كوررۋپسيا – قوعام دامۋىن تەجەيتىن جانە مەملەكەت تۇراقتىلىعىنا ءقاۋىپ توندىرەتىن قۇبىلىس. قازاقستاندا وعان قارسى كۇرەس جۇرگىزۋ ماقساتىندا ارنايى زاڭدار قابىلدانىپ، ءتۇرلى شارالار اتقارىلىپ كەلەدى.
كوررۋپسيا دەگەن نە؟
«كوررۋپسيا» تەرمينى لاتىن تىلىندەگى «corruptio» – «پارا بەرۋ»، «بۇزۋ» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەتىن سوزدەن شىققان. بۇگىندە بۇل ۇعىم تەك پاراقورلىقپەن شەكتەلمەيدى، وعان قىزمەتتىك وكىلەتتىلىكتى جەكە باس پايداسىنا پايدالانۋ، زاڭسىز تابىس كوزدەرىن جاسىرۋ جانە باسقا دا ارەكەتتەر جاتادى.
قازاقستاندا كوررۋپسياعا قارسى كۇرەس «سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل تۋرالى» زاڭمەن رەتتەلەدى. بۇل زاڭعا سايكەس، كوررۋپسيا – مەملەكەتتىك قىزمەتتەگى لاۋازىمدى تۇلعالاردىڭ ءوز وكىلەتتىكتەرىن زاڭسىز تۇردە جەكە پايداسىنا نەمەسە باسقا تۇلعالاردىڭ مۇددەسىنە پايدالانۋى، سونداي-اق وسىنداي ارەكەتتەرگە دەلدالدىق جاساۋ.
كوررۋپسياعا قارسى كۇرەس قالاي جۇرگىزىلەدى؟
كوررۋپسيانىڭ الدىن الۋ جانە وعان قارسى ءىس-قيمىل جاساۋ قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك ساياساتىنىڭ باسىم باعىتتارىنىڭ ءبىرى. وسى ماقساتتا كەلەسى شارالار جۇزەگە اسىرىلادى:
✅ قوعامدا انتيكوررۋپسيالىق مادەنيەتتى قالىپتاستىرۋ
✅ كوررۋپسيالىق قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردىڭ الدىن الۋ
✅ جەمقورلىققا ىقپال ەتەتىن سەبەپتەردى انىقتاپ، ولاردى جويۋ
✅ كوررۋپسيالىق قىلمىستاردى اشكەرەلەۋ جانە جازالاۋ
كوررۋپسياعا قارسى كۇرەستىڭ نەگىزگى قاعيدالارى
قازاقستاننىڭ انتيكوررۋپسيالىق ساياساتى كەلەسى پرينسيپتەرگە نەگىزدەلگەن:
📌 زاڭدىلىق – بارلىق ءىس-شارالار قولدانىستاعى زاڭ اياسىندا جۇرگىزىلەدى
📌 ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارى مەن مۇددەلەرىن قورعاۋ
📌 مەملەكەتتىك ورگاندار قىزمەتىنىڭ اشىقتىعى مەن جاريالىلىعى
📌 مەملەكەت پەن ازاماتتىق قوعامنىڭ ءوزارا ارەكەتتەسۋى
📌 جەمقورلىقتىڭ الدىن الۋ شارالارىن باسىم قولدانۋ
📌 كوررۋپسياعا قارسى كۇرەسكە كومەكتەسكەن تۇلعالاردى قورعاۋ جانە ىنتالاندىرۋ
📌 كوررۋپسيالىق قىلمىستار جاساعان تۇلعالارعا بۇلتارتپاس جازا قولدانۋ
كىمدەر كوررۋپسياعا قارسى كۇرەس جۇرگىزەدى؟
كوررۋپسياعا قارسى كۇرەستە نەگىزگى ءرول اتقاراتىن سۋبەكتىلەر مىنالار:
- سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگى (انتيكور)
- بارلىق مەملەكەتتىك ورگاندار
- كۆازيمەملەكەتتىك سەكتور سۋبەكتىلەرى
- قوعامدىق ۇيىمدار مەن ازاماتتار
ءاربىر مەملەكەتتىك مەكەمە مەن قوعام مۇشەسى ءوز سالاسىندا كوررۋپسياعا جول بەرمەۋ ءۇشىن جاۋاپتى.
قورىتىندى
كوررۋپسيا – ەل ەكونوميكاسى مەن الەۋمەتتىك تۇراقتىلىعىنا زيان كەلتىرەتىن ءقاۋىپتى قۇبىلىس. سوندىقتان وعان قارسى كۇرەس – تەك مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ ەمەس، ءاربىر ازاماتتىڭ مىندەتى. ادالدىق، اشىقتىق جانە زاڭدىلىق قاعيدالارىن ۇستانۋ – ەلىمىزدىڭ تۇراقتى دامۋىنىڭ كەپىلى.