كۇز ءتۇستى. كۇزبەن بىرگە مەكتەپكە ءىز ءتۇستى... جاز بويعى الاڭسىز كۇندەر ارتتا قالىپ، بالا بىتكەن ءبىلىم وشاعىنا بەت تۇزەدى. ولارعا قاراپ تۇرىپ، باياعىدا بالاباقشاعا بارىپ جۇرگەن كەزىندە ۇلىما تاربيەشىلەرى جاتتاتقان ءبىر شۋماق ويىما ەرىكسىز ورالدى. ونىڭ «التىن، التىن، سارى التىن، التىن كۇزدە نۇر جاتىر. ءبىز مەكتەپكە باراتىن، الاقاي-اۋ، كۇن جاقىن!» دەگەن تاقپاعىنا وراي، اكەسى: «ەرتەڭ مەكتەپكە بارعاندا «الاقاي!» دەگەنىڭدى كورەم» دەپ كۇلەتىن.
ايتسا-ايتقانداي، باستاپقىدا قۇشىنىپ-اق بارعان بالانىڭ ۋاقىت وتە كەلە «مەكتەپ» دەسە كوڭىلى نىلدەي بۇزىلاتىندى شىعاردى، جوعارى سىنىپقا كوشكەندە ءتىپتى ساباققا قىزىعۋشىلىعىن جوعالتىپ العانداي دا بولدى. جالپى، ءبىر عانا بۇل بالا ەمەس، وقۋشىلاردىڭ كوپشىلىگىنىڭ مەكتەپكە دەگەن اۋەلدە الىپ ۇشقان كوڭىلى ەرتە باسىلاتىنى راس جانە وعان سەبەپ بولاتىن جايتتار دا از ەمەس.
دەگەندە، سوڭعى جىلدارى ورتا ءبىلىم ورداسى ناعىز سىناق الاڭىنا اينالعانىن ايتساق تا جەتكىلىكتى. ءۇشتىلدىلىقتى ەنگىزۋگە تىرىسۋ، الىپپەنىڭ الاستالىپ بارىپ قايتا ورالۋى، ءبازبىر پاندەردى بىرىكتىرىپ وقىتۋعا تالپىنۋ، پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتتەرگە بۇرىنعىداي مامانداردى جەكە پاندەر بويىنشا ەمەس، بىرنەشە ءپاندى قاتار مەڭگەرگەن امبەباپ ۇستاز ەتىپ شىعارۋدى مىندەتتەۋ، مۇنىڭ ءبارى وتكەن كۇننىڭ ۇلەسىندەگى جايتتار دەسەك تە، سول كەزەڭدەگى ءبىلىم جۇيەسىنىڭ بارىسىنا، سايكەسىنشە، مەكتەپتەگى وقۋ پروسەسىنە ايتارلىقتاي كەرى اسەرى بولعانى انىق.
مۇنىڭ سىرتىندا كەيىنگى جىلدارداعى ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىلەۋ دە ورتا مەكتەپتىڭ جىلدار بويى قالىپتاسقان وقىتۋ ءۇردىسىن، جۇرتتىڭ مەكتەپ ءرولى، بازالىق ءبىلىمنىڭ جاسءوسپىرىم ومىرىندەگى ءمان-ماڭىزى جونىندەگى ادەتتەگى تانىم-تۇسىنىگىن كۇرت وزگەرتكەندەي بولدى. بارلىق ماقسات – ۇبت-دان جوعارى بالل الۋ. ءسويتىپ، سىنىبى جوعارىلاعان سايىن بالا نازارى ۇبت تاپسىرۋعا قاجەتتى 4-5 پانگە اۋىپ، سوعان عانا دايىندالۋعا كوشەدى.
ءبىلىم سالاسىنىڭ ارداگەرلەرى مەن كاسىبي مامانداردىڭ دەنى بالا ويىن دامىتپايتىن ۇبت ءبىلىم بەرۋدىڭ نەگىزگى سيپاتىنا قايشى كەلەدى دەگەندى ايتۋداي ايتىپ ءجۇر. بۇل ورايداعى كوزقاراس «مەكتەپ باعدارلاماسىنداعى ءارتۇرلى پاندەردى وقىپ-يگەرۋ نەگىزىندە بالادا ءوزىن قورشاعان الەم، دۇنيە تۋرالى ءبىرتۇتاس تۇسىنىك قالىپتاسادى، ءجاسوسپىرىم اق پەن قارانى، جاقسى مەن جاماندى ايىرا الاتىن حالگە جەتەدى. ال جوعارى سىنىپتا باسقا ساباقتىڭ ءبارىن جيىپ قويىپ، تەست تاپسىراتىن پاندەرگە عانا دەن قويۋ، وندا دا دۇرىس جاۋاپتارىن عانا جاتتاپ دايىندالۋ بالاعا ومىرلىك ازىق بولاتىنداي ءىلىم دە، ءبىلىم دە بەرمەيدى» دەگەنگە سايادى.
تانىمال جۋرناليست، جازۋشى ساكەن سىبانباي دا ءبىلىم كۇنى قارساڭىندا فەيزبۋكتە جاريالاعان «جاۋاپ نۇسقالارىن جاتتاعىش ۇرپاق» دەگەن جازباسىندا رەسەيلىك ساتيريك-جازۋشى ميحايل زادورنوۆتىڭ جەكە كونسەرتتىك باعدارلاماسىندا ايتقان ءبىر ءازىلىن كەلتىرىپتى. ءقازىر بىزدە دە سول ساتيريكتىڭ: «ءبىر مەكتەپ وقۋشىسى مەنىڭ «ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا كىم جەڭدى؟» دەگەن سۇراعىما «ال ءسىز ماعان ول سوعىسقا كىمدەردىڭ قاتىسقانىن ايتىڭىز، سونىڭ ىشىنەن بىرەۋىن تاڭدايىن» دەپ جاۋاپ بەردى»... دەگەنىنىڭ كەرى. جاس ۇرپاق دۇنيەتانىمىنىڭ جاداۋلىعىنا، رۋحاني جۇدەۋلىگىنە توقتالا كەلە: «راسىندا دا، ءقازىر ءبىز تەحنيكانىڭ ءتىلىن «شاشقانىمەن»، كومپيۋتەردى يگەرگەنىمەن، كۇنى-تۇنى عالامتور اقتارىپ وتىرعانىمەن، ادەبيەتتەن، مادەنيەتتەن، ونەردەن، تاريحتان، الەمدىك وركەنيەت نىشاندارىنان ەش حابارى جوق ۇرپاق تاربيەلەپ وتىرعاندايمىز. ولار قۇرمانعازىنى – قوبىلاندىمەن، ايمانوۆتى – ايتماتوۆپەن، شۆەسيانى – شۆەيساريامەن، اۆستريانى – اۆستراليامەن، كينولوگتى – كينوتانۋشىمەن، گەنەالوگيانى – گينەكولوگيامەن شاتاستىرادى. «بەرنارد شوۋ دەگەن كىم؟» دەگەن سۇراققا «شەتەلدىك شوۋمەن شىعار» دەپ جاۋاپ بەرگەن ستۋدەنتتى دە كورگەنبىز»، – دەپ قىنجىلادى ساكەن.
بۇل جاعدايدىڭ ەڭ ءبىر ورەسكەل، ءتىپتى قيسىنسىز تۇسى – سول ۇبت ءۇشىن عانا وقۋشىلاردىڭ باسىم كوپشىلىگى ارنايى دايىندىق ورتالىقتارىنا ايلاپ، جىلداپ بارۋعا ءماجبۇر. ولاردىڭ بارلىعى اقىلى جانە باعاسى بىرىنەن ءبىرى وتەدى. ەگەر مەكتەپتە ساپالى ءبىلىم بەرىلسە، ءپان مۇعالىمدەرى ءار وقۋشىعا جەتكىلىكتى كوڭىل ءبولىپ، دۇرىس جۇمىس جۇرگىزسە، بالا بىتكەن مەكتەپتەن بەزىپ، كەرەگىن سىرتتان ىزدەر مە ەدى؟! تۇپتەپ كەلگەندە، مەكتەپ ءمىنسىز بولسا، ودان قاي بالا قاشادى؟! بىزدەگى ورتا ءبىلىم جۇيەسىنىڭ جاعدايىن، ءبازبىر مەكتەپتەردەگى مۇعالىمدەر دەڭگەيىن وسىنىڭ ءوزى-اق كورسەتىپ تۇرعان جوق پا؟!
جالپى، قالا دەمەي، اۋىل دەمەي، قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ ورتالىقتارىنىڭ كوبەيىپ جاتقانى اسا ءبىر قۋانارلىق نارسە ەمەس. دەمەك ەلىمىزدەگى ءداستۇرلى ءبىلىم جۇيەسى تۇرالادى، ورتا مەكتەپ ءوزىنىڭ قوعامداعى باستاپقى ماڭىزىن، سالماعىن جوعالتا باستادى دەگەن ءسوز.
راس، سوڭعى ۋاقىتتا جەر-جەردە جايلى مەكتەپتەر قۇرىلىسى قارقىن الىپ، ءبىلىم وردالارىنىڭ قاتارى ارتۋدا، ءۇش اۋىسىمدىق مەكتەپتەردى ازايتۋعا كۇش سالىنۋدا. مۇعالىمدەردىڭ ايلىعى، پەداگوگيكالىق ماماندىقتا وقيتىن ستۋدەنتتەردىڭ شاكىرتاقىسى وسۋدە. دۇرىس-اق. ءبىراق ەندى مەكتەپكە، ۇستازعا دەگەن باياعى سەنىم، باياعى قۇرمەت قاشان ويانادى، دۇرىسى، قايتكەندە ويانادى؟! وسىنى ويلايىق.
جاقىندا عانا الەۋمەتتىك جەلىنىڭ بىرىنە كۇلكىلى ۆيدەو شىقتى: 1-سىنىپتىڭ بالاسى بولسا كەرەك، مەكتەپتەن قاشىپ بارا جاتىر. ارتىنان جۇگىرىپ كەلە جاتقان اپايى قۋىپ جەتە بەرگەن بويدا بالا شىڭعىرىپ جەرگە وتىرا كەتتى. ارى قاراي قانداي «كونسەرت» قويعانىن قۇداي ءبىلسىن. ۆيدەونى جۇكتەگەن ادام «مۇعالىمدەرگە اللا سابىر بەرسىن» دەگەن سىڭايدا پىكىر قالدىرىپتى... ءيا، ول دا ءجون.
سونىمەن بىرگە ۇستاز اتاۋلى شىن مانىسىندە «مەكتەپتىڭ جۇرەگىنە» اينالا الارداي اقىل-پاراسات، بالا جانىن باۋراي بىلەردەي تەرەڭ ءبىلىم يەسى بولعاي دەپ تىلەيىك. ايتپەسە ۇلكەن دەمەي، كىشى دەمەي، بالا اتاۋلىنىڭ مەكتەپتەن وسى قاشقانى – قاشقان.