ойдан шығарылған» цифрландыруды пайдалана отырып, сыбайлас жемқорлық әрекеттерін жалғастыруда, ал азаматтар мен кәсіпкерлер техникалық ақауларға, «цифрланған» мемлекеттік функциялардағы қажетсіз процестерге және басқа да кемшіліктерге байланысты өз мәселелерін шешудің заңсыз жолдарын іздеуге мәжбүр болады», - делінген тұжырымдамада.
Сонымен қатар, деректер базасының әлсіз интеграциясы мемлекеттің проактивті сервистік моделін құруға мүмкіндік бермейтіні атап өтілді.
«Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі уәкілетті орган сыртқы талдау шеңберінде анықтаған сыбайлас жемқорлықтың алғышарттарын жоюға мемлекеттік органдар мен квазимемлекеттік сектордың мүддесі әлсіз. Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін ішкі талдау институты әлі күнге дейін мемлекеттік органдар мен квазимемлекеттік ұйымдар үшін «өзін-өзі тазартудың» тиімді құралына айналған жоқ. Сонымен қатар, мемлекеттік басқарудың секторішілік жүйесінің анықталған тәуекелдеріне «өңір-орталық» қағидаты негізінде әрекет етудің тиімді тетігі жоқ», - делінген құжатта.
Мемлекеттік органдар мен квазимемлекеттік сектор субъектілерінің сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелеріндегі енжарлығы, атап өтілгендей, сыбайлас жемқорлық деңгейінің нақты төмендеуіне сенуге мүмкіндік бермейді.
«Мемлекеттік қызметшілер мен мемлекеттік ұйымдар қызметкерлерінің еңбекақысы корпоративтік сектормен салыстырғанда бәсекеге қабілетті болмай отыр. Мемлекеттік функцияларды орындау кезінде мүдделер қақтығысының алдын алудың тиімді тетігі жоқ. Қолданыстағы декларациялау жүйесі шығыстар мен алынған кірістер арасындағы елеулі алшақтық фактілеріне жауап берудің тиімді құралдарымен дұрыс қамтамасыз етілмеген. Ұрланған мүлікті іздестіру, оларды бюджетке қайтару мүліктің қылмыстық тегін дәлелдеудің қиындығына байланысты екінші жоспарда қалып отыр», - делінген құжатта.
Алдын алу шаралары, атап өтілгендей, негізінен мемлекеттік қызметшілер арасындағы сыбайлас жемқорлықпен күресуге бағытталған.
«Бұл басқа тұлғалар тарапынан сыбайлас жемқорлық көріністерінің алдын алу тиімділігін төмендетеді, бірақ сонымен бірге азаматтардың сыбайлас жемқорлық деңгейін қабылдауына жоғары әсер етеді. Бұл тұрғыда мемлекеттік емес сектордағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл және адал бизнесті қолдау қажеттігі ерекше маңызға ие», - делінген тұжырымдамада.
Құжаттың толық мәтінімен сілтеме бойынша танысуға болады.