الماتىدا تۋبەركۋلەز بوي̆ىنشا ەپيدەميولوگيالىق جاعداي̆ تۇراقتى. بۇل تۋرالى تولىعىراق دۇنيەجۇزىلىك تۋبەركۋلەزبەن كۇرەس كۇنىنە وراي̆ ۇي̆ىمداستىرىلعان اي̆لىقتىڭ باستالۋىنا ارنالعان وڭىرلىك كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىنىڭ باسپا ءسوز كونفەرەنسياسىندا الماتى قالاسى «فتيزيوپۋلمونولوگيا ورتالىعىنىڭ» مونيتورينگ جانە باعالاۋ ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى ساۋلەش اۋەزوۆا مالىمدەدى، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz
سوڭعى 10 جىلدا قالادا تۋبەركۋلەزگە شالدىعۋ كورسەتكىشى 60،5%-عا، ال ءولىم-جىتىم دەڭگەي̆ءى 82،7%-عا تومەندەگەن. 2024 جىلى سىرقاتتانۋشىلىق وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 2،7%-عا، ال ءولىم-جىتىم 10%-عا ازاي̆دى.
«جىل ساي̆ىن قالادا 484-تەن اسپاي̆تىن جاڭا تۋبەركۋلەز جاعداي̆ى تىركەلەدى. اۋرۋ جۇقتىرعانداردىڭ 30%-دان استامى ءقاۋىپ توبىنداعى ادامدار – قانت ديابەتى، وكپەنىڭ سوزىلمالى اۋرۋلارى بار ناۋقاستار، ۇزاق مەرزىمدى گورمونالدى تەراپيا قابىلداي̆تىندار، ايتۆ جۇقتىرعاندار، سونداي̆-اق الكوگول مەن ەسىرتكىگە تاۋەلدى ازاماتتار. سونىمەن قاتار، ناۋقاستاردىڭ شامامەن 8%-ىن بەلگىلى ءبىر تۇرعىلىقتى جەرى جوق ادامدار قۇراي̆دى»، – دەپ اتاپ ءوتتى ساۋلەش اۋەزوۆا.
دياگنوستيكا مەن ەمدەۋگە كەلسەك، الماتىدا وزىق تەحنولوگيالار قولدانىلادى. قالالىق زەرتحانادا تۋبەركۋلەزدى نەبارى 1،5–2 ساعات ىشىندە انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن زاماناۋي جابدىقتار بار. سونداي̆-اق، Xpert MTB/XDR اپپاراتتارى ورناتىلعان جوعارى تەحنولوگيالىق زەرتحانالار جۇمىس ىستەي̆ءدى، ولار تۋبەركۋلەزگە قارسى پرەپاراتتارعا توزىمدىلىكتى 90 مينۋت ىشىندە انىقتاي̆ الادى. ءۇش قالالىق ەمحانادا G-Xpert پتر اپپاراتتارى جۇمىس ىستەي̆ءدى، بۇل مولەكۋلالىق-گەنەتيكالىق دياگنوستيكامەن قامتۋدى 32،2%-عا ارتتىردى.
جاڭا پرەپاراتتاردى ەنگىزۋ ەسەبىنەن دارىگە ءتوزىمدى تۋبەركۋلەزدى ەمدەۋ ۇزاقتىعى 18–24 اي̆دان 6–9 اي̆عا دەي̆ءىن قىسقاردى. سونىمەن قاتار، الماتىدا BPaLM رەجيمى بوي̆ىنشا «پرەتومانيد» پرەپاراتى قولدانىلاتىن پيلوتتىق جوبالار جالعاسۋدا. قازىرگى تاڭدا 91 ناۋقاس وسى باعدارلاما اياسىندا ەم قابىلداۋدا، ولاردىڭ 48ء-ى تەراپيانى ءساتتى اياقتادى.
الەۋمەتتىك قولداۋ مەن الدىن الۋعا ەرەكشە كوڭىل بولىنۋدە. 2024 جىلى امبۋلاتوريالىق ەم قابىلداي̆تىن 963 پاسيەنتكە 197،8 ملن تەڭگە كولەمىندە كومەك كورسەتىلدى. سونىمەن قاتار، پاسيەنتتەردىڭ 57%-ى دارى-دارمەكتەردى قاشىقتان، بەي̆نەباقىلاۋ ارقىلى الادى. ءاي̆ەلدەر مەن بالالارعا، قارتتار مەن قوزعالىسى شەكتەۋلى پاسيەنتتەرگە ارنالعان ارناي̆ى ءموبيلدى توپتار دارى-دارمەكتەردى ءۇي̆لەرىنە جەتكىزەدى.
«2023 جىلدان باستاپ قالا اكىمدىگى تۋبەركۋلەزگە قارسى ءىس-شارالاردى جۇزەگە اسىرۋعا قاتىساتىن ۇكىمەتتىك ەمەس ۇي̆ىمدارعا مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك تاپسىرىس بولە باستادى»، – دەدى س. اۋەزوۆا.
پروفيلاكتيكا شارالارىنا دا باسىمدىق بەرىلۋدە. جىل ساي̆ىن 600 مىڭنان استام ەرەسەك ادام مەن 116 مىڭ بالا سكرينينگتەن وتەدى. 2024 جىلى الدىن الۋ ەمىمەن قامتۋ دەڭگەي̆ءى ەرەسەكتەر اراسىندا 96،6%-دى، بالالار اراسىندا 94،3%-دى قۇرادى.
مەديسينالىق كومەكتىڭ ساپاسىن باقىلاۋ جانە دارىگەرلەردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ باعىتىندا دا جۇمىستار جالعاسۋدا. 2024 جىلى مەديسينالىق ۇي̆ىمدارعا 188 مونيتورينگ جۇرگىزىلىپ، 2100-دەن استام دارىگەر تۋبەركۋلەزدى دياگنوستيكالاۋ مەن ەمدەۋ ادىستەرى بوي̆ىنشا وقۋدان ءوتتى. سونداي̆-اق، قالا «Zero TB cities» جاھاندىق باستاماسى مەن «قازاقستاندا تۋبەركۋلەزگە توقتاۋ» ۇلتتىق باعدارلاماسى اياسىندا حالىقارالىق ۇي̆ىمدارمەن تىعىز ىنتىماقتاستىق ورناتۋدا.
«تۋبەركۋلەزبەن كۇرەسكە ۇلەس قوسىپ جۇرگەن بارشا ازاماتتارعا، ونىڭ ىشىندە حالىقتى اقپاراتتاندىرۋدا بەلسەندى ءرول اتقاراتىن ب ا ق وكىلدەرىنە العىسىمىزدى بىلدىرەمىز»، – دەپ اتاپ ءوتتى ساۋلەش اۋەزوۆا.
ءسوزىنىڭ سوڭىندا ساراپشى قالا تۇرعىندارىن «ءيا! ءبىز تۋبەركۋلەزدى جەڭە الامىز: مىندەتتەنەمىز، قارجى سالامىز، ارەكەت ەتەمىز» ۇرانىمەن وتەتىن اي̆لىق اياسىنداعى ءىس-شارالارعا بەلسەندى قاتىسۋعا شاقىردى.