ادەتتە فۋتبولدى جىگىتتەر عانا كورەتىن سياقتى ما، قالاي؟! ال شىن مانىندە تەڭبىل دوپ دەسە ىشكەن اسىن جەرگە قوياتىن ناعىز جانكۇيەر قىز-كەلىنشەكتەر دە از ەمەس. سونداي جانداردىڭ ءبىرى – الماتىلىق قاسيەت بالقىبەكوۆا. فۋتبول كورۋ – ەڭ سۇيىكتى ءحوببيى.
– قاسيەت، فۋتبولعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىڭىز قالاي باستالدى؟
– كىشكەنتاي كەزىمدە اكەممەن تەلەديداردان بىرگە كورۋدەن باستالعان. كەيىن جازعى دەمالىستاردا اۋىلعا بارعاندا، اعالارىم كۇندە ءتۇنى بويى الەم چەمپيوناتتارىن كورىپ وتىراتىن. مەن دە ولارعا قوسىلىپ فۋتبول كورىپ، كلۋبتاردىڭ اتىن جاتتاپ، ءار ەلدىڭ جانە قالا اتاۋلارىن وسى فۋتبول ارقىلى اجىراتاتىن بولدىم.
– ءبىزدىڭ «قايراتقا» قاشان جانە قالاي جانكۇيەر بولدىڭىز؟
– «قايراتتى» 2015 جىلعا دەيىن تەك گازەت-جۋرنالداردان وقىپ ءبىلىپ ءجۇردىم. 2015 جىلى ەۋروپا ليگاسىنىڭ پلەي وفف كەزەڭىندە فرانسيالىق «بوردو» كومانداسىنان جالپى ەسەپتە تەڭ ءتۇسىپ، تەك سىرت الاڭدا سوعىلعان گولدىڭ كومەگىمەن كەلەسى كەزەڭگە «بوردو» وتكەن بولاتىن. سول ويىننان باستاپ «قايراتقا» دەگەن قىزىعۋشىلىعىم باستالدى. ول كەزدە جاسىم كىشكەنتاي بولعاندىقتان، ستاديونعا بارىپ كورۋگە قورقاتىنمىن. تەك تەلەديداردان كورىپ، جاڭالىقتارىن ۇزبەي باقىلاپ ءجۇردىم.
قازاقستاندىق ويىنشىلار الەمنىڭ قاي كومانداسىندا ويناسا دا سول كوماندالارعا جانكۇيەرلىك ەتەمىن. مىسالى، تۇركيانىڭ «بەشيكتاسىندا» باقتيار زاينۋتدينوۆ ويناعان، ال رەسەيلىك «زەنيت» كومانداسىندا نۇرالى ءالىپ وينايدى.
– الەمدىك دەڭگەيدەگى قاي كوماندانىڭ جانكۇيەرىسىز؟
– يسپانيانىڭ «رەال ءمادريدىنىڭ» ويىندارىن جىبەرمەي كورەمىن دەپ ايتا المايمىن، جاڭالىقتارىن، ويىندارى قالاي بولىپ جاتقانىن قاراپ جۇرەمىن. انگليانىڭ «ليۆەرپۋل»، گەرمانيانىڭ «باۆارياسىنىڭ» ويىندارىن دا كورەمىن. ايتپاقشى، «رەالدىڭ» ءبىر ويىنىن كورۋگە دايىندالىپ جۇرگەن كەزىم. تۇڭعىشىما اياعىم اۋىر ەدى. ويىندار كوبىندە تۇندە بولادى. ويىن باستالدى، ارتىنشا تولعاعىم دا باستالدى. تولعاعىم باسىلا قالسا، تەلەديدار الدىنا جۇگىرىپ بارىپ «كوك جاشىككە» ۇڭىلە قويامىن. ويىن بىتكەن سوڭ جەدەل جاردەم شاقىرىپ، پەرزەنتحاناعا كەتتىم. سول كۇندى فۋتبول جايلى اڭگىمە بولىپ قالسا، انام ەسىنە الىپ «بۇل تولعاتىپ جۇرسە دە فۋتبول كورەدى» دەپ كۇلىپ وتىرادى.
– ستاديونعا ءجيى بارىپ تۇراسىز با، الدە ۇيدە كورگەندى ءجون سانايسىز با؟
– ستاديونعا بارىپ جانكۇيەرلەرمەن بىرگە ويىن تاماشالاعان وتە كەرەمەت سەزىم. ىشىڭدەگى بار ەموسياڭدى شىعارىپ الاسىڭ، تاۋعا بارىپ ايقايلاپ شىعارعانمەن بىردەي. بارلىق ويىنشىنىڭ ءاتى-جونىن بىلەمىن. ستاديوندا وتىرىپ دوستارىما كوممەنتاتور بولىپ، دوپ كىمدە ەكەنىن ايتىپ وتىرامىن. فۋتبولعا دوستارىممەن، ولار بوس بولماسا، قىزىممەن بارىپ تۇرامىن. سىرت الاڭدا بولاتىن ويىنداردى تەلەديداردان نەمەسە «كينوپويسك» قوسىمشاسى ارقىلى كورەمىن. بۇل قوسىمشادا «قايراتتىڭ» بۇكىل ويىنىن ۇزبەي كورۋگە ارنايى جازىلعانمىن. ودان بولەك، «قايراتتىڭ» ءوزىنىڭ «Qairat SuperApp» دەگەن جەكە قوسىمشاسى بار. بارلىق جاڭالىقتى سول جەردەن قارايمىن، بيلەتتى دە سول جەردەن تابۋعا بولادى. مەنىڭ فۋتبول كورەتىنىمدى تۋىستارىم، دوس-جاراندارىم بىلەدى. قوناققا نە باسقا دا جەرلەرگە شاقىراردا «بۇگىن ماچ بار» دەسەم، ماعان ىڭعايلى ۋاقىتقا وزگەرتىپ جاتادى.
– «قايرات» ويىنىنان ەڭ ەسىڭىزدە قالعانى قايسىسى؟
– ول شوتلانديانىڭ سەلتيكپەن بولعان ويىنى دەسەم، بۇكىل جانكۇيەر مەنى قولدايدى دەپ ويلايمىن. ول 70 جىلدان استام تاريحى بار «قايرات» كومانداسىنىڭ تاريحىنداعى العاشقى چەمپيوندار ليگاسىنىڭ توپتىق كەزەڭگە شىققان شەشۋشى ويىنداعى اناربەكوۆتىڭ پەنالتي قايتارعانى ءبارىنىڭ ەسىندە شىعار. كوممەنتاتور ءالىمجان اسقاردىڭ «ەۋروپا قاراشى، بۇل قازاقتىڭ بالاسى!» دەگەن ۇرانى ءالى قۇلاعىمىزدا.
– سۇيىكتى ويىنشىڭىز كىم؟
– «قايرات» فۋتبول اكادەمياسىنىڭ تۇلەگى، تالانتتى، بولاشاعىنان زور ءۇمىت كۇتتىرەتىن جاس فۋتبولشى داستان ساتپايەۆتى ايتار ەدىم. ول نەبارى 16 جاسىندا الەمدىك توپ كلۋبتاردىڭ ءبىرى – لوندوندىق «چەلسي» كلۋبىمەن كەلىسىمگە كەلگەن العاشقى قازاقستاندىق ويىنشى. تىل-كوزدەن ساقتاپ، الەمدىك جۇلدىز ويىنشى بولۋىن تىلەيمىز. «قايرات» اكادەمياسىنان ءالى دە تانىمال ويىنشىلار شىعاتىنىنا سەنىمىم مول. كوپتەگەن تۋرنيردەن جەڭىسپەن ورالىپ جۇرگەن ويىنشىلار جەتەرلىك. رامازان باعدات، ازامات تۇياقبايەۆ، ولجاس بايبەك، داۋلەت ورىنباسار، ت.ب.
– «قايرات» جانكۇيەرلەرى اراسىنداعى بىرلىك پەن قولداۋدى قالاي سيپاتتار ەدىڭىز؟
– جانكۇيەرلىكتەن دە جوعارى – «قايراتتىڭ» فاناتتارى، ولار 51ء-شى سەكتوردىڭ جىگىتتەرى. ءار ماچتا 90 مينۋت بويى ىستىق-سۋىققا قاراماي، ورىندارىنان تىك تۇرىپ ويىنشىلارعا رۋح، جىگەر بەرىپ ۇرانداتىپ تۇرادى. تريبۋنادا شوۋ جاساۋعا، ۇلكەن پەرفومەنس جاساۋعا تىرىسادى. «قايراتتىڭ» فان-كلۋبتارى دا جاقسى دامىعان. ولارعا العىسىمىز شەكسىز. جانكۇيەر، فانات بۇل 12ء-شى ويىنشى دەپ ايتار ەدىم. سوڭعى جاڭالىقتاردان سوڭ «قايراتتىڭ» جانكۇيەرلەرى قازاقستاننىڭ كەز كەلگەن وڭىرىندە عانا ەمەس، الەمنىڭ ءار تۇكپىرىندە دە كەزدەسەدى.
– فۋتبول كوبىنە ەر ادامداردىڭ سپورتى دەپ سانالادى. ايەل جانكۇيەر رەتىندە مۇنى قالاي قابىلدايسىز؟
– فۋتبول – سپورت. سپورتقا جانكۇيەرىك ەتۋ جاس پەن جىنىس تالعامايدى. فۋتبولدى تەك ەرلەر ەمەس، قىزدار دا وينايدى. الەمدىك جۇلدەلەردى دە الىپ جاتادى. قىزدار نەگە جانكۇيەر بولماسقا! مەكتەپتە وقىپ جۇرەگەندە باسقا مەكتەپتىڭ قىزدارىمەن فۋتبول ويناۋعا جارىسقا باراتىنبىز. «قايراتتىڭ» قىزدار كومانداسى بار جاڭادان قۇرىلعان، ەندى ولارعا دا جانكۇيەرلىك ەتەمىن.
يراندا 30 جاستاعى حوداياري ەسىمدى ايەل فۋتبول ماچىنا بارۋعا تىيىم سالىنعانى ءۇشىن جانە سول ءۇشىن سوتتالۋى مۇمكىن بولعان سوڭ وز-وزىنە قول جۇمساعان. جالپى فۋتبول قارايتىن جاس قىز-كەلىنشەكتەر، ءتىپتى ۇلكەن اپالاردى دا كەزدەستىرۋگە بولادى.
– ءسىزدىڭ جانكۇيەرلىك ومىرىڭىزدەگى ەڭ قىزىق وقيعا قانداي؟
– ستاديوندا بولعان جاعداي. كەزەكتى ماچ وتكەن. «قايرات» پەن «اقتوبە» كوماندالارىنىڭ ويىنى بىتكەن كەز. ءوزىم ەكىنشىمە اياعىم اۋىر كەز. قاسىمدا قۇربىلارىم جانە تاەكۆوندوشى بولە اپكەم ايگەرىم بار. ويىننان سوڭ قايتىپ كەلە جاتىرمىز. ستاديون الدىندا «اقتوبە» كومانداسىنىڭ ءبىر توپ جانكۇيەرى «قايراتتىڭ» جالاۋشاسىن جەرگە تاستاپ، ورتەگەلى جاتىر ەكەن. سونى كوردىم دە، جۇگىرىپ بارىپ ورتالارىنا كىردىم دە «نە ىستەپ جاتسىڭدار، «قايرات» تا قازاقستاندىق كوماندا عوي، بۇلارىڭ دۇرىس ەمەس» دەپ ىزادان ايقايلاپ، بالالاردىڭ بىرەۋىن ۇردىم. ايگەرىم اپكەم دە بىرەۋىن تەۋىپ، كوزىلدىرىگىن سىندىردى، قۇربىم بىرەۋىن يتەرىپ جىبەردى. قىزداردان مۇنداي وقىس قارسىلىقتى كۇتپەگەن بولۋ كەرەك، ءبارى توسىلىپ تۇرىپ قالدى. سونىمەن ول جەردەن شىعىپ كەتتىك. سول كەزدە ەلىمنىڭ تۋى جەردە جاتقانداي كەۋدەمدى وكسىك قىستى. ءبىر جاعى سۇيىكتى كوماندامدى جەردەن كوتەرگەندەي ىشتە ماقتانىش سەزىمى دە بار. ءبىراق نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن، جىلاپ قالدىم. اپكەمە «نەگە قاتتى تەپتىڭ؟» دەسەم، «ساعان ەمەس، ىشىڭدەگى بالاعا زيانى ءتيىپ كەتە مە دەپ قورىقتىم» دەگەندە، ەكەۋمىز قۇشاقتاسىپ جىلادىق. سول كۇنگى ماچ ۇمىتىلماستاي بولعان ەدى.
– فۋتبولمەن بايلانىستى قانداي ەستەلىك-سىيلىق بار ۇيىڭىزدە؟
– مەنى فۋتبولمەن بايلانىستىراتىن سۇيىكتى ءتۇسىم – سارى مەن قارا. وزىمە قاجەتتى زاتتارىمنىڭ كوبى سول تۇستە. مەندە جەيدە، شارف، تەلەفونىمنىڭ قابى، ءبارى وسى تۇستەن تۇرادى. ال ءحوببيىم – ءتاسپى كوللەكسياسىن جينايمىن، كوبىنە سارى-قارا تۇستىلەرىن الۋعا تىرىسامىن.
الدا قازاقستان چەمپيونى اتانۋعا سوڭعى 3 ويىن قالدى. 3 ويىن 3 فينالمەن تەڭ. بىلتىرعى چەمپيوندىق اتاقتى قورعاپ، قازىرگى جەتىستىكتەرىن كەلەسى جىلى دا قايتالاي الاتىنىنا سەنەمىن جانە ۇمىتتەنەمىن. چەمپيوندار ليگاسىنداعى ويىندارىنان ءبىر سەنساسيا جاساۋعا ويىنشىلاردىڭ مۇمكىندىگى بار. قانداي جاعداي بولماسىن، ويىننان جەڭىلسەك تە، ومىردەن جەڭىلمەسىن. جەڭىس پەن جەڭىلىس قاتار جۇرەدى. «قايرات» جانكۇيەرى رەتىندە مەن سوڭىنا دەيىن قولداۋعا دايىنمىن. العا «قايرات»! مەنىڭ جۇرەگىمنىڭ كومانداسى!
ساكەن سىبانباي، قالامگەر:
قاسيەتتىڭ بويىنداعى جانكۇيەرلىك «دەرت» ەرەكشە. اكەسىنەن جۇققان عوي دەپ ويلايمىن. ءامىرحان مارقۇم دا سپورت جانكۇيەرى ەدى. اسىرەسە، فۋتبول مەن بوكستى جىبەرمەي كورەتىن. كورىپ قانا قويماي، سونى قىزۋ تالقىلايتىن. جاس كەزىندە كورگەن ايتۋلى تاريحي ويىنداردىڭ كەي دەتالدارىن ۇمىتپاي ايتىپ جۇرەتىن. 1982 جىلعى الەمدىك فۋتبول چەمپيوناتىنداعى اندرەي ءبالدىڭ (كسرو قۇراماسىنىڭ ويىنشىسى) برازيليا قاقپاسىنا گولدى نەشىنشى مينۋتتا نەشە مەتر جەردەن سالعانىن سايراپ ايتىپ بەرەتىن.
ءبىراق ءامىرحان سپورت جارىستارىن كورگەندە ەموسياسىن اسا قاتتى بىلدىرە بەرمەيتىن سياقتى ەدى. ال قاسيەت فۋتبولدى... ايعايلاپ وتىرىپ كورەدى. ويىنشىلار قاتەلىك جىبەرسە، اپانداي قاقپانى ءدال كوزدەي الماي، ايدالاعا تەپسە، ولارعا ۇرسىپ وتىرادى، وكىنىشتەن جەر توقپاقتاپ، ءتىپتى جازىقسىز تەلەديداردى جازىم قىلا جازدايتىنى دا بار. اسىرەسە، «قايرات» كومانداسىنىڭ تىلەۋىن ەرەكشە تىلەيدى. «قايراتتىڭ» الماتىداعى بارلىق ويىنىن ستاديونعا بارىپ كورەدى، بىردە-بىر ويىندى جىبەرمەيدى. بۇل جاعىنان مەن ۇياتتىمىن، ستاديونعا بارماعالى قاشان. تەك تەلەديداردان كورەمىن.
كەيدە ەكەۋىمىز فۋتبول ماچتارىنىڭ ناتيجەلەرىنە جارىسا بولجام جاسايمىز. ارينە، اقشا تىكپەيمىز. ءجاي... «كىمنىڭ بولجامى ءدال كەلەر ەكەن» دەگەن ماقساتتاعى قىزىعۋشىلىق قوي. كەيدە ونىڭ ايتقانى تۋرا كەلەدى، كەيدە مەنىڭ...
فۋتبولعا جانكۇيەرلىك ەتەتىن قىزداردى تالاي كەزدەستىردىم. ءبىراق كوبىنىكى – ءجاي ەرمەك سەكىلدى ەدى: ادەتتە بەلگىلى ءبىر فۋتبولشىنى جاقسى كورەدى، ول باسقا كومانداعا اۋىسسا، ولاردىڭ قىزىعۋشىلىعى دا اۋىسىپ سالا بەرەدى دەگەن سەكىلدى... ياعني تۇراقتى ەمەس. ال قاسيەتتىڭ جانكۇيەرلىگى ايرىقشا. ول ويىندى ءتۇسىنىپ كورەدى، كوماندالاردىڭ ارا سالماعىن جاقسى تارازىلايدى. ونىڭ فۋتبول تۋرالى ءبىلىمى كوپ جىگىتتەن ارتىق.