الماتى – قازاقستاننىڭ ەڭ ءىرى قالاسى ءارى ەلدىڭ ەكونوميكالىق، يننوۆاسيالىق ورتالىعى رەتىندە قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان مەگاپوليسى. قالانى دامىتۋ بىرنەشە نەگىزگى باعىتتا جۇزەگە اسىپ كەلەدى. ناتيجەلى كورسەتكىشتەر ارقاسىندا الىپ شاھار العا قاراي نىق قادام باسۋدا.
جالپى، الماتىنىڭ بولاشاققا ارنالعان دامۋ جوسپارى قالا تۇرعىندارىنىڭ ءومىر ساپاسىن ارتتىرۋ، ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋ، ەكولوگيالىق تۇراقتىلىقتى ساقتاۋ جانە يننوۆاسيالىق قالانى قۇرۋ ماقساتتارىنا نەگىزدەلگەن. تومەندە الماتى قالاسى اكىمدىگىنىڭ باسءپاسوز قىزمەتى تاراتقان اقپاراتتار نەگىزىندە قالانىڭ 2024 جىلعى ناتيجەلەرى مەن 2025 جىلعا ارنالعان جوسپارلارىن ىقشامدالعان نۇسقاسىن ۇسىنىپ وتىرمىز.
• 2024 جىلى الماتى بيۋدجەتىنە 1،8 ترلن تەڭگەدەن استام سالىقتار مەن تولەمدەر ءتۇستى.
بۇل رەتتە تۇسىمدەردىڭ شامامەن، 70%-ى شوب دامىتۋ ەسەبىنەن قامتاماسىز ەتىلگەن. الماتى قالاسىنىڭ قارجى باسقارماسىنىڭ مالىمەتىنشە، جەرگىلىكتى بيۋدجەتتىڭ كىرىسى قالا ەكونوميكاسىنىڭ قارقىندى ءوسۋىنىڭ ارقاسىندا ايتارلىقتاي ءوسىم كورسەتكەن.
ايتا كەتەيىك، وتكەن جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا قالا ءماسليحاتى الماتىنىڭ 2025–2027 جىلدارعا ارنالعان بيۋدجەتىن بەكىتتى. ەلىمىزدىڭ تاريحىندا تۇڭعىش رەت الماتىنىڭ قالالىق بيۋدجەتى اعىمداعى جىلعا 2،2 ترلن تەڭگەدەن استى. بۇل 2022 جىلدىڭ باسىمەن سالىستىرعاندا، 2،1 ەسە جوعارى. اۋداندار بيۋدجەتى دە ءوسۋدى كورسەتۋدە. ماسەلەن، فۋنكسيالاردى ورتالىقسىزداندىرۋدى ەسكەرە وتىرىپ، الماتىنىڭ 8 اۋدانىنىڭ بيۋدجەتى 2022 جىلعا قاراي 6 ەسە وسۋمەن 293،6 ملرد تەڭگە سوماسىندا بەكىتىلدى.
• وتكەن جىلى 74 مىڭعا جۋىق جۇمىس ورنى اشىلدى.
وتكەن جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا الماتىدا 73،9 مىڭ جۇمىس ورنى قۇرىلدى. ولاردىڭ 61،5 مىڭى تۇراقتى ەكەنىن اتاپ ءوتۋ ماڭىزدى.
قالا اكىمدىگىنىڭ جۇمىسىنداعى ماڭىزدى باسىمدىق الماتىلىقتاردىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ بولىپ تابىلادى. وتكەن جىلدىڭ 9 ايىندا اعىمداعى ينفلياسيانى ەسكەرە وتىرىپ، الماتىدا ورتاشا ايلىق جالاقى ناقتى ماندە 6،1%-عا ءوسىپ، 470 مىڭ تەڭگەنى قۇرادى. وتكەن جىلى 73،9 مىڭ جۇمىس ورنى قۇرىلدى. قۇرىلعان جۇمىس ورىندارىنىڭ 83،2%-ى تۇراقتى. ناتيجەسىندە الماتىدا جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى 2024 جىلدىڭ ءۇشىنشى توقسانىندا 4،6%-عا دەيىن تومەندەدى.
• 2025 جىلى قالا ەكونوميكاسىنا 2،2 ترلن تەڭگەدەن استام قارجى تارتۋ جوسپارلانۋدا.
2024 جىلى الماتىدا نەگىزگى كاپيتالعا شامامەن 2 ترلن تەڭگە ينۆەستيسيا تارتىلدى. نەگىزگى كاپيتالعا ينۆەستيسيالار وڭدەۋشى ونەركاسىپكە (ءوسىم 2،9 ەسە)، بىلىمگە (84،7%)، كولىككە (37،5%)، دەنساۋلىق ساقتاۋعا (31،3%) ينۆەستيسيالاردىڭ ايتارلىقتاي ءوسۋى ەسەبىنەن 8،2%-عا ۇلعايدى.
بۇل ءوسۋ ديناميكاسى ينۆەستيسيالار قۇرىلىمىنىڭ ساپالى وزگەرۋىن كورسەتەدى. شامامەن، 90%-دى جەكە ينۆەستيسيالار قۇرايدى، ولاردىڭ ءوسىمى 6،2%. قالا ەكونوميكاسىنىڭ قارقىندى دامۋىن جانە جەرگىلىكتى بيۋدجەت كىرىستەرىنىڭ ايتارلىقتاي ءوسۋىن ەسكەرە وتىرىپ، 2024 جىلعى 6 جەلتوقساندا Fitch Ratings الماتىنىڭ «ۆۆۆ+» دەڭگەيىندەگى دەربەس نەسيەلىك رەيتينگىن، «تۇراقتى» بولجامى راستادى.
جالپى، قالا ەكونوميكاسىنا 2025 جىلى 2،2 ترلن تەڭگە تارتۋ جوسپارلانۋدا.
• بيىل 4 مىڭ شوب جوباسىنا 71 ملرد تەڭگە بولىنەدى.
بيىل الماتىدا شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋعا بيۋدجەتتەن 71 ملرد تەڭگە بولىنبەك. بۇل سوما، ونىڭ ىشىندە جەرگىلىكتى بيۋدجەتتىڭ قارجىلاندىرۋىن 2،5 ەسەگە ارتتىرۋ ارقىلى 52،6 ملرد تەڭگەگە جەتكىزىلمەك. قارجى جالپى 4 مىڭ جوبانى، ونىڭ ىشىندە 2 مىڭ جاڭا جوبانى قولداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. الماتى قالاسىنىڭ كاسىپكەرلىك جانە ينۆەستيسيالار باسقارماسىنىڭ حابارلاۋىنشا، بۇگىندە بۇل سالادا قالادا جۇمىس ىستەيتىندەردىڭ 85%-دان استامى، ياعني شامامەن، 942 مىڭ الماتىلىق ەڭبەك ەتەدى.
ايتا كەتەيىك، الماتىدا شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ ەكونوميكاعا قوساتىن ۇلەسىن 2024 جىلعى 60%-دان 2030 جىلعا قاراي 75%-عا دەيىن ارتتىرۋ جوسپارلانىپ وتىر. ەسكە سالا كەتەيىك، 2024 جىلى 2،5 مىڭ جاڭا جوبانى قولداۋعا بيۋدجەتتەن 53،1 ملرد تەڭگە بولىنگەن بولاتىن.