الماتى حايۋاناتتار باعى – بۇل تەك ەكزوتيكالىق جانۋارلاردى تاماشالايتىن ورىن ەمەس، بۇل – جەر پلانەتاسىنىڭ بيولوگيالىق الۋانتۇرلىلىگىن ساقتاۋعا باعىتتالعان عىلىمي ورتالىق. بۇل تۋرالى Aqshamnews.kz سايتى حابارلايدى.
زووباق ەۋروپانىڭ سيرەك كەزدەسەتىن جانۋارلاردى قورعاۋ باعدارلاماسىنا (EEP – European Endangered Species Programme) قاتىسۋ ارقىلى جانۋارلار الەمىنىڭ گەندىك قورىن ساقتاۋ مەن كوبەيتۋگە ۇلەس قوسىپ كەلەدى. الماتى زووباعى بۇگىندە قازاقستانداعى عانا ەمەس، بۇكىل ورتالىق ازياداعى ەڭ بەلسەندى تابيعات قورعاۋ مەكەمەلەرىنىڭ ءبىرى رەتىندە تانىلىپ وتىر.
سيرەك جانۋارلارعا ارنالعان ەرەكشە جاعدايلار
الماتى حايۋاناتتار باعىندا قازىرگى تاڭدا EEP باعدارلاماسىنا قاتىسۋشى بىرنەشە سيرەك جانۋار تۇرلەرى مەكەندەيدى. ولار:
- ۋرمان مەن تاشا – بۇل ءىرى جىرتقىش جولبارىستار جۇبى حايۋاناتتار باعىندا ەرەكشە كۇتىممەن ۇستالۋدا. ولاردىڭ كوبەيۋى – تابيعي ءتۇردىڭ ساقتالۋى ءۇشىن اسا ماڭىزدى. ءار تۋعان ءتولى – تۇتاس ءتۇر ءۇشىن قۇندى ۇلەس.
- پۋرگا – اق ايۋ، اركتيكانىڭ جويىلىپ بارا جاتقان وكىلى. بۇل جانۋار زووباقتاعى كليماتتىق جانە فيزيولوگيالىق جاعدايلارعا بەيىمدەلگەن، ارنايى زەرتتەۋ نىسانى رەتىندە قاراستىرىلادى.
- لاو مەن ارۋجان – الىپ پىلدەر جۇبى. پىلدەردىڭ ءومىر ءسۇرۋ جاعدايى مەن ۇرپاق قالدىرۋ پروسەسى ەرەكشە باقىلاۋدا.
- اقيىق بۇركىت – قازاقستاننىڭ ۇلتتىق سيمۆولدارىنىڭ ءبىرى سانالاتىن بۇل سيرەك قۇس ءتۇرى حايۋاناتتار باعىنىڭ قولداۋىمەن كوبەيىپ كەلەدى.
- مىسىق لەمۋرلار – ەرەكشە قۇرىلىمدى مايمىلدار. ولار زووباقتا تابيعي مەكەندەۋ ورتاسىنا جاقىن ورتادا ءوسىپ، جاڭا ۇرپاق اكەلۋدە.
- دجامبو، لوتتي جانە گلوريا – سۋسيىرلار وتباسى. بۇل جانۋارلار تىكەلەي الماتى زووباعىندا دۇنيەگە كەلگەن جانە ولار ءقازىر ەلىمىزدەگى ەڭ تانىمال ءارى سۇيىكتى جانۋارلار قاتارىندا.
عىلىمي ورتالىق رەتىندەگى ماڭىزى
الماتى حايۋاناتتار باعى تەك جانۋارلاردى ۇستاۋمەن شەكتەلمەيدى. مۇندا بيولوگيالىق زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلەدى، تابيعي تۇرلەردىڭ ەكوجۇيەگە بەيىمدەلۋى زەرتتەلىپ، عىلىمي جوبالار جۇزەگە اسادى. زووباق ءتۇرلى حالىقارالىق ۇيىمدارمەن ىنتىماقتاستىق ورناتىپ، جاھاندىق بيوتۇرلىلىكتى ساقتاۋ ىسىندە بەلسەندى ءرول اتقارادى.
زووباقتاعى عىلىمي توپتار سيرەك جانۋارلاردىڭ ەكولوگيالىق مىنەز-قۇلقىن، كوبەيۋ ۇردىستەرىن زەرتتەپ، الىنعان مالىمەتتەردى الەمدىك عىلىمي قاۋىمداستىقپەن بولىسەدى.
بولاشاق ۇرپاق ءۇشىن – بۇگىنگى جاۋاپكەرشىلىك
سيرەك جانۋارلاردى ساقتاۋ – بۇل قازىرگى ۇرپاقتىڭ بولاشاق الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىگى. الماتى حايۋاناتتار باعى وسى ميسسيانىڭ ماڭىزدى ءبىر بولىگى رەتىندە ارەكەت ەتىپ كەلەدى. مۇنداعى ءاربىر جانۋار – تابيعاتتىڭ تەڭدەسسىز سىيى، ءارى ولاردى ساقتاپ قالۋ – ادامزاتتىڭ پارىزى.