ءقازىر الەمدىك ساياسي ساراپشىلار دۇنيەجۇزىندە ناسىلدىك سيپاتتاعى تولقۋلاردىڭ كەڭىنەن تۋىنداپ كەلە جاتقانىن ايتادى. جاڭا جىل باستالعالى بەرى اقش-تا پوليسيانىڭ قاتالدىعى مەن ناسىلدىك كەمسىتۋشىلىككە قارسى نارازىلىك اكسيالارى جاڭا تولقۋلارعا ۇلاسىپ وتىر. قازىرگى كۇندەرى نيۋ-يوركتىڭ، سونداي-اق، وكلەند جانە بەركلي سەكىلدى قالالاردا بۇل تولقۋلار جەرگىلىكتى بيلىككە باعىنباي توقتاۋسىز قاقتىعىستارعا ۇلاسىپ بارادى.
حالقىمىزدىڭ عاسىرلار بويى جيناقتالعان تولەرانتتىلىقتىڭ بىزگە ءتان ناسىلدىك كود ەكەندىگىنە كۋا. يسلام دىنىندە بارلىق نەگىزدەردىڭ نەگىزى، باستاپقى العىشارت جاننىڭ ىزگى نيەتىنەن تۋىندايتىنى انىك. يمان ۇيىعان پايعامبارىمىز مۇحاممەد ع.س. مۇمىندەرگە كورشىلەرمەن جاقسى قارىم-قاتىناس جاساۋدىڭ، ادامدارعا مەيىرىمدىلىك تانىتۋدىڭ، تۋىسقاندىك قاتىناستى ۇزبەۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن ەسكەرتەدى. شىن مانىندە اللاتاعالادا بارلىق ىستە جۇمساقتىقتى جاقسى كورەدى. اللا ەلشىسى مۇسىلمان ەمەستەر ءوزىنىڭ ومىرىنە بىرنەشە رەت ءقاۋىپ توندىرگەنىنە قاراماستان، ولارعا ءاردايىم كەڭپەيىلدىلىك تانىتىپ كەلگەن.
يسلام قازىرگى الەمدە سوعىسپەن، قاقتىعىستارمەن جانە لاڭكەستىكپەن بايلانىستىرىلادى. اقىل-وي جانە ساناعا باعىتتالعان شابۋىل ءوز دەگەنىن جاساپ كەلەدى. يسلامعا دەگەن بەلگىسىز ۇرەي بار. الايدا ءاربىر سانالى ادام ءدىني سەنىمىنە، ماماندىعى مەن ۇلتىنا قاراماستان، بۇل يسلام ءدىنىنىڭ نەگىزگى ءمانىن جوياتىن، بۇرمالانعان تۇسىنىك ەكەنىن بىلگەندە عانا الەمدە تىنىشتىق ورنايدى. وزدەرىن يسلام ءدىنىن ۇستانۋشىلار دەپ كورسەتكەن ادامداردىڭ زورلىق-زومبىلىقتارى، قاتىگەزدىكتەرى، باسقا ءدىن وكىلدەرىنە باسقىنشىلىق قاتىناستارى تۋرالى مالىمەتتەر كەيبىر تۇرعىندار قاتارىنىڭ يسلام جانە مۇسىلماندار تۋرالى قاتە تۇسىنىكتەرىنىڭ قالىپتاسۋىنا سەبەپ بولعانى ايدان انىق. الايدا، قاتىگەزدىك، باسقىنشىلىق، توزبەستىك تانىتۋشىلاردىڭ ماقساتتارى مەن پيعىلدارىنىڭ دىنگە ەش قاتىسى جوق ەكەنىن ەستە ساقتاعانىمىز ابزال. ساياسي ماقساتتاردى كوزدەگەن ادامدار پيعىلىنىڭ استامشىلدىعى جۇرەكتەردى ۋلاپ، قوعامدا بۇلىك تۋدىرۋدا.
ءحىح عاسىردىڭ 1880 جىلدارى ءومىر سۇرگەن فرانسۋز جازۋشى-رومانشىسى جوزەف دە گوبينونىڭ: «ەگەر ءدىني سەنىمدى ساياسي قاجەتتىلىكتەن اجىراتساق، يسلامنان اسقان تولەرانتتى ءدىن بولماس ەدى» دەگەن ءسوزىن العا تارتساق تا بولار ەدى.
يسلامدى تەرروريزممەن قاتار قويۋدىڭ باسى – حح-شى عاسىردىڭ توقسانىنشى جىلدارى باستالدى. قىرعي-قاباق سوعىستان كەيىنگى الەمدىك ساياسات پەن حالىقارالىق قاتىناستارداعى تىنىشتىق كوپتەگەن ساياساتكەرلەردىڭ اقىل-ويىندا ۇرەي تۋدىردى. ماسەلەن، كەزىندە اقش پرەزيدەنتى بولعان ۇلكەن بۋش: «ءبىز قىرعي-قاباق سوعىستا جەڭىسكە جەتتىك، الايدا ءبىز ءوزىمىزدىڭ «قارسىلاستارىمىزدى» جوعالتتىق، ونىڭ ۇستىنە، ءبىز سىرتقى ساياساتىمىزدى ورگە سۇيرەپ تۇرعان ۇلتتىق ۇيىسۋ فاكتورىن دا جوعالتتىك» دەگەندى بايقاۋسىزدا ايتىپ سالدى.
ادامزات بالاسى بەيبىت زامانعا ەندى عانا قول جەتكىزدى دەپ وتىرعان ءححى عاسىردا الەم ەلدەرىندە تەرروريزم، ەكسترەميزم سياقتى قۇبىلىستاردىڭ ەتەك الۋى كىم-كىمدى دە الاڭداتپاي قويمايدى.
لانكەستىك ارەكەت جاساۋشىلار ەل تاڭدامايدى. شەتەلدىك تەلەارنالاردى قاراعاندا، كەيبىر ەلدەردە مەشىتتەر مەن مەترولاردى دا جارىپ جىبەرىپ جاتادى. جولاۋشىلار پويىزدارىنا كۇشتى جارىلىس قويىپ، بەيبىت ادامداردى قىرىپ سالىپ جاتقاندارىن دا كورىپ وتىرمىز. لاڭكەستىك ارەكەتتەر بەيبىت تۇرعىندارعا تەك قانا قاسىرەت اكەلۋدە.
ءقازىر امەريكا، باتىس ەۋروپا مەملەكەتتەرى، يزرايل جانە رەسەي «تەرروريزم» جانە «يسلاميزم» سوزدەرىن ءجيى قولدانادى. ونى كەيىنگى جىلدارى وسى الپاۋىت ەلدەردىڭ قاس-قاباعىنا قاراپ، سولاردىڭ ىعىنا جىعىلۋعا بەيىم، وزدەرىن تاۋەلسىزدىك الدىق دەپ جاريالاعان جەكەلەگەن مەملەكەتتەر دە قايتالاۋعا قۇمار. جالپى، قانقۇيلى تەررورلىق ۇيىمداردى حح عاسىردىڭ باس كەزىندە سيونيست ەۆرەيلەر ويلاپ تاپقان.
ءيزرايلدىڭ تۇڭعىش پرەمەر-مينيسترى بەن-گۋريون ەۆرەي مەملەكەتى جاريالانباي جاتىپ-اق، 1947 جىلى «اراب كواليسياسىنىڭ ەڭ وسال تۇسى ليۆان. مىسىرداعى ارابتاردىڭ جاساندى باسىمدىعىن ليۆان اركىلى كۇل-پارشىسىن شىعارۋعا بولادى. ول جەردە حريستيان مەملەكەتىن قۇرۋ كەرەك. ءبىز ونداي مەملەكەتپەن وداقتاس بولار ەدىك. وسىدان كەيىن ترانسيوردونيانى ءدۇمبىنىڭ استىنا الىپ، سيريانى، مىسىردى، پورت-سايدتى، الەكساندريانى، كايردى بومبالاپ، بۇرىنعى كەتكەن اتا- بابامىزدىڭ كەگىن قايتارار ەدىك»،-دەپ كوكسەپتى. (ي. ياروسلاۆسيەۆ. ۆ چەم وبۆينياەتسيا سيونيزم).
ءبىزدىڭ بۇگىنگى تەرروريزم تۋرالى تۇسىنىگىمىز جاڭا فەنومەن، الايدا يسلامدى زورلىق-زومبىلىقپەن قاتار قوياتىن «وريەنتاليستىك» تۇسىنىك سان عاسىرلىق تاريحكا يە. جالپى، «وريەنتاليستىك تۇسىنىك» تۇبىرىمەن العاندا شىعىسقا، جەكەلەي العاندا يسلامعا قاتىستى جاعىمسىز ءارى جيىنتىق شابلونداردان قۇرىلعان ءبىرجاقتى ويلاۋ جۇيەسىن بىلدىرەدى. «شىعىستىق دەسپوتيزم»، «يسلام قىلىشتىڭ ءدىنى» سىندى جاعىمسىز، ۇرەي تۋعىزاتىن ۇعىمدار «ناعىز «وريەنتاليستىك» شابلونداردىڭ بىردەن-بىر ۇعىمى بولىپ نەگىزسىز قالىپتاسىپ قالعان.
تەررور ءسوزى – لاتىنشا ۇرەي، قورقىنىش دەگەن ۇعىمداردى بىلدىرەدى. «ۆيكيپەديا» اشىق ەنسيكلوپەدياسىنا سۇيەنسەك، لاڭكەستىك، تەرروريزم ساياسي-الەۋمەتتىك سەبەپتەرگە بايلانىستى جەكە ادامعا، كوپشىلىككە نەمەسە مەملەكەتكە قىسىم جاساۋ، ۇرەي تۋعىزۋ ماقساتىندا قاساقانا جاسالاتىن قىلمىستىق ىس-ارەكەتتى كورسەتەدى. سوڭعى كەزدەرى الەمنىڭ ءار شالعايىندا ءتۇرلى قاقتىعىستار ورىن الۋدا. ولاردىڭ كەيبىرى قولدان جاسالۋدا. اسىرەسە، سوڭعى جىلدارى قاراقۇرىلىقتا ءتۇرلى سيپاتتاعى باسبۇزارلىقتار ورىن الۋدا. كەيبىرەۋلەر وسى وقيعالاردان تەرروريزمءنىڭ سارقىنشاقتارىن كورگىسى كەلەدى. ماسەلەن، بۇعان دەيىن ءماليدىڭ سولتۇستىگىندەگى ءبىراز قالالاردى باسىپ العان فاناتتاردىڭ تاعىلىق ارەكەتتەرى تۋرالى ەستىسەك، كەيىن ولاردىڭ يۋنەسكو-نىڭ تىزىمىنە الىنعان ەكى ماۆزولەيدى قيراتقانى تۋرالى حابار تارادى. ءماليدىڭ سولتۇستىگىن باسىپ الىپ، ونداعى تاعىلىق ءتارتىپ ورناتىپ جاتقان «انساردين» توبى («سەنىم ساربازدارى») اتاقتى «ال-كايدا» لاڭكەستىك توبىمەن سىبايلاس كورىنەدى-مىس. مۇنداي كەزدە ونى ۇيىمداستىرۋشىلار يسلام قۇندىلىقتارىن ەسكە الۋدى دا ۇمىتپايدى.
تيمبۋكتۋ قالاسىندا عانا يۋنەسكو تىزىمىنە كىرگەن 16 نىسان بار ەكەن. بۇلار مۇسىلمان الەمىنىڭ ماقتانىشى. ال يسلام فۋندامەنتاليستەرى ونى قيراتىپ جاتىر-مىس. قالاداعى 60 جەكە كىتاپحانالاردا 700 مىڭداي ەجەلگى كولجازبالار بار كورىنەدى. بۇل جەردە ولاردىڭ ءدىني ۇستانىمدارىنىڭ دۇرىس-بۇرىستىعىن دالەلدەپ جاتۋدىڭ قاجەتى شامالى. باسقانى بىلاي كويعاندا، اللانىڭ ءۇيى مەشىتتەرگە شابۋىلدى كورسەتۋدە سول يسلام جاۋلارى ءوز ىنعايلارىنا قاراي ءساتتى پايدالانۋعا تىرىسۋدا.
مىنە، قاتارىنان بىرنەشە جىل بويى پالەستينا مەن ليۆان، يەمەن حالقى زارداپ شەگۋدە. وتكەن جىلى گەرمانيانىڭ درەزدەن قالاسىندا يسلام قوزعالىسىنا قارسىلاردى جاقتاۋشىلاردىڭ اكسياسى بولىپ ءوتتى. ساكسونيا جەرىندەگى شاھار كوشەلەرىنە ءبىر مەزگىلدە 18 مىڭ ادام شىقتى. وزدەرىن «كارى قۇرلىقتىڭ يسلامدانۋىنا قارسى ەۋروپالىق پاتريوتتار» قوزعالىسىن قولداۋشىلار دەپ اتاعان بۇل توپ زانناماعا وزگەرىس ەنگىزۋ ارقىلى ەلگە سىرتتان بوسقىنداردىڭ اسىرەسە، مۇسىلمانداردىڭ باسىپ كىرۋلەرىنە توسقاۋىل قويۋدى تالاپ ەتۋدە. جالپى، بۇل 2022 جىلعى جەلتوقساندا باستالعان ەدى. سودان بەرى مۇندا 21 رەت قارسى شەرۋ وتكىزىلگەن.
فرانسيا استاناسى پاريج قالاسىندا يسلام قوزعالىسىنا قارسىلىككا قاتىستى تاعى ءبىر اۋىر وقيعا ورىن الدى. ول ءپاريجدىڭ ورتالىعىنداعى Charlie Hebdo ساتيرالىق اپتالىق جۋرنالىنىن رەداكسياسىندا بولدى. قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ مالىمەتىنشە، كالاشنيكوۆ اۆتوماتى، مەن گراناتومەت اسىنعان بەلگىسىز ەكى ادام باسىلىم ورنالاسقان عيماراتقا كىرىپ كەلىپ، رەداكسيا القاسىنىڭ جيىنىن وتكىزىپ جاتقان جۋرناليستەرگە قاراي وق جاۋدىرعان. وقيعا ورنىندا 12 ادام مەرت بولعان. «Charlie Hebdo» جۋرنالى بۇعان دەيىن مۇحاممەد پايعامباردى مازاققا اينالدىرۋ جونىندە ءبىرازدان بەرى بەلسەندىلىك تانىتىپ كەلىپتى. جانجالمەن اتىن تانىتۋدى كوزدەگەن جۋرنال 2006 جىلى داتتىڭ «Jullands-Posten» ءۇنپاراعىندا جارىق كورگەن پايعامبار تۋرالى سايقىمازاق سۋرەتتى كوشىرىپ باسۋدان باستاعان. باسىلىم 2012 جىلى «مۇسىلماننىڭ كىناسىزدىگى» اتتى ءفيلمنىڭ شىعۋىنا بايلانىستى ەۋروپانىڭ كوپتەگەن قالالارىندا جاپپاي تارتىپسىزدىك جاسالىپ جاتقان كەزدە تاعى وسىنداي بىرنەشە كاريكاتۋرا جاريالاپ جىبەرگەن. مۇسىلمان ەلدەرىندە اقش ەلشىلىكتەرىنە شابۋىل كەڭ اۋقىمدا ءورشىپ بارا جاتىر. ليۆيادا باستالعان بۇل ارەكەت ءقازىر افريكا، ازيا قۇرىلىعىندا ءورىس العانى سونشا، ول ءتىپتى ەۋروپانى كويىپ، باسقا ءدىندى اۆسترالياعا دەيىن جەتىپ وتىر. بارلىق جەردە اقش-تى ايىپتاعان ۇران، عيماراتتاردى قيراتۋ، پوليسيامەن قاقتىعىس ورىن الۋدا.
مۇنىڭ ءوزى وتكەن جىلدارداعى «اراب ريەۆوليۋسيالارىن» ەسكە تۇسىرەدى. كەزىندە تۋنيستە باستالعان كوتەرىلىس ىلە-شالا باسقا ەلدەرگە اۋىسقان بولاتىن. بۇل جولى ليۆيانىڭ بەنگازى قالاسىندا باستالعان ەلشىلىككە شابۋىل كەلەسى كۇنى ەگيپەتتىڭ، يەمەننىڭ استانالارىندا جالعاستى دا، كوپ كەشىكپەي ول بۇكىل اراب دۇنيەسىن شارپىدى. بەنگازىداعى ارەكەتتەن ءتورت امەريكالىق ديپلومات قازا تاپسا، ون ليۆيالىك مەرت بولدى. مۇسىلمان ەلدەرىندەگى اقش-قا كارسىلىق ارەكەتتەرى بۇل ەلدەردە «مۇسىلمان پاكتىگى» دەگەن ءفيلمنىڭ ينتەرنەتتە كورسەتىلۋىنەن باستالعان. وندا مۇسىلمانداردىڭ سەنىمى مەن ار-وجدانىن قورلايتىن فاكتورلار بار. ءقازىر سول ءفيلمدى كىم جاسادى دەگەنگە ەشكىم جاۋاپ بەرە الماۋدا. ءبىر نارسە انىق. ونى يسلامنىڭ جاۋلارى جاسادى. ال يسلام الەمى وعان كونەر ەمەس. رەيتەر اگەنتتىگى ونى العاشقىدا فلوريدا شتاتىندا تۇراتىن پاستور تەرري دجونس قارجىلاندىرىپتى دەسە، كەيىن ونى جاساعان پورنورەجيسسەر روبەرت براۋنەلل دەگەن دەپ شىقتى. ال يدەياسىن بەرگەن سەم بەسيل دەگەن كورىنەدى. قالاي دەگەندە دە، بۇل ءفيلمنىڭ قازىرگى كۇندە يسلام الەمىندە دىنگە دەگەن كوزقاراستىڭ قانداي ەكەنىن بىلگەننەن كەيىن ولار ونى قولعا الماۋى ءتيىس ەدى. بۇعان دەيىن دانيادا مۇحاممەد پايعامبارعا قاتىستى كاريكاتۋرانىڭ جاريالانۋىنا بايلانىستى جانە اۋعانستاندا قۇران كوشىرمەسىنىڭ ورتەلۋى قانداي شۋ تۋدىرعانىن ەسكەرۋى ءتيىس بولاتىن. جالپى، بىردە-بىر مۇسىلمان ەلى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستى باستاپ كورگەن ەمەس. ءناسىلدى كەمسىتۋشىلىك فاشيزم مەن اپارتەيد سياقتى قاسىرەتتى كۇبىلىستار ەش ۋاقىتتادا يسلام مەملەكەتتەرىنە ءتان بولعان ەمەس.
يسلام جەك كورۋدىڭ ەمەس، سۇيىسپەنشىلىكتىڭ ءدىنى. سوندىقتان ول ادامزات بالاسىنا جات ارەكەتتەردىڭ ءبارىن ايىپتايدى. ءقازىر بۇكىل باتىس الەمى يسلام قۇندىلىقتارىنا قارسى كەڭ كولەمدەگى ناسيحات جۇمىستارىن جۇرگىزۋدى قولعا الىپ وتىر. بۇل ماقساتتا ساياسي يدەولوگيالىق موبيليزاسيا جۇرگىزۋدە. ولار ادامزات بالاسى پايدا بولعاننان باستاپ، ەڭ قۇندى سانالىپ كەلگەن يسلام شاريعاتتارىن قابىلداماۋعا، مەكتەپتەردە قاسيەتتى قۇران جانە حاديس ىلىمدەرى مەن پرينسيپتەرىنەن ءدارىس الۋعا قارسىلىق بىلدىرۋگە شاقىرۋدا. مۇنان ءبىز مۇسىلمانداردىڭ اقىل-وي بەزبەنىنە ىرىتكى سالىپ، ميىن شايقالتۋعا دەگەن ارەكەتىنىڭ شىرىك ويىن كورەمىز. ءارتۇرلى دەڭگەيدەگى ءبىلىم بەرۋ وشاقتارىنا ارنايى باعدارلامالار دايىنداپ، ولاردى اراب يسلام ەلدەرىنە تاراتۋدى جانە ونى قابىلداۋدى ءماجبۇر ەتۋدى قولعا الىپ وتىر. بۇل ماقساتتا ولار اراب ەلدەرىنە حابار تاراتاتىن عارىشتىق جۇيەلەر مەن راديو تولقىندارىن پايدالانۋدا. وسىلايشا اقش ءوز ساياساتىنىڭ ىقپالىنا باعىنبايتىن اراب رەجيمىن كۇشتەپ وزگەرتۋگە بارىنشا كۇشىن سالۋدا.
يسلام وسيەتتەرىنە ساي جانە قاسيەتتى قۇرانعا سايكەس ادىلدىك، كەڭەسۋ جانە تەڭ قۇقىلىق باسقارۋدىڭ نەگىزى بولىپ سانالادى. سوندىقتان ونى وزگەرتەم دەۋ- باتىس ەلدەرى تاراپىنان جاسالىپ وتىرعان زورلىق-زومبىلىق بولىپ تابىلادى. سول سەبەپتى ولار وسى ۋاقىتقا دەيىن وزگە ەلدەرگە جاساعان قارسى ناسيحاتتارى ءۇشىن الەم حالقىنان كەشىرىم سۇراۋى ءتيىس.
يسلام ەشبىر ەلگە، دىنگە دۇشپاندىعى جوق، ول قاشاندا بەيبىت ءومىردى جاقتايدى. كوممۋنيزم جويىلگان سوڭ، باتىس الەمى يسلامدى جاڭا دۇشپان رەتىندە كورە باستادى. بۇلار دەموكراتيا، دامۋ جولىنداعى باسقا دا بۇكىل ادامزات مادەنيەتى قولدانىپ جۇرگەن يسلامدى قورلاۋدا.ءبىر اللاھقا سەنۋ ادامزاتتىن كوزقاراسىن كۇندەلىكتى تىرشىلىكتىن شەڭبەرىنەن كەڭىرەك كەڭىستىككە جەتەلەيدى، ادامزاتتى قۇرمەتتەۋگە، جاپپاي حالىققا ەركىن ءومىر ءسۇرۋ زاڭدىلىقتارىن مويىنداۋعا جەتكىزەدى.
مودەرنيزم ادامزاتقا كءوپتەگەن تابىس الىپ كەلدى، ءبىراق اللاھتى ەستەن شىعاردى. وسىدان كەلىپ، جاۋىزدىق، تەررور كەڭ قانات جايدى. بۇگىنگى تاڭدا ادامزاتتى الالاۋ، مەيىرىمسىزدىك، قىرىپ-جويۋ شارشاتىپ وتىر. سوندىقتان قازىرگى الەم يسلام ءدىنىنىڭ ەڭ اسىل قۇندىلىقتارىنا ءزارۋ. يسلامدا حاھتىڭ بارلىق سيپاتتارىنىڭ ىشىندە ونىڭ راحمان مەن راحيم (كەشىرىم مەن مەيىرىم) سيپاتتارى باستى نازاردا ۇستالادى. دەمەك، يسلام اتىمەن جاسالعان تار ءورىستى، قورقىنىش تۋدىراتىن نارسەنىڭ ءبارى يسلامعا جات. يسلامداعى ەڭ باستى ماقسات-سىيلاستىك پەن سەنىمدىلىك. فرانسيانىڭ جۋرنالىندا دا مۇحاممەد پايعامبارىمىز سايقىمازاققا اينالدىرىلعان. ول جانە قولدان جاسالدى. بۇل ارقىلى ولار يسلامنىڭ ەڭ قاسيەتتى قۇندىلىكتارىنا ءتيىستى. باسىلىم قىزمەتكەرلەرى ءتىپتى وسى اۋەلدە كارل ماركستى دە كەلەمەجدەۋگە بولادى دەستى. ولاي بولسا، مۇحاممەدتى نەگە بولماسقا دەگەندەي سىڭاي تانىتتى. شىنىندا دا ءسوز، باسپا ءسوز بوستاندىعىن جەلەۋ ەتىپ، اۋا جايىلۋعا، ويىڭا نە كەلسە، سونى ىستەۋگە، اقىر سوڭىندا مۇسىلمانداردىڭ ءدىني نام-سەنىمىن مازاققا اينالدىرۋعا كىم قۇقىق بەرىپتى. بۇل ناعىز ارانداتۋشىلىق قادام ەكەندىگى كۇمان تۋعىزبايدى.
قورىققان ءبىرىنشى جۇدىرىقتايدى دەمەكشى، ءقازىردىڭ وزىندە ۇلىبريتانيانىڭ قارسى بارلاۋ قىزمەتى باتىس ەلدەرىن ىقتيمال دەگەن تەررورلىق شابۋىلداردان الدىن-الا ساقتاندىرىپ وتىر. بارلاۋ ۇيىمىنىڭ ايتۋىنشا، باتىس ەلدەرىنە بولاشاقتا «يسلام مەملەكەتى» مەن «ال-كايدا» سودىرلارى تاراپىنان قءاۋىپ تۋىنداۋى مۇمكىنء-مىس. ەكسترەميستەر باتىس ەلدەرى تۇرعىندارىنا كەڭ اۋقىمدى شابۋىلدار دايىنداۋدا، دەيدى اعىلشىندىك بريتاندىق قارسى بارلاۋ قىزمەتىنىڭ باسشىسى. ءبىز «ال-كايدا» تەررورشىلار توبىنىڭ سيريادا باتىس ەلدەرىنە قارسى شابۋىلدار دايىنداپ جاتقانىن بىلەمىز. ارىپتەستەرىمىزبەن بىرلەسىپ قولدان كەلگەننىڭ ءبارىن جاساپ وتىرعانىمىزعا قاراماستان، ءبىز بارلىق شابۋىلداردىڭ الدىن الا المايمىز، دەيدى ول. وسى ورايدا «يسلام مەملەكەتى» سودىرلارىنىڭ 2019 جىلدىڭ جازىنان بەرى يراكتىن سولتۇستىگى مەن باتىسىندا ايتارلىقتاي اۋماقتى باسىپ العانىن العا تارتقان حالىقارالىق كواليسيا كۇشتەرى ولاردىڭ شابۋىلدارىن توقتاتۋ ءۇشىن اۋە سوككىلارىن جاساپ كەلەدى. مۇنىڭ ءبارى قولدان جاسالعان ساياسات. ونىڭ تۇپكى مانىندە يسلامدى السىرەتۋ جاتىر. بارلىق مەملەكەتتەر دە ءبىرىنشى كەزەكتە ءوز ەلىنىڭ تىنىشتىعىن قورعاۋدى كوزدەيتىنى اقيقات. حالقىمىزدىڭ عاسىرلار بويى جيناقتالعان دانالىعى تولەرانتتىلىقتىڭ ءبىزدىڭ ۇلتقا ءتان ناسىلدىك كود ەكەندىگىنە كۋا.
وسى كەزەڭ ارالىعىندا ەلىمىزدە كوپتەگەن زاڭدار قابىلداندى. 1999 جىلعى 13 شىلدەدە «تەرروريزممەن كۇرەس تۋرالى» زاڭ قابىلداندى. ول قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى لاڭكەستىكپەن كۇرەسۋ جولدارىن، مەملەكەتتىك ورگاندار مەن ۇيىمداردىڭ قىزمەتتەر ءتارتىبىن، سونداي-اق، ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارى، مىندەتتەرى مەن كەپىلدىكتەرىنىڭ قۇقىقتىق جانە ۇيىمداستىرۋشىلىك نەگىزدەرىن بەلگىلەپ بەردى.2000 جىلدىڭ 10 شىلدەسىندە «تەرروريزم مەن ەكسترەميزم بەلگىلەرىنىڭ الدىن الۋ جانە جولىن كەسۋ جولىنداعى شارالار تۋرالى» قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ جارلىعى شىقتى. پرەزيدەنت تاپسىرماسى بويىنشا «تەرروريزممەن كۇرەس ماسەلەلەرى جونىندەگى كەيبىر زاڭ اكتىلەرىنە وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زان جوباسى دايىندالىپ، ول زاڭ 2002 جىلى كابىلداندى. 2012 جىلى مەملەكەت باسشىسى زاڭسىز جولمەن الىنعان كىرىستەردى زاڭداستىرۋعا جانە تەرروريزمدى قارجىلاندىرۋعا كارسى ءىس-قيمىل ماسەلەلەرى بويىنشا زاڭنامانى جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان زاڭعا قول قويدى.
2012 جىلى قازان ايىندا قازاقستان پارلامەنتى «كەدەن وداعىنىڭ كەدەندىك شەكاراسى ارقىلى قولما-قول اقشا قاراجاتىن جانە (نەمەسە) اقشا كۇرالدارىن وتكىزۋ كەزىندە قىلمىستىق جولمەن الىنعان كىرىستەردى زاڭداستىرۋعا (جىلىستاتۋعا) جانە تەرروريزمدى قارجىلاندىرۋعا قارسى ءىس-قيمىل تۋرالى شارتتى راتيفيكاسيالاۋ تۋرالى» زاڭ قابىلدادى. 2024 جىلى دا جاڭا تۇرپاتتاعى زاڭ شارالارى قابىلداندى. مۇنىڭ ءبارى ءبىزدىڭ قاۋىپسىزدىگىمىزگە جاۋاپ بەرەدى. بۇگىنگى تاڭدا جاھاندانۋ پروسەسى ءجۇرىپ جاتقاندا، سىرتقى كۇشتەردىڭ اسەرى مول سەزىلۋدە. سوندىقتان بۇعان اسا ساقتىقپەن قاراعان ابزال. ءوزىمىز بىرىكپەي، وزگە ەل ەشقاشان ءبىزدى جارىلقاماسى انىق.