ءقاۋىپ قايدان؟
ءححى عاسىر ساندىق تەحنولوگيا مەن سەرۆيستىك قىزمەتتەر ءداۋىرى دەسەك تە...
ءبىزدىڭ زامان وزگەشە. كۇنىنە ءتۇرلى جاڭالىق، ءتۇرلى وزگەرىس بولۋدا. ينتەرنەت الىستى جاقىنداتىپ تۇر. ايشىلىق الىس جەردەن جىلدام حابار العىزۋدا. تەحنولوگيا ءتىلىن بىلگەننىڭ داۋرەنى ءجۇرىپ جاتىر. ءىت، ەلەكتروندى قىزمەت، ساندىق فورماسيا جانە ت.ب. دۇنيەلەر العا وزدى. ادام كومپيۋتەردى ۇرشىقشا يىرۋدە. روبوتتار زامانى كەلە جاتقان سياقتى. بۇيتە بەرسە، عارىشقا قاراپايىم جاندار ءوزىنىڭ جەكەمەنشىك قۇرىلعىسى ارقىلى ۇشاتىن كۇن دە الىس ەمەس-اۋ؟!
ءقازىر بارلىق تىرلىك ەلەكتروندى فورماتتا جۇزەگە اسۋدا. Instagram، Watsapp، Facebook، Viber سىندى الەۋمەتتىك جەلىنى قولدانبايتىندار كەمدە-كەم. ءار ازامات سيفرلىق قىزمەتتەردى پايدالاناتىنى انىق. قاعازباستىلىقتان ارىلىپ كەلەمىز. بۇل پروسەسس اقش، وڭتۇستىك كورەيا، سينگاپۋر سىندى وزىق تەحنولوگيالى ەلدەردە جولعا قويىلعان. ۇيدەن شىقپاي، كەز كەلگەن تولەمدى قولىنداعى تەلەفونى ارقىلى ىسكە اسىرىپ وتىر. اياق اۋىرتىپ، شارشاپ- شالدىعۋدىڭ كەرەگى جوق. جالپى، الەم وسى باعىتقا قاراي دەندەپ ەنىپ بارا جاتقان سياقتى. وسىعان وراي، ەلەكتروندى الەمنىڭ قۇدىرەتى مەن الداعى بەرەر كادەسىنە وي جۇرگىرتۋدى ءجون كورەمىز.
سمارت ءۇي
قازىرگى زاماننىڭ ۇيلەرى تىم باسقاشا. ىرگەتاسىنان شاتىرىنا دەيىن ويلاستىرىلعان. ءجاي عانا جەر جاعدايىنا بەيىمدەلىپ قويماعان. قايتا ادامنىڭ ىڭعايىنا قاراي ويلاستىرىلعان. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، اقىلدى ۇيلەر سانالادى. بۇرىن يەسىنىڭ كەلگەنىن يت بىلەتىن. الىستان سەزىپ، ويناقشىپ ۇرەتىن. بۇگىندە تابيعاتتىڭ جاندى زاتتارى جانسىزعا ويىسقانداي. ەندىگى جەردە ءۇي يەسى الىستان كەلە جاتقاننان قاقپا اشىلادى. ارنايى ۋاقىتقا قويساڭىز، سول ۋاقىتتا جارىق جانادى. توسەك، كەرەۋەت جيىرىلىپ، وتىراتىن بولساڭىز، سوعان ساي قىزمەت قىلاتىن ءتۇرى بار. بولاشاقتا وسى اتالعان دۇنيەلەر شىتىرمان وقيعاداعى فيلم سيۋجەتىنىڭ جەلىسى ەمەس، شىنايى وقيعا بولاتىن جايى بار.
باسپانا - ءاربىرىمىز ءۇشىن ماتەريالدىق قۇندىلىق. ونىڭ ادام بالاسىنا قىزمەتى زور. سونىڭ ۋاقىت اعىمىمەن جەتىلىپ وسىپ-وركەندەگەنى قۋانتادى. ەگەر دە ءۇي يەسىن سەزەتىن قۇرىلعى جەتىلە تۇسەر بولسا، نۇر ۇستىنە نۇر بولادى. وسىنىڭ جەتىستىگىن تومەندەگىدەي توپتاستىرامىز.
دالىرەك:
- ىڭعايلى.
- ءومىردى جەڭىلدەتەدى.
- كوڭىل سەرپىلەدى.
- ۇلكەن كومەك.
ءبىزدىڭ ءداۋىرىمىز عىلىمي پروگرەستىڭ العا سەرپىلگەن شاعى. ءدال وسىلاي تۇجىرىمداساق، شاتاسپايمىز. ويتكەنى، ادام وسىعان جاقىنداپ بارادى. كۇن سايىن قولايلىلىقتى ىزدەيمىز. بارىنشا ىڭعايلى عۇمىر كەشكىمىز كەلەدى. سونىڭ ارقاسىندا كوڭىلىمىز سەرپىلە تۇسەدى. ەڭ باستىسى، ۇلكەن كومەك. اسىرەسە، جالعىز-جارىم عۇمىر كەشەتىن ۇلكەن كىسىلەر سىرتتان بىرەۋدى ىزدەپ سابىلمايدى. ونىڭ قىزمەتىن سمارت ۇيدەگى اقىلدى قۇرىلعى اتقارادى. بالكىم، ول روبوتتىڭ بالاماسى نەمەسە ناق ءوزى بولار، ونىسىن ۋاقىت كورسەتەدى.
بۇگىنگى تاڭداعى ءۇيدىڭ قۇرامىندا قويما، جەرتولە، گاراج سىندى دۇنيەلەرگە دە سمارت ءسوزى قولدانىلىپ كەلەدى. تاڭەرتەڭ گاراجدىڭ ەسىگى وزدىگىنەن اشىلىپ، جەڭىل كولىگىڭىز دايىن تۇرسا، ءسىز بارىپ وتىرىپ ايداپ كەتە بەرسەڭىز، وتە شاراپاتتى بولار ەدى.
سمارتفون
ءقازىر بارلىق ءىستى سمارتفونمەن تىندىرامىز. الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى بار شارۋانى شالقايتامىز. قوعامداعى كۇرمەۋلى ءتۇيىندى دە پىكىر جازىپ شەشۋگە تىرىسامىز. بارشا ءفيلمدى وسىدان كورەمىز. قىزىق كينوكارتينا بولسا، سوعان ۇڭىلەمىز. ءتىپتى سمارتفونسىز كۇنىمىز اتىپ، كەشىمىز باتپايتىن سياقتى. بالا دا، قاريا دا تەلمىرىپ بارامىز. سويلەۋدەن قالۋدامىز. كىسىمەن داستارحان باسىندا وتىرىپ تەلەفون شۇقىلايمىز. كىسىنىڭ كوڭىلى ءۇشىن عانا قولىمىزدان ازەر تاستايمىز. ونىڭ ءوزىن قارسى تاراپتاعى جان وتىنگەندە عانا ىستەيمىز.
سمارتفوندى قولدانعان جاقسى. ونىڭ ەش سوكەتتىگى جوق. ءبىراق كۇن ۇزاققا 5-6 ساعات باس الماي وتىرا بەرۋ اۋرۋشاڭدىققا ۇشىراتادى. عالىمدار كومپيۋتەر الدىندا ەڭ ۇزاق دەگەندە 1،5-2 ساعاتقا وتىرۋعا كەڭەس بەرەدى. سونىڭ اراسىندا بىرنەشە رەت 15–20 مينۋتقا ءۇزىلىس جاساعان ابزال كورىنەدى. ايتپەسە، جۇيكە توزىپ، بەل ومىرتقانىڭ اۋرۋىنا دۋشار ەتەدى.
تاڭەرتەڭ دە كىسىنى سمارتفون وياتاتىن بولدى. جاتاردا قالىڭ ۇيقى قۇشاعىنا ەنگەنشە قولدان تاستامايمىز. ۇنەمى باسىمىز اۋىرادى. كەيدە نە ايتىپ، نە قويعانىمىزدى اڭعارمايمىز. اقپارات كوپ، سۇزگى از. سوندىقتان مي تەز شارشايدى. مۇنىڭ دا الدىن الىپ، بەلگىلى ءبىر ساتتە عانا تەلەفون قولدانۋ كەرەك. سەبەبى، كەز كەلگەن جاڭا تەحنولوگيانىڭ پايداسى مەن زيانى بىردەي. وسىنى ەستەن شىعارمايىق!
روبوت
كوكەيدى تەسكەن بىرنارسە بار. ول – روبوت. ادامنىڭ ارتىقشىلىعى ازايىپ، تەحنيكانىڭ قۋاتى ارتتى. بۇل دا وزەكتى دۇنيە. 2050 جىلعا دەيىن روبوتتەحنيكانىڭ قارىشتاپ دامىعانىن كورەمىز. ولار جاپونيا، وڭتۇستىك كورەيادا داياشى، حقكو مامانى، اۋلا سىپىرۋشى، قوعامدىق ءتارتىپ ساقشىسى سىندى ءبىرقاتار ىستەردى اتقارادى. ءبىراق پيلوتتىق جوبا رەتىندە قولعا الىنعان.
روبوتتىڭ ادامزاتقا پايداسى مەن زيانى بىردەي. بۇعان تالاس كوپ بولۋى ىقتيمال. دەيتۇرعانمەن، جاساندى ينتەللەكتەن قاشىپ قۇتىلا المايتىنىمىز انىق. سول سەبەپتى دە، كادەلى مەن كەدەرگى جاقتارىنا نازار اۋدارامىز.
پايداسى:
- جاردەمشى.
- شارۋانى جەڭىلدەتەدى.
- باعدارلامامەن باسقارىلادى.
زيانى:
- كىسىنى جالقاۋ ەتەدى.
- ناۋقاسقا دۋشار ەتەدى.
- ادامزاتتىڭ باسقارىلۋىنان شىعىپ كەتۋى مۇمكىن.
سوندا دا روبوتقا يەك ارتامىز. بار شارۋانى جاسايدى دەپ سەنەمىز. ەڭ باستىسى، تەمىر قۇرىلعىعا باعدارلاما ورناتىپ قويساڭىز، ءبارىن جاسايدى. الايدا، ءبىر كۇنى ادامنىڭ باسقارىلۋىنان شىعىپ قالسا، دۇنيەنى توڭكەرەدى. ال ونىڭ زالالى كۇللى دۇنيەگە اۋىر تيەدى. تىم اقىلدى بىرەۋ، ادامعا باعىنبايتىن وزدىگىنەن شەشىم قابىلدايتىن تەتىگىن ويلاپ تاپسا، ونى قالاي توقتاتاسىز؟!
جاساندى ينتەللەكت سەزىم، ويلاۋ، كوڭىل كۇيدى بەرە الماس. ونى جاساپ شىعارعان كۇنى نە بولاتىنىن كىم ءبىلسىن؟ ءبىراق ارتىق قىلامىز دەپ تىرتىق قىلىپ الىپ جۇرمەلىك! بۇل دۇنيەدە پەندەنىڭ ويى ۇشقىر. تابيعاتتىڭ زاڭدىلىعىنا ساي بولىپ، سولاي قالعانىن قالار ەدىك.
ءتۇيىن
بۇل عالامدا بار جاڭالىقتى ادام ويلاپ تابۋدا. ءبىر جاعىنان، سونىڭ زاردابىن دا تارتىپ جاتىر. الگى ويلاپ شىعارىلعان زاتتار ەكولوگيالىق تۇرعىدان تازا بولماي تۇر. تابيعي ونىمنەن الشاقتاپ بارامىز. بارشا تۇتىناتىن زاتتار جاساندى. سوندىقتان بولاشاقتى ويلاساق، تابيعي قۇبىلىس ءۇردىسىن بۇزبايىق. جاسىل جەلەكتى وتاپ، وزەن-كولدى قۇرعاتىپ، ورىنىنا ءزاۋلىم عيمارات، مەكەمە سالا بەرۋدىڭ قانشالىقتى قاجەتى بار. زامان دامىعان سايىن ادام بىر-بىرىمەن قارىم-قاتىناستان اجىرادى. ءبارىمىز الەۋمەتتىك جەلىدە بىرەۋ ءبىر پىكىردى باستاپ جازسا، سولاي ويلايتىن جاعدايعا جەتتىك. وركەنيەتتىڭ سوڭى نەگە اپاراتىنىن كىم ءبىلسىن؟!
ءبىز وركەنيەتكە قارسى ەمەسپىز. ەڭ باستىسى، تارازىنىڭ باسىن تەڭ ۇستاۋ كەرەك. سوندا «قۇدا دا تىنىش، قۇداعي دا تىنىش». جەر بەتى شىتىرمان فيلمدەردەگى «زومبيلەر ەلى» ەمەس. جەر - جۇمىر باستى پەندەنىڭ جارىق الەمدەگى جۇماق مەكەنى. وسىنى ۇمىتپايىق. ءبىر سوزبەن توپشىلاعاندا، شۋاقتى كۇندەر الدا دەپ يلانامىز.