استانادا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ قاتىسۋىمەن «قازاقستان – اكادەميالىق ءبىلىم ايماعى» اتتى ستراتەگيالىق سەرىكتەستەردىڭ حالىقارالىق فورۋمى ءوتتى.
مەملەكەت باسشىسى فورۋم اياسىندا ءبىلىم جانە عىلىمدى ەشقانداي شەكارا تالعامايتىن، بارلىق ەلگە ورتاق ستراتەگيالىق ماڭىزى ايرىقشا سالا رەتىندە اتاپ، بۇگىنگى فورۋم سونىڭ ايقىن دالەلى ەكەنىنە نازار اۋداردى.
«بۇل – شىن مانىندە وتە ماڭىزدى جيىن، جاھاندىق ءبىلىم مەن عىلىمنىڭ دامۋى تۋرالى اسا قۇندى وي-پىكىرلەر ايتىلاتىن، بولجامدار جاسالاتىن بىرەگەي الاڭ. وسىعان وراي كەشەدەن بەرى الەمدەگى جەتەكشى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ باسشىلارى جانە وكىلدەرى استانادا باس قوسىپ، پىكىر الماسىپ جاتىر. حالىقارالىق دەڭگەيدەگى عالىمدار مەن ساراپشىلار ەلوردامىزدا ماڭىزدى ماسەلەلەردى تالقىلاۋدا. بۇگىن دە اكادەميالىق ءبىلىم الەمىندەگى بەدەلدى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ جەتەكشىلەرى تەرەڭ ماعىنالى ويلارىن ورتاعا سالدى. بارشاڭىزعا شىنايى ريزاشىلىعىمدى بىلدىرەمىن»، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
ق ر عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم ءمينيسترى ساياسات نۇربەك ۇلتتىق جانە جاھاندىق ءبىلىم بەرۋ ەكوجۇيەسىن تەرەڭ تۇرلەندىرۋگە باعىتتالعان ءبىرقاتار ناقتى شارالار تۋرالى باياندادى.
«قازاقستاندا شەتەلدىك ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ 40 فيليالىنان تۇراتىن جەلى قۇرىلۋدا، ولاردىڭ 85%-ى جوعارى تەحنولوگيالىق باعىتتارعا – جاساندى ينتەللەكت، كومپيۋتەرلىك ينجەنەريا، كيبەرقاۋىپسىزدىك، جاراتىلىستانۋ جانە تەحنيكالىق عىلىمدار، يادرولىق فيزيكا جانە باسقا دا سۇرانىسقا يە سالالارعا باعىتتالعان. بۇل حالىقارالىق دەڭگەيدەگى ءبىلىمدى ەل ىشىندە الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سونىمەن قاتار فيليالدار ينۆەستيسيا تارتۋعا جانە اكادەميالىق ءتۋريزمدى دامىتۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. قازىرگى ۋاقىتتا ەلىمىزدە 31 500 شەتەلدىك ستۋدەنت ءبىلىم الۋدا – بۇل تاريحي رەكورد. العاش رەت ازيا ەلدەرىنەن كەلگەن ستۋدەنتتەر سانى تمد ەلدەرىنەن كەلگەن ستۋدەنتتەردەن اسىپ ءتۇستى. 2029 جىلعا قاراي ولاردىڭ سانىن 100 مىڭعا جەتكىزۋ جوسپارلانىپ وتىر»، – دەدى ساياسات نۇربەك.
فورۋم اياسىندا ستراتەگيالىق سەرىكتەستەر كەڭەسىنىڭ قۇرىلعانى اتاپ ءوتىلدى. كەڭەس ينستيتۋسيونالدىق ءوزارا ءىس-قيمىلدى قامتاماسىز ەتۋگە جانە نەگىزگى مىندەتتەردى بىرلەسىپ شەشۋگە باعىتتالعان. بۇگىنگى تاڭدا كەڭەستىڭ ءۇش وتىرىسى وتكىزىلدى.
Quacquarelli Symonds (QS) حالىقارالىق رەيتينگ اگەنتتىگىنىڭ پرەزيدەنتى جانە نەگىزىن قالاۋشى نۋنسيو كۆاككارەللي (ۇلىبريتانيا) ەڭبەك نارىعىنا جاساندى ينتەللەكتتىڭ اسەرى تۋرالى ايتىپ، QS رەيتينگىندە قازاقستاندىق جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ كوبەيۋىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان ينتەرناسيونالداندىرۋ جانە عىلىمي باسەكەگە قابىلەتتىلىك باعىتىندا ايتارلىقتاي ىلگەرىلەۋ كورسەتىپ وتىر. سونداي-اق ەلىمىزدىڭ 5 ۋنيۆەرسيتەتى Times Higher Education باسىلىمى ۇسىنعان الەمدەگى ۇزدىك وقۋ ورىندارىنىڭ تىزىمىنە قوسىلدى.
«QS قازاقستانمەن بولاشاق ماماندىقتاردى بولجاۋ مودەلىن قۇرۋ جانە ءبىلىم مەن يننوۆاسياعا نەگىزدەلگەن ەكونوميكانى دامىتۋ باعىتىندا ىنتىماقتاسۋعا نيەتتى»، – دەدى ول.
كارديفف ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ (ۇلىبريتانيا) پرەزيدەنتى پروفەسسور ۆەندي لارنەر قازاقستانمەن ءبىلىم جانە جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى سەرىكتەستىكتىڭ ستراتەگيالىق ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، كارديفف – بەدەلدى Russell Group قۇرامىنداعى جانە قازاقستاندا كامپۋس اشقان العاشقى ۋنيۆەرسيتەت. Cardiff University Kazakhstan جاڭا كامپۋسى جاساندى ينتەللەكت، بيوتەحنولوگيا جانە مەديسينا سالالارىنداعى بولاشاق مامانداردى دايارلاۋعا ارنالعان ورتالىققا اينالماق.
پەكين ءتىل جانە مادەنيەت ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ (BLCU) پرەزيدەنتى پروفەسسور پەن دۋان ءبىلىمنىڭ حالىقتار اراسىنداعى ءوزارا سەنىمدى نىعايتۋداعى ماڭىزدى ءرولىن اتاپ ءوتتى. ول استانا حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتى بازاسىندا ورتالىق ازياداعى العاشقى جۇڭگو ءتىلىن وقىتۋ ورتالىعى – BLCU فيليالىنىڭ اشىلۋىنىڭ ماڭىزىن اتاپ كورسەتتى.
«ءتىل مەن مادەنيەت – ەلدەر اراسىنداعى ءوزارا تۇسىنىستىك پەن سەنىم ديپلوماتياسىنىڭ كىلتى»، – دەدى پروفەسسور.
ماسكەۋ مەملەكەتتىك حالىقارالىق قاتىناستار ينستيتۋتىنىڭ (ممحقي) رەكتورى اناتوليي توركۋنوۆ قازاقستاننىڭ رەسەي ءۇشىن ءبىلىم سالاسىنداعى سەنىمدى سەرىكتەس ءارى وداقتاس ەكەنىن ايتتى. ول استانادا ممحقي فيليالىنىڭ اشىلۋىنىڭ ستراتەگيالىق ماڭىزىن اتاپ ءوتىپ، بۇل قادام ءبىرتۇتاس ءبىلىم كەڭىستىگىن قالىپتاستىرۋ مەن بولاشاق كوشباسشىلاردى دايارلاۋدا ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنىنا سەنىم ءبىلدىردى.
م.قوزىبايەۆ اتىنداعى سولتۇستىك قازاقستان ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى ەربول يساقايەۆ وڭىرلىك جوعارى وقۋ ورنىنىڭ ۇلگىسىندە اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى بىرلەسكەن عىلىمي زەرتتەۋلەر ارقىلى اريزونا ۋنيۆەرسيتەتىمەن اكادەميالىق ارىپتەستىكتى عىلىمي سەرىكتەستىككە اينالدىرۋ جولىن جانە اكادەميالىق ءارى زەرتتەۋ جەتىستىكتەرى ورتالىعىن قۇرۋ ناتيجەلەرىن تانىستىردى.
قورىتىندى سوزىندە پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ فورۋمعا قاتىسۋشىلارعا مازمۇندى باياندامالارى مەن سىندارلى ۇسىنىستارى ءۇشىن العىس ءبىلدىردى. مەملەكەت باسشىسى قازاقستان ءوز ۋنيۆەرسيتەتتەرىن الداعى ۋاقىتتا دا جان-جاقتى دامىتاتىنىن اتاپ ءوتتى.
«مىقتى ۋنيۆەرسيتەتتەر – كەلەشەكتىڭ فابريكاسى. بۇل جەردە يدەيالار تۋىپ، كەدەرگىلەر ەڭسەرىلەدى. ءادىل ءارى ۇيلەسىمدى الەمنىڭ العىشارتتارى قالىپتاسادى. جوعارى وقۋ ورىندارى حالىقتار اراسىنداعى سەنىم مەن ىنتىماقتى كۇشەيتىپ، ديپلوماتيا قۇندىلىقتارىن دارىپتەيدى. ۋنيۆەرسيتەت قابىرعاسىندا قالىپتاساتىن ستۋدەنتتەر باۋىرلاستىعى، زەرتتەۋشىلەر قوعامداستىعى جانە اكادەميالىق سەرىكتەستىك تەك ءعىلىم-بىلىم سالاسىندا ەمەس، ەكونوميكا مەن قوعامدىق ومىردەگى، ءتىپتى ساياساتتاعى وزگەرىستەرگە قوزعاۋ سالادى. ۇلتىمىزدىڭ ءبىرتۋار پەرزەنتى، ايگىلى اكادەميك قانىش ساتبايەۆتىڭ «عالىم بارلىق ءومىرىن حالىق ءۇشىن، ادامزات ءۇشىن سارپ ەتەدى» دەگەن ءسوزى بار. شىن مانىندە، عىلىمنىڭ ەڭ باستى ميسسياسى – ادامزات يگىلىگىنە قىزمەت ەتۋ. عىلىم الەمىندەگى جەتىستىكتەر بارشا ەلدىڭ الەۋەتىن ارتتىرا ءتۇسۋى كەرەك دەپ سانايمىن. سەبەبى عىلىم مەن ءبىلىم – بولىسكەن سايىن مولايا تۇسەتىن ءارى شەكسىز مۇمكىندىكتەرگە جول اشاتىن قۋاتتى قۇرال. بۇل سالاداعى ىقپالداستىق قازاقستانداعى ءبىلىم-عىلىم جۇيەسىنىڭ ءورىسىن كەڭەيتىپ، اكادەميالىق ديپلوماتيانى وركەندەتۋگە زور ىقپال ەتەدى دەپ سەنەمىن»، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
پرەزيدەنت ەلىمىزدە دارىندى، قابىلەتتى، ويى ۇشقىر ازاماتتار وتە كوپ ەكەنىنە توقتالىپ، حالقىمىزدىڭ جاسامپازدىق رۋحىنا سەنەتىنىن جەتكىزدى.مەملەكەت باسشىسى جۇرگىزىلىپ جاتقان رەفورمالاردىڭ ەلىمىزدىڭ جارقىن بولاشاعىنا اپاراتىن داڭعىل جول ەكەنىن اتاپ ءوتتى. سونداي-اق پرەزيدەنت ەلىمىزدىڭ ءبىلىم مەن عىلىمعا ارقا سۇيەپ، ادىلەتتى، تازا، ءقاۋىپسىز جانە كۇشتى قازاقستان قۇرۋ جولىنداعى جۇمىستى جالعاستىراتىنىن ايتتى. مەملەكەت باسشىسى ستراتەگيالىق سەرىكتەستەردىڭ، سونداي-اق ءبىلىم جانە عىلىم وردالارىنىڭ ەلدىڭ باستى بايلىعى – ادامي كاپيتالدىڭ الەۋەتىن ارتتىرۋعا جانە عىلىم كوكجيەگىن كەڭەيتۋگە قوسقان ۇلەسىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى.
سونداي-اق فورۋم اياسىندا مەملەكەت باسشىسى ەلىمىزدە ءبىلىم الىپ جاتقان شەتەلدىك ستۋدەنتتەرمەن اڭگىمەلەسىپ، ولارعا ساتتىلىك تىلەدى.
ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دا وقيتىن فرانسۋز ستۋدەنتى ادريان داۆۋس پرەزيدەنتكە قازاق ءتىلىن ۇيرەنىپ جۇرگەنىن ايتتى. مەملەكەت باسشىسى ونىڭ انا ءتىلىمىزدى ۇيرەنۋگە دەگەن ىقىلاسىنا ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى.
فورۋمعا شەتەلدىك سەرىكتەس وقۋ ورىندارىنىڭ باسشىلارى، حالىقارالىق اككرەديتتەۋ جانە رەيتينگ اگەنتتىكتەرىنىڭ، ديپلوماتيالىق كورپۋستىڭ وكىلدەرى قاتىستى. سونداي-اق جيىندا Woosong ءبىلىم بەرۋ قورى قامقورشىلىق كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى كيم سونگ كونگ، ماسكەۋ ۇلتتىق يادرولىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى ۆلاديمير شيەۆچەنكو، Minerva University پرەزيدەنتى بەن نەلسون، باكۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى ەلچين بابايەۆ ءسوز سويلەدى.