جاھاندانۋ داۋرىندە الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق تەڭسىزدىكتىڭ تەرەڭدەۋىنە جانە جۇرگىزىلىپ جاتقان مەملەكەتتەردەگى ىشكى ساياساتقا، سونداي-اق، باسقا دا فاكتورلارعا بايلانىستى الەمدە بىرنەشە تىلگە جويىلۋ قاتەرى ءتوندى.
ساراپشىلاردىڭ دەرەگىنشە، ءار ەكى اپتا سايىن الەمدە ءبىر ءتىل جوعالادى. بۇل جايىندا islam.kz پورتالى yenisafak.com اقپارات كوزىنە سىلتەمە جاساي وتىرىپ ءمالىم ەتەدى، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz
بۇگىندە 7000-نان اسا ءتىل بار دەسەك، سونىڭ 40-تان اساتىنىنا جوعالۋ ءقاۋپى تونگەن. ال تۇرىك دەرەك كزدەرىنىڭ مالىمەتىنە قاراعاندا، الەمدەگى التى مىڭ ءتىلدىڭ 43%-ى جوعالۋ الدىندا تۇر. تىلدەردىڭ تارالۋ اۋماعى مەن قولدانىلۋ اياسىن تالداعان اۋستراليا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى (انۋ) عالىمدارىنىڭ بولجامى بويىنشا XXI عاسىردىڭ سوڭىنا قاراي جويىلىپ بارا جاتقان تىلدەردىڭ سانى 5 ەسە ارتادى. ياعني، الداعى 80 جىلدا الەم تىلدەرىنىڭ 20%-دان استامى جوعالىپ كەتۋى مۇمكىن دەگەندى بىلدىرەدى. مۇنداي قۇبىلىس الەمنىڭ بارلىق تۇكپىرىندە كەزدەسەدى. ال رەسەي عىلىم اكادەمياسىنىڭ (ران) ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ دەرەگى بويىنشا تىلدەردىڭ 90،8%-ى، ياعني، 152 ءتىلدىڭ 138ء-ى جويىلىپ كەتۋ الدىندا تۇر.
ادامزاتتىڭ بۇكىل تاريحىندا الەمنەن 700-گە جۋىق ءتىل جوعالىپ، سوڭعى 60 جىلدا ولاردىڭ 30%-دان استامى جويىلعان. جوعارىدا اتاپ وتكەنىمىزدەي، تىلدەر ءتۇرلى سەبەپتەرگە بايلانىستى جوعالادى: كەيبىرەۋلەرى تابيعي اپاتتار ورىن العاندا لەزدە جوعالىپ كەتەدى، ياعني، سانى از ۇلتتار جويقىن اپاتتان امان قالماسا، ولاردىڭ ءتىلى وزدەرىمەن بىرگە وشەدى. ال تىلدەردىڭ كوپشىلىگى باياۋ جانە بىرتىندەپ جوعالادى. بۇل، ادەتتە، ءبىر ءتىل باسقالارىنا قاراعاندا باسىم دەپ قابىلداناتىن الەۋمەتتىك-ساياسي وزگەرىستەرگە بايلانىستى. بەلگىلى ءبىر ءتىلدىڭ تانىمالدىلىعىنىڭ ارتۋ پروسەسى كوبىنەسە ازشىلىقتىڭ انا ءتىلىن جوعالتۋىنا اكەلەدى.