بالالار جىلى اياسىندا ءابىلحان قاستەيەۆ اتىنداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ونەر مۋزەيىندە «التىن بەسىك» كورمەسىنىڭ اشىلۋ سالتاناتى ءوتتى.
كورمەگە كەسكىندەمەلىك، گرافيكالىق جانە مۇسىندىك 80-نەن اسا تۋىندى، ەش جەردە جاريالانباعان، بالالار تاقىرىبىنا بايلانىستى قازاق، ورىس جانە شەتەلدىكتەردىڭ سۋرەتتەرى قويىلدى.
«قازاقستان ونەرى» بولىمىندە بالالار پورترەتى جانرى بويىنشا ا.عالىمبايەۆانىڭ «ساۋلەنىڭ پورترەتى»، ي.توقايدىڭ «الما»، يۋ.زايسيەۆتىڭ «پيونەر ناريمان» شىعارمالارى قويىلعان. سونداي-اق، ق.تەلجانوۆتىڭ «العاش رەت»، ە.گوروۆىحتىڭ «قيىن تاپسىرما»، ءا.ءجۇسىپوۆتىڭ «العاشقى وقۋ»، م.تولوكوننيكوۆانىڭ «بالا باقشاداعى تاڭ»، ر.ۆەليكانوۆانىڭ «تابيعاتپەن كەزدەسۋ» جانە ت.ب. كارتينالارى بالالار ومىرىنەن سىر شەرتەدى. ماسەلەن مەكتەپتەگى ساباقتا تاقتا الدىندا وقۋشىنىڭ جاۋاپ بەرۋى، اپاسىنا كىتاپ وقىپ بەرىپ جاتقان بالا، ساياباقتا جۇرگەن قىز جانە ت.ب كورىنىستەر شىنايى شىققان. بۇل كورىنىستەر بالانىڭ ىشكى جاي-كۇيىن بەرىپ، بالالىق قۋانىشى مەن مۇڭىن جايىپ سالىپ تۇرعانداي.
«كورمەگە قىزىم ەكەۋمىز بىرگە كەلدىك. ول سۋرەت سالۋدى جان-تانىمەن جاقسى كورەدى. كارتينالاردى كورىپ وتىرىپ، كىشكەنتاي كەزدەرىم ەسىمە ورالدى. اپانىڭ الدىنا وتىرىپ الىپ ەرتەگى تىڭدايتىن كەزدەرىمدى، مەكتەپ قابىرعاسىندا وقىپ جۇرگەن ساتتەرىمدى ساعىندىم. قاراپ وتىرسام، بۇگىن مۋزەيگە كىشكەنتاي بالدىرعاندار كوپ كەلىپتى، بۇل دا ءبىر ونەرلى بالدىرعاندار سانىنىڭ ارتىپ كەلە جاتقانىنىڭ دالەلى بولار»، – دەيدى دينارا ءابىلقاسىم ەسىمدى قالا تۇرعىنى.
راسىمەن-اق، كورمەگە كەلۋشىلەردىڭ كوبىسى دەرلىك بالدىرعاندار. سۋرەتشىلەردىڭ تۋىندىلارى كوڭىلدەرىنەن شىققانىن بىردەن بايقاۋعا بولادى. كورمەدە بۇلدىرشىندەردىڭ وبرازى مەن مىنەز-قۇلقىن ءدال تاۋىپ، كوركەمدىك تالعاممەن جازىلعان سۋرەتتەردى كوبىرەك بايقادىق.
ەكسپوزيسيادا ءا.قاستەيەۆتىڭ «بالالاردىڭ تۋريستىك جورىعى». «جاس ناتۋراليستەر»، س.كيمنىڭ «ايۋ ۇستاعان قىز بالا» شىعارمالارى مەن «قىرىق وتىرىك» ەرتەگىسىنىڭ جەلىسىندە جازعان س.رومانوۆتىڭ «بالا حانعا وتىرىك اڭگىمە ايتۋدا»، «بالا حان الدىندا» يلليۋستراسيالارى جايعاسقان. ە.سيدوركيننىڭ «وزبەك قىزى»، ب.تابىلدييەۆتىڭ «بالالىق شاعى» جانە ت.ب. تۋىندىلار دا جۇرەكتى تەربەيدى.
ەكسپوزيسيانىڭ ەكىنشى ءبولىمى شەت ەل ونەرى قورىنان الىنعان شىعارمالاردى ۇسىندى. مۇندا رەسەي، لاتۆيا، ليتۆا، باتىس ەۋروپا ەلدەرى سۋرەتشىلەرىنىڭ جۇمىستارىن تاماشالاۋعا بولادى.
كورمەدە ءحىح عاسىرداعى ورىس ونەرىنىڭ كەسكىندەمەسىنەن حابار بەرەتىن ا.ۆەنەسيانوۆتىڭ «ساشا پانايەۆتىڭ پورترەتى»، س.زاريانكونىڭ «ۆانيا لازاريەۆتىڭ پورترەتى» جانە ت.ب. تۋىندىلار ورىن العان.
«س.زاريانكو ا.گ.ۆەنەسيانوۆتىڭ شاكىرتى بولعان، ول بويىنداعى بۇكىل دارىنىن ءبىر عانا پورترەت جانرىنا بەرەدى. «ۆانيا لازاريەۆتىڭ پورترەتى» ونىڭ اتا-اناسىنىڭ تاپسىرىمەن جاسالعان، ويتكەنى ول يمپەراتورلىق وتباسىنىڭ وتە تانىمال سۋرەتشىسى بولعان. زاريانكونىڭ پورترەتتەرى ەرەكشە مۇقياتتىلىعىمەن كورەرمەندەردى وزىنە تارتادى»، – دەيدى ەكسكۋرسيا جەتەكشىسى ايگەرىم ايداربەك.
حح عاسىردىڭ گرافيكالىق ونەرىندە جاڭا ساپا، ەرەكشە وبراز پايدا بولدى. بۇل قازىرگى ادامنىڭ ومىرىندەگى رۋحاني پروسەستەردى جان-جاقتى تەرەڭ تالداۋعا دەگەن ۇمتىلىستان تۋىنداعان. كەڭەستىك كورنەكتى گرافيكتەردىڭ ءبىرى، بالالار كىتابىنىڭ سۋرەتشىسى الەكسەي پاحوموۆتىڭ «مەكتەپتە» جانە «قاراتورعايدىڭ ۇيالارى» اتتى گرافيكالىق جۇمىستار وسىنىڭ مىسالى. ول بالا پسيحولوگياسىن تەرەڭ تۇسىنۋگە تىرىسقان.
ناتۋرادان ءتۇرلى نوبايلار جاساي وتىرىپ، سۋرەتتەرىندە بالالاردىڭ پلاستيكالىق قىزىقتى كەيىپتەرى مەن قيمىلدارىن ءدال اڭعارىپ، ولاردى ءجيى بەينەلەگەن. سۋرەتشىنىڭ ۇزدىك گرافيكالىق تۋىندىلارىنىڭ بالالارعا ارنالعانى داۋسىز. ەكسپوزيسيانىڭ گرافيكالىق بولىگىنە ر.گيباۆيچيۋستىڭ «انا»، ك.كالينىچيەۆتىڭ «ەسكى ساياجولدا»، م.فەيگيننىڭ «قىزىق كىتاپ»، ك.مامونوۆتىڭ «باقباق تەرگەن بالا» اتتى جۇمىستارى قويىلعان.
كەسكىندەمەلىك، گرافيكالىق جۇمىستاردا بالالاردىڭ ويناپ جۇرگەن ساتتەرى، كىشكەنتاي كەيىپكەرلەردىڭ باقىتتى ساتتەرى سەكىلدى بالالىقتىڭ ءتۇرلى كەزەڭدەرى كورىنىس تاپقان. كەيبىر شىعارمالاردان كەيىپكەردىڭ كىتاپ وقىپ وتىرعانىن نەمەسە سپورتپەن بەرىلە اينالىسىپ جاقتاندىعىن بايقاۋعا بولادى.
كورمەدەن ورىن العان تۋىندىلارعا قاراپ وتىرىپ، بالالاردىڭ كوڭىلدى ساتتەرىنە، ويلى جۇزدەرىنە قانىق بولاسىز. سونداي-اق، بالالىق شاققا ساياحاتتاپ قايتقانداي سەزىمگە بولەنۋىڭىز عاجاپ ەمەس.