قازاقستاندا عىلىمدى دامىتۋعا باعىتتالعان ءبىرقاتار شارالار جۇزەگە اسىرىلۋدا. مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا عىلىمي زەرتتەۋلەردى قارجىلاندىرۋ ۇلعايىپ، جاس عالىمدارعا كورسەتىلەتىن قولداۋ كۇشەيتىلدى. وسى باعىتتا بىرنەشە ماڭىزدى جوبالار مەن باستامالار ىسكە اسىرىلىپ، ەلدىڭ عىلىمي الەۋەتىن ارتتىرۋعا ىقپال ەتىپ وتىر، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz
2025 جىلدىڭ باسىنان باستاپ 36 جاس عالىم تەگىن نەگىزدە پاتەر الدى. بۇل شارا جاس عالىمداردىڭ الەۋمەتتىك مارتەبەسىن كوتەرىپ، عىلىمعا تارتىلۋىن ىنتالاندىرادى.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ الەمنىڭ جەتەكشى زەرتتەۋ ورتالىقتارىندا 500 عالىمنىڭ جىل سايىنعى تاعىلىمدامادان ءوتۋىن قامتاماسىز ەتۋ تاپسىرماسىن ورىنداۋ ءۇشىن شەتەلدە عىلىمي تاعىلىمدامالار باعدارلاماسى ىسكە قوسىلدى. قازىرگى ۋاقىتتا بۇل باعدارلاما اياسىندا 1475 تاعىلىمداما بەرىلدى، بۇل عىلىمي قوعامداستىقتاعى حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا باعىتتالعان ماڭىزدى قادام بولىپ تابىلادى.
2021-2024 جىلدار ارالىعىندا گرانتتىق قارجىلاندىرۋعا ارنالعان 16 كونكۋرس وتكىزىلىپ، 2000-نان استام عىلىمي جوبا ىسكە اسىرىلدى. بۇل گرانتتار عىلىمي ىزدەنىستەردى قولداپ، جاستاردىڭ عىلىمعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋدا.
جىل سايىن عىلىمعا قوسقان ۇلەسى مەن عالىمداردى ىنتالاندىرۋ ماقساتىندا 2000 اەك مولشەرىندە 50 «ۇزدىك عىلىمي قىزمەتكەر» سىيلىعى بەرىلەدى. بۇل سىيلىقتار عالىمداردىڭ شىعارماشىلىق ەڭبەگىن باعالاپ، ولاردىڭ جۇمىسىنا موتيۆاسيا بەرەدى.
دوكتورلاردى دايارلاۋعا مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ تاپسىرىسى ارتۋدا. 2022 جانە 2023 جىلدارى دوكتورانتۋراعا بەرىلەتىن گرانتتار سانى تيىسىنشە 1815 جانە 1919 گرانتتى قۇراسا، 2024 جىلى 2919 گرانت ءبولىندى. بۇل شارا ەلىمىزدىڭ عىلىمي جانە زەرتتەۋ الەۋەتىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان.
عىلىم مەن ءوندىرىس اراسىنداعى بايلانىستى نىعايتۋ ماقساتىندا عىلىمي-تەحنولوگيالىق سەسسيالار وتكىزىلىپ كەلەدى. قازىرگى ۋاقىتتا قازاقمىس، قازاتومونەركاسىپ، ERG جانە باسقا دا ءىرى كاسىپورىندارمەن بىرلەسىپ 9 سەسسيا وتكىزىلدى. بۇل سەسسيالار ناتيجەسىندە قازاقستاننىڭ عىلىمي الەۋەتى مەن ءوندىرىس سالاسىنداعى سەرىكتەستىكتىڭ جاڭا مۇمكىندىكتەرى اشىلدى.
قازاقستاندىق عالىمدار ءبىرقاتار ماڭىزدى عىلىمي ازىرلەمەلەر جاساپ، ولاردى ءتۇرلى سالالاردا قولدانۋعا ەنگىزۋدە. مىسالى:
- Satbayev University عالىمدارى بالقاشتا تازارتىلعان سەلەننىڭ العاشقى پارتياسىن شىعاردى.
- Nazarbayev University عالىمدارى قاتەرلى ىسىككە قارسى DVC دەپ اتالاتىن ءدارى ويلاپ تاپتى. بۇل ءدارى راك كلەتكالارىنا اسەر ەتىپ، ەمدەۋدىڭ جاڭا جولدارىن ۇسىنادى. قازىرگى ۋاقىتتا پرەپارات كلينيكالىق سىناقتاردىڭ ەكى باستاپقى كەزەڭىنەن ءساتتى ءوتتى.
- شىعىس قازاقستان تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عالىمدارى العاش رەت وتاندىق تراۆماتولوگيا، نەيروحيرۋرگيا جانە ونكولوگيا ءۇشىن يمپلانتاتتار ازىرلەدى.
- قاراعاندى تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى عالىمدارى مەتاللۋرگياداعى كورروزيامەن كۇرەسۋدىڭ جاڭا ءادىسىن ۇسىندى.
قازاقستاندىق عالىمداردىڭ جاڭا تەحنولوگيالارى
قازاقستاندا جاساندى ينتەللەكتتى دامىتۋعا باعىتتالعان KazLLM ۇلكەن تىلدىك مودەلى ازىرلەندى. بۇل مودەل قازاق تىلىندەگى ماتىندىك اقپاراتتى وڭدەۋ، اۋدارۋ جانە تالداۋ ءۇشىن ءتيىمدى شەشىمدەر ۇسىنادى.
قازاقستاندا جاس عالىمدارعا ارنالعان باعدارلامالار مەن قولداۋ شارالارى عىلىمدى دامىتۋعا باعىتتالعان ماڭىزدى قادام بولىپ تابىلادى. عىلىم مەن ءوندىرىس اراسىنداعى بايلانىستى نىعايتۋ، حالىقارالىق تاعىلىمدامالار، گرانتتىق قارجىلاندىرۋ جانە الەۋمەتتىك قولداۋ ارقىلى ەلدە جاڭا تەحنولوگيالار مەن عىلىمي جاڭالىقتار ەنگىزىلىپ، قازاقستاننىڭ عىلىمي الەۋەتى ارتىپ كەلەدى. بۇل دامۋ ەلىمىزدىڭ تۇراقتى ءوسۋى مەن يننوۆاسيالىق باعىتتاعى جەتىستىكتەرگە جەتۋىنە ىقپال ەتەدى.