بۇگىن – قازاقتىڭ ۇلى اقىنى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتىك ءانۇرانى ءماتىنىنىڭ اۆتورى جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆتىڭ تۋعان كۇنى.
جۇمەكەن سابىر ۇلى ناجىمەدەنوۆ – 1935 جىلعى 28 قاراشادا اتىراۋ وبلىسىنىڭ قۇرمانعازى اۋدانى قوشالاق قۇمىنىڭ اشاق دەگەن جەرىندە دۇنيەگە كەلگەن. جۇمەكەن اتاسى ناجىمەدەن ستامعازييەۆتىڭ باۋىرىندا ءوسىپ، تاربيە العان. ءسوز بەن تاريح جانە تۋعان حالقىنىڭ داستۇرلەرىنە دەگەن ىستىق سۇيىسپەنشىلىك سەزىمدى بالا بويىندا قالىپتاستىرعان سول كىسى. نەمەرەسىنە ءوزىنىڭ اتاقتى بابالارى قارتپانبەت جىراۋ (التىنشى اتا) مەن ونىڭ اپكەسى قوسۋان (ماحامبەت وتەمىس ۇلىنىڭ تۋعان شەشەسى) تۋرالى سىر شەرتەتىن.
العاشقى ولەڭى «لەنينشىل جاس» گازەتىندە 1955 جىلى جاريالاندى. تۇڭعىش ولەڭدەر جيناعى «بالاۋسا» دەگەن اتپەن 1961 جىلى جارىق كوردى. سودان بەرگى ۋاقىت ىشىندە اقىننىڭ «سىبىزعى سىرى» (1962)، «ءوز كوزىممەن» (1964)، «جوق، ۇمىتۋعا بولمايدى!» (1965)، «جارىق پەن جىلۋ» (1966)، «كۇي كىتابى» (1967)، «مەزگىل اۋەندەرى» (1968)، «ۇلىم، ساعان ايتام» (1970)، «قىزعالداق جايلى باللادا» (1971)، «مەن تۋعان كۇن» (1972)، «جەتى بوياۋ» (1979)، «شۋاق» (1980)، «اشىق اسپان» (1981)، «تەمىرقازىق» (1982)، «قىران-قيا» (1984)، «مەنىڭ توپىراعىم» (1985)، «ۇرپاعىم، ساعان ايتام» (1988)، «مەن – تامىرمىن» (2001)، «قاسىرەت پەن قايسارلىق» (2001)، «جاڭعىرىق» (2003) اتتى ولەڭدەر مەن پوەمالار جيناقتارى جارىق كوردى.
ءۇش تومدىق ولەڭدەر مەن داستاندار جيناعى 1996-1997 جىلدارى، ەكى تومدىق ولەڭدەر جيناعى 2005 جىلى جارىق كوردى. 2002 جىلى اتىراۋ اقىن-جازۋشىلارىنىڭ كىتاپحاناسى سەرياسىمەن «جۇمەكەن» اتتى جيناق باسىلىپ شىقتى. 2005 جىلى «مەنىڭ قازاقستانىم» (2005) اتتى كىتاپ قازاق، ورىس جانە اعىلشىن تىلدەرىندە جارىق كوردى.
اقىننىڭ ومىرىندەگى ەلەۋلى جىلدار:
• 1954 جىلى نۇرجاۋ كەڭەسىنە قاراستى لەنين اتىنداعى ورتا مەكتەپتى بىتىرگەننەن كەيىن «جاس قايرات» سەگىزجىلدىق مەكتەبىندە قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتىنەن ساباق بەرگەن.
• 1955-56 جىلدارى قاراعاندىداعى № 33/34 شاحتادا كومباينەردىڭ كومەكشىسى بولىپ ىستەدى.
• 1956-59 جىلدارى قۇرمانعازى اتىنداعى الماتى كونسەرۆاتورياسىنىڭ حالىق اسپاپتار بولىمىندە (دومبىرادان) ءدارىس الدى.
• 1959-74 جىلدارى «جازۋشى» باسپاسىنىڭ رەداكتورى
• «لەنينشىل جاس» گازەتىندە ءبولىم مەڭگەرۋشى
• قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا ادەبي كەڭەسشى
• 1974-78 جىلدارى قاز.كسر باسپا، پوليگرافيا جانە كىتاپ ساۋداسى ىستەرى جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميتەتتىڭ رەداكتورى
• 1978-83 جىلدارى «مەكتەپ» باسپاسىندا ءبولىم مەڭگەرۋشى بولىپ قىزمەت اتقارعان.
قالامگەر پروزا جانرىندا دا قاجىرلى ەڭبەك ەتتى. ونىڭ قالامىنان «اق شاعىل» (1973)، «كىشكەنتاي» (1975)، «داڭق پەن داقپىرت» (1977) اتتى روماندار تۋدى. اقىننىڭ اڭگىمەلەرى مەن پوۆەستەرى، حيكاياتتارى مەن سىن ماقالالارى توپتاستىرىلىپ، 2005 جىلى «اسپان شاقىرادى» دەگەن اتپەن باسىلىپ شىقتى.
جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ اسقان كۇيشى بولاتىن. ونىڭ «كۇي كىتابى» اتتى شىعارماسىنىڭ نەگىزىندە 2006 جىلى اۋديو-كىتاپ جارىققا شىقتى. اۋديوكىتاپتا اقىننىڭ كۇي قۇدىرەتىن تۇسىندىرگەن ولەڭدەرى جانە ونەر قايراتكەرلەرىنىڭ ورىنداعان تۋىندىلارى قاتار ءورىلىپ، تىڭدارمانىنا تارتۋ ەتىلگەن. سونىمەن بىرگە 2005 جىلى اقىننىڭ سوزىنە جازىلعان اندەر توپتاستىرىلعان «جۇمەكەن – مەنىڭ قازاقستانىم» دەگەن اندەر جيناعى باسىلدى.
اقىننىڭ ورىس تىلىنە اۋدارىلعان «ۆەسەننيە ۆەترى» (1969)، «موە روجدەنيە» (1982)، «تەبە گوۆوريۋ، پوتوموك» (1986)، «سولنسيەۆوروت» (1994) اتتى ولەڭدەر جيناقتارى باسىلدى. 2003 جىلى سانكت-پەتەربۋرگ قالاسىندا ورىس تىلىنە اۋدارىلعان تاڭدامالى ولەڭدەرى توپتاستىرىلعان «يا ەست» اتتى ولەڭدەر مەن پوەمالار جيناعى جارىق كوردى.
جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ اۋدارما سالاسىندا ساعديدىڭ «بۋستان» داستانىن، تۇرىك اقىندارىنىڭ ولەڭدەرىن، ا. بلوكتىڭ «زاۋال» داستانىن، م. لەرمونتوۆ پەن ۆ. ماياكوۆسكييدىڭ كوپتەگەن ولەڭدەرىن، ا. ۆوزنەسەنسكييدىڭ شىعارمالار جيناعىن قازاق تىلىنە اۋداردى.
اقىن 1963 جىلى موسكۆادا وتكەن جاس جازۋشىلاردىڭ IV كونفەرەنسياسىنا دەلەگات بولىپ قاتىستى. 1967 جىلى ۇلى وتان سوعىسىنداعى قاسىرەتتى جىرلاعان «جوق، ۇمىتۋعا بولمايدى!» دەگەن داستاندار جيناعى ءۇشىن قازاقستان لەنين كومسومولى سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اتاندى. جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ – 2006 جىلى قابىلدانعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءانۇرانى اۆتورلارىنىڭ ءبىرى.
اقىن 1983 جىلى ومىردەن ءوتتى. 2010 جىلى «مەنىڭ قازاقستانىم» اتتى جىر جيناعى ءۇشىن جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆكە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك سىيلىعى (قايتىس بولعاننان كەيىن) بەرىلدى.