ءار اپتانىڭ سوڭىندا ۇيىمداستىرىلاتىن اۋىل شارۋاشىلىعى جارمەڭكەلەرى قالا تۇرعىندارى ءۇشىن ءتيىمدى ساۋدا الاڭىنا اينالدى. بۇل جولى الماتىلىقتارعا ءوز ونىمدەرىن ۇسىنۋعا شىعىس قازاقستاننىڭ فەرمەرلەرى كەلدى. جارمەڭكە قازىبەك بي كوشەسىندە، پانفيلوۆ پەن ابىلاي حان كوشەلەرىنىڭ ارالىعىندا ۇيىمداستىرىلدى.
تاڭعى ساۋدا باياۋ باستالعانىمەن، تۇسكە قاراي جارمەڭكە قىزا ءتۇستى. ءبىز ونى سومكەلەرىن تولتىرىپ، ريزا كوڭىلمەن قايتىپ جاتقان جۇرتتىڭ جۇزىنەن بايقادىق.
جارمەڭكە سورەلەرىندە شىعىستىڭ ايگىلى بالىنان باستاپ، تابيعي ءسۇت ونىمدەرى، ماي، قۇرت، قىمىز، ەت پەن كوكونىستىڭ سان ءتۇرى سامساپ تۇر. اسىرەسە كاتونقاراعايدان كەلگەن بال مەن پروپوليس، پانتوكرين مەن ارا توزاڭىنا سۇرانىس جوعارى. ءار كەلۋشى ءوز دەنساۋلىعىنا پايدالى دۇنيەنى الۋعا تىرىسىپ، ساتۋشىلارمەن جىلى اڭگىمە قۇرىپ جاتىر.
ماسەلەن، اياگوزدەن كەلگەن ءلاززات مۋسايەۆا، ءسۇت ونىمدەرىن ساتۋعا كەلگەن.
"ءبىزدى وسى جارمەڭكەگە شاقىرعاندا قۋانا كەلىستىك. الماتى جۇرتىنىڭ تالعامى جوعارى، ءبىراق سونىمەن قاتار ساپالى ءونىمدى باعالاي بىلەدى. ماي مەن قۇرت جاقسى ءوتىپ جاتىر. كەش باتقانشا ءبارىن ساتىپ، ەلگە جەڭىل قايتساق دەگەن ءۇمىتىمىز بار"، – دەيدى ول كۇلىمدەپ.
كەلۋشىلەردىڭ كوبى جارمەڭكە جايلى گازەت بەتتەرىنەن، الەۋمەتتىك جەلىدەن جانە تانىستارىنان ەستىپ كەلگەن. الماتىلىق مارينا ماتحاموۆا دا وسىنداي تۇراقتى ساتىپ الۋشىلاردىڭ ءبىرى:
"بۇل جەردىڭ باعالارى مەن ساپاسى كوڭىلگە قونىمدى. ەڭ باستىسى – ءونىم تىكەلەي وندىرۋشىدەن كەلەدى. بۇگىن ەت پەن باۋىر الدىم. كوك بازارداعىدان ەداۋىر ارزان. وسىنداي شارالار ءجيى ۇيىمداستىرىلسا، جۇرت تا ۇتادى، فەرمەرلەر دە ريزا بولادى"، – دەيدى ول.
شىعىس قازاقستاندىق بال ءوندىرۋشى سەرگەيدىڭ دە پىكىرىنە قۇلاق تۇردىك.
"ءبىز بالدىڭ بارلىق تابيعي ونىمدەرىن الىپ كەلدىك. ارا توزاڭى مەن پانتوكرينگە سۇرانىس جوعارى. بۇل ونىمدەر يممۋنيتەتتى كوتەرەدى، اعزانى سەرگىتەدى. كوپشىلىك قىزىعىپ، الىپ جاتىر. وسىنداي تىكەلەي ساۋدا – ناعىز حالىققا پايدالى ءىس"، – دەيدى ول.
شىعىستىڭ بالى مەن ەتىن ىزدەپ كەلگەن ءىلياس سىدىقوۆ بىلاي دەيدى:
"ءار دەمالىس سايىن كەلەمىز. وسىنداي جارمەڭكەلەر كوپ بولسا ەكەن. باعالارى ءتيىمدى، تاڭداۋ كوپ. مىنە، ۇيگە ەت، بال، ءسۇت الدىق. ءتىپتى كورشىلەرگە دە حابار جازىپ جىبەردىك، ۇلگەرسىن دەپ. بالدىڭ كەلىسىن 2000 تەڭگەدەن الدىم. تازا ءونىم. ال ەت 3000 تەڭگەدەن ساتىلىپ جاتىر. مۇنداي مۇمكىندىك ءجيى بولا بەرمەيدى"، – دەيدى.
ال دارحان نۇراحمەتوۆ تاۋاردىڭ شىققان جەرىنە ەرەكشە ءمان بەرەتىنىن ايتتى:
"كەيدە كۇماندانىپ قالاسىڭ. شىنىمەن سول ايتىلعان جاقتان اكەلىندى مە، الدە جەرگىلىكتى مە دەپ. ءبىراق كولىكتىڭ نومىرىنە قاراساق، ءبارى ناقتى. بۇعان دەيىن اياگوزدىڭ ەتىن العانمىن، ءدامى ءتىل ۇيىرەدى. وسىنداي سەنىمدى جارمەڭكەلەردى ۇيىمداستىرعاندارعا راحمەت"، – دەيدى ول.
قالانىڭ جەكە سەكتورىندا تۇراتىن كوپتەگەن وتباسى قىس قامىن جاساپ، كارتوپ، پياز، ءسابىز سەكىلدى كوكونىستەردى قاپ-قاپتاپ الىپ جاتقانىن بايقادىق.
"قىستىڭ قامىن جازدا ويلا" دەگەندەي، ءۇيدىڭ جەرتولەسىن تولتىرىپ الساق، كوڭىل تىنىش. مۇندا باعاسى بازاردان الدەقايدا ارزان، ءارى ءونىم ساپاسى دا جاقسى"، – دەيدى الماتىلىق زەينەتكەر شىنار اپاي.
جۇلدىز قۇرمانبەكوۆا دا تۇراقتى كەلۋشىلەردىڭ ءبىرى ەكەن:
"ءار اپتا سايىن كەلەمىز. تاۋار كوپ، باعاسى ءتيىمدى. اسىرەسە بال مەن ءسۇت ونىمدەرى تازا ءارى ءدامدى. كوك بازاردان 20-30 پايىزعا ارزانعا تۇسەدى"، – دەيدى ول.
اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن قولجەتىمدى باعادا الۋ بۇگىندە قالا تۇرعىندارى ءۇشىن وتە ءتيىمدى. مۇنداي جارمەڭكەلەر ءبىر جاعىنان – الماتىلىقتارعا ارزان ءارى ساپالى ازىق-تۇلىك الۋ مۇمكىندىگىن بەرسە، ەكىنشى جاعىنان – اۋىل شارۋاشىلىعى وندىرۋشىلەرىنە ءوز ءونىمىن تىكەلەي تۇتىنۋشىعا ۇسىنۋعا جول اشادى.