قاسىم-جومارت توقايەۆ پەن شاۆكات ميرزيويەۆ شاعىن جانە كەڭەيتىلگەن قۇرامداعى كەلىسسوزدەردەن كەيىن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى وكىلدەرى ءۇشىن بىرلەسكەن مالىمدەمە جاسادى.
قازاقستان پرەزيدەنتى، ەڭ الدىمەن، شاۆكات ميرزيويەۆكە مەملەكەتتىك ساپارمەن كەلۋگە شاقىرعانى ءۇشىن ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى. ونىڭ ايتۋىنشا، وزبەكستان ۇزاق جىلدار بويى قازاقستاننىڭ وسى ايماقتاعى باستى ستراتەگيالىق سەرىكتەسى بولدى، ال بۇگىندە سەنىمدى وداقتاسقا اينالدى.
– بەلسەندى ساياسي ديالوگتىڭ جانە ەكى ەل ۇكىمەتتەرىنىڭ ۇيلەسىمدى جۇمىسىنىڭ ناتيجەسىندە قازاق-وزبەك قاتىناستارى بارلىق باعىتتا بۇرىن-سوڭدى بولماعان قارقىنمەن دامىپ كەلەدى. ءبىز جاڭا عانا شاۆكات ميرومونوۆيچ ميرزيويەۆپەن بىرگە تاريحي كەلىسىمدەرگە قول قويدىق. بۇل قۇجاتتاردىڭ مەملەكەتتەرىمىز اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق پەن ءوزارا باۋىرلاستىق قارىم-قاتىناستار جىلناماسىنا التىن ارىپپەن جازىلاتىنىنا كامىل سەنەمىن. قازاقستان مەن وزبەكستان اراسىنداعى وداقتاستىق قاتىناستار تۋرالى شارت حالىقتارىمىزدىڭ بايلانىسىن ودان ءارى نىعايتۋعا دەگەن ءوزارا ۇمتىلىسىن بىلدىرەدى جانە ەلدەرىمىزدىڭ تۇبەگەيلى مۇددەلەرىنە ساي كەلەدى، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
سونىمەن قاتار پرەزيدەنت مەملەكەتتەرىمىزدىڭ ورتاق شەكاراسىن قۇقىقتىق تۇرعىدا قامتاماسىز ەتكەن، بولاشاق ۇرپاق اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ مىزعىماس نەگىزىن قالاعان مەملەكەتتىك شەكارانى دەماركاسيالاۋ تۋرالى شارتقا قول قويىلۋىن جوعارى باعالادى. ونىڭ ايتۋىنشا، بۇل قادام عاسىرلار بويعى دوستىعىمىز بەن تاتۋ كورشىلىك قاتىناستارىمىزدى ساقتاۋ جونىندەگى بابالار وسيەتىنىڭ ورىندالعانىن كورسەتەدى.
كەلىسسوزدەر بارىسىندا مەملەكەتتەر باسشىلارى قازاقستان مەن وزبەكستاننىڭ ەكىجاقتى ساۋدا سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى نىعايتۋ ءۇشىن وراسان زور الەۋەت بار دەگەن ورتاق بايلامعا كەلدى.قاسىم-جومارت توقايەۆ بىرلەسكەن ءىس-شارالاردىڭ ناتيجەسىندە بىلتىر تاۋار اينالىمى شامامەن 4 ميلليارد دوللارعا جەتكەنىن، بۇل قارقىن بيىل دا ساقتالىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى. بيىل جىل قورىتىندىسى بويىنشا تاۋار اينالىمى شامامەن 5 ميلليارد دوللارعا جەتەدى.
– ساۋدا-ساتتىقتى ودان ءارى دامىتۋ ماقساتىندا تاۋارلار نومەنكلاتۋراسىن كەڭەيتۋ جانە ەلدەرىمىزدىڭ ساۋدا-ەكونوميكالىق ىقپالداستىعىن تەجەيتىن كەدەرگىلەردى جوسپارلى تۇردە جويۋ ءۇشىن ءتيىستى شارالار قابىلداۋعا كەلىستىك، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
سونداي-اق ونەركاسىپ كووپەراسياسى سالاسىنداعى ءوزارا ىس-ارەكەتتى كەڭەيتۋ باسىم مىندەت رەتىندە اتاپ ءوتىلدى. ماشينا جاساۋ، فارماسيەۆتيكا، قۇرىلىس جانە جەڭىل ونەركاسىپ سالالارىندا 10 بىرلەسكەن كاسىپورىن اشىلىپ، تابىستى جۇمىس ىستەپ جاتقانى تۋرالى ايتىلدى.
– بۇگىن وزبەكستان پرەزيدەنتىمەن بىرگە ونەركاسىپتىك ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى نىعايتۋعا ىقپال ەتەتىن ءبىرقاتار بىرلەسكەن ءىرى جوبانى ىسكە قوستىق. سونىمەن قاتار كەشە ايماقارالىق بيزنەس-فورۋم اياسىندا قۇنى 2،5 ميلليارد دوللاردان اساتىن ءوزارا ءتيىمدى كوممەرسيالىق كەلىسىمشارتتارعا قول قويىلدى. جالپى، ساپار قورىتىندىسى بويىنشا قۇنى 8 ميلليارد دوللاردان اساتىن ينۆەستيسيالىق كەلىسىمدەر مەن ەكىجاقتى قۇجاتتارعا قول قويىلدى. مەملەكەتتەرىمىز اراسىنداعى سەرىكتەستىكتى كەڭەيتۋگە حالىقارالىق ونەركاسىپتىك كووپەراسيا ورتالىعى تىڭ سەرپىن بەرۋگە ءتيىس. ول ورتالىق ازياداعى ەڭ ءىرى ساۋدا-ونەركاسىپ حابىنا اينالىپ، ەلدەرىمىزدىڭ كولىك-لوگيستيكالىق مۇمكىندىكتەرىن كەڭەيتەدى، – دەدى پرەزيدەنت.
قاسىم-جومارت توقايەۆ اگروونەركاسىپ سالاسىنداعى ءوزارا ساۋدا كولەمىن ۇلعايتۋ پەرسپەكتيۆالارىنا نازار اۋداردى. بيىل 9 ايدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەلدەرىمىز اراسىنداعى اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى تاۋار اينالىمى 30 پايىزعا ارتىپ، 1 ميلليارد دوللاردان استى.
– ءبىز ەت ونىمدەرىن وندىرەتىن، وڭدەيتىن، كوكونىستەر مەن جەمىس-جيدەكتەردى قاپتايتىن، مايلى داقىلدار، بيداي، كارتوپ وسىرەتىن بىرلەسكەن كاسىپورىندار اشۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋ ءۇشىن ۇكىمەتتەرىمىزگە تاپسىرما بەرۋگە كەلىستىك. سونداي-اق اگروونەركاسىپ كەشەنى سالاسى بويىنشا كادرلار دايارلاۋعا جانە ونى عىلىمي تۇرعىدا قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ قاجەتتىگى اتاپ ءوتىلدى. جاھاندىق نارىقتاعى تۇراقسىزدىق جاعدايىندا بۇگىنگى قابىلدانعان شەشىمدەر ەلدەرىمىزدىڭ ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە زور ۇلەس قوسادى دەپ سانايمىن، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
تاراپتار ايماقتاعى ساۋدا-كولىك دالىزدەرىن دامىتۋ ماسەلەسىن دە تالقىلادى. بۇل باعىتتا قازاقستان مەن وزبەكستان ماڭىزدى ءرول اتقارادى. ەكى ەل باسشىلارى داربازا – ماقتاارال تەمىر جول قۇرىلىسىن تەزىرەك اياقتاۋ ءۇشىن كۇش سالۋعا ۋاعدالاستى. بۇل سىرداريا ستانساسىنا شىعۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ اتالعان باعىت «سارىاعاش» وتكىزۋ پۋنكتىنىڭ ترانزيتتىك الەۋەتىن كەڭەيتۋگە جانە جۇكتەمەسىن ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىنىن اتاپ ءوتتى.
– قازاقستان كومپانيالارى ءتۇرلى كولىك قاتىناستارى قۇرىلىسىنا بەلسەندى اتسالىسۋعا جانە قاجەتتى ماتەريالداردى جەتكىزۋگە دايىن. ءبىز ترانسكاسپيي حالىقارالىق كولىك باعىتىن بىرلەسە دامىتۋعا ۋاعدالاستىق، – دەدى پرەزيدەنت.
سونىمەن قاتار كەلىسسوز بارىسىندا ەنەرگەتيكا سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق پەرسپەكتيۆالارى، اتاپ ايتقاندا، جەتكىزۋ، ترانزيت جانە كومىرسۋتەگىن وڭدەۋ ماسەلەلەرى قاراستىرىلدى. ەكى ەل ۇكىمەتتەرىنە ەنەرگەتيكا سالاسىنداعى ەكىجاقتى قاتىناستاردىڭ وزەكتى باعىتتارى بويىنشا ناقتى ۇسىنىس بەرۋ تاپسىرىلدى.
مەملەكەتتەر باسشىلارى ورتالىق ازياداعى ترانسشەكارالىق وزەندەردىڭ رەسۋرسىن ءتيىمدى پايدالانۋ ماسەلەلەرىنە قاتىستى ۇيلەسىمدى جۇمىستاردى جالعاستىرۋعا كەلىستى. بۇل باعىتتاعى تۇيتكىلدەردى تەزىرەك شەشۋ ءۇشىن بىرلەسكەن شارالار قابىلداۋ قاجەتتىگىنە نازار اۋدارىلدى.
ءداستۇر بويىنشا مادەني-گۋمانيتارلىق بايلانىستارعا باسا ءمان بەرىلدى. مەملەكەت باسشىسى حالىقتارىمىزدىڭ عاسىرلار بويعى دوستىعى شىنايى تاتۋ كورشىلىك قاتىناستار مەن ءوزارا قۇرمەتتىڭ جارقىن ۇلگىسى بولاتىنىن ايتتى.
– ورتاق مادەني-رۋحاني قۇندىلىقتارىمىزدى ودان ءارى بايىتا ءتۇسۋ ءۇشىن وتكەن اپتادا استانادا وزبەكستاننىڭ مادەنيەت كۇندەرى تابىستى ءوتتى. ال بۇگىن تاشكەنت تۇرعىندارى مەن قوناقتارىنا قازاقتىڭ ۇلى اقىنى جانە اعارتۋشىسى ابايعا ارنالعان كورمەنى تاماشالاۋعا مۇمكىندىك تۋدى. ءبىزدىڭ ورتاق تاريحىمىزعا قۇرمەت كورسەتكەنى، قازاقستاننىڭ مادەني مۇراسىن دارىپتەگەنى ءۇشىن شاۆكات ميرومونوۆيچ ميرزيويەۆكە جانە باۋىرلاس بارشا وزبەك حالقىنا ريزاشىلىعىمدى بىلدىرەمىن، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
دەلەگاسيا وكىلدەرىنىڭ كەزدەسۋى بارىسىندا جاستار اراسىندا ءوزارا بايلانىستاردى دامىتۋ باستامالارىنا، سونىڭ ىشىندە ۋنيۆەرسيتەتارالىق ىنتىماقتاستىق اياسىندا قولداۋ كورسەتۋ ىسىنە كوڭىل ءبولىندى. تاراپتار قازاقستان مەن وزبەكستاننىڭ جەتەكشى وقۋ ورىندارىندا تەڭگەرىمدى نەگىزدە فيليالدار اشۋ جوسپارىن قۇپتادى.
پرەزيدەنت ساپار اياسىندا وڭىرلىك جانە جاھاندىق كۇن تارتىبىندەگى ماسەلەلەر دە تالقىلانعانىن اتاپ ءوتتى. اسىرەسە، ورتالىق ازياداعى تۇراقتىلىق پەن قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىنە ەرەكشە نازار اۋدارىلدى.
كەلىسسوز قورىتىندىسى بويىنشا قاسىم-جومارت توقايەۆ پەن شاۆكات ميرزيويەۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن وزبەكستان رەسپۋبليكاسى اراسىنداعى وداقتاستىق قاتىناستار تۋرالى شارتقا جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن وزبەكستان رەسپۋبليكاسى اراسىنداعى قازاقستان- وزبەكستان مەملەكەتتىك شەكارالارىن دەماركاسيالاۋ تۋرالى شارتقا قول قويدى.
سونىمەن قاتار رەسمي دەلەگاسيالاردىڭ مۇشەلەرى مەملەكەتتەر باسشىلارىنىڭ قاتىسۋىمەن مىناداي قۇجاتتارعا قول قويدى:
1. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى مەن وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى اراسىنداعى «ورتالىق ازيا» حالىقارالىق ونەركاسىپتىك كووپەراسيا ورتالىعىن قۇرۋ تۋرالى نەگىزدەمەلىك كەلىسىم؛
2. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ساۋدا جانە ينتەگراسيا مينيسترلىگى مەن وزبەكستان رەسپۋبليكاسى ينۆەستيسيالار جانە سىرتقى ساۋدا مينيسترلىگى اراسىنداعى ەلەكتروندىق ساۋدا جۇيەسىن دامىتۋ سالاسىنداعى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم؛
3. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى مەن وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى اراسىنداعى جوعارى جانە جوعارى وقۋ ورنىنان كەيىنگى ءبىلىم سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىم؛
4. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى مەن وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى اراسىنداعى ەكولوگيا جانە قورشاعان ورتانى قورعاۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىم؛
5. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگى مەن وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ورمان شارۋاشىلىعى جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميتەتى اراسىنداعى ورمان شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم؛
6. 2000 جىلعى 7 شىلدەدەگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى مەن وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى اراسىنداعى ازاماتتاردىڭ ءوزارا ساپارلارىنىڭ شارتتارى تۋرالى كەلىسىمگە وزگەرىستەر ەنگىزۋ تۋرالى حاتتاما؛
7. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ جانە رەفورمالار اگەنتتىگى مەن وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى جانىنداعى ستراتەگيالىق رەفورمالار اگەنتتىگى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋم؛
8. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى اگەنتتىگى مەن وزبەكستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ جانىنداعى مەملەكەتتىك قىزمەتتى دامىتۋ اگەنتتىگى اراسىنداعى مەملەكەتتىك قىزمەت سالاسىنداعى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم؛
9. قازاقستان رەسپۋبليكاسى قىزىلوردا وبلىسىنىڭ اكىمدىگى مەن وزبەكستان رەسپۋبليكاسى ناۋاي وبلىسىنىڭ حوكيمياتى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋدىڭ 2023-2024 جىلدارعا ارنالعان جول كارتاسى؛
10. قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۇركىستان وبلىسىنىڭ اكىمدىگى مەن وزبەكستان رەسپۋبليكاسى جيزاق وبلىسىنىڭ حوكيمياتى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋدىڭ 2023-2024 جىلدارعا ارنالعان جول كارتاسى
11. قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۇركىستان وبلىسىنىڭ اكىمدىگى مەن وزبەكستان رەسپۋبليكاسى تاشكەنت وبلىسىنىڭ حوكيمياتى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋدىڭ 2023-2024 جىلدارعا ارنالعان جول كارتاسى؛
12. «قازمۇنايگاز» ۇلتتىق كومپانياسى» اق مەن «ۋزبەكنەفتگاز» اق اراسىنداعى كەلىسىم؛
13. «Eurasian Resources Group S.ا.r.L.» كومپانياسى مەن «Sanoat Energetika Guruhi Enera» جشق اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىم؛
14. «قازفوسفات» ج ش س، «ۋزكيموسانوات» اق جانە KP Fertilizers Ltd. اراسىنداعى وزبەكستان رەسپۋبليكاسىندا مينەرالدى تىڭايتقىشتار ءوندىرۋ جونىندەگى ءبىرقاتار كەشەندەر قۇرىلىسىنىڭ ينۆەستيسيالىق جوبالارىن ىسكە اسىرۋ شەڭبەرىندەگى بىرلەسكەن ارىپتەستىك تۋرالى كەلىسىم؛
15. «PTC Holding» ج ش س (قازاقستان رەسپۋبليكاسى) مەن وزبەكستان رەسپۋبليكاسى تاشكەنت وبلىسىنىڭ حوكيمياتى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق جانە ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم.