الماتىنىڭ ناۋرىزباي اۋدانىنداعى وقۋشىلاردىڭ يننوۆاسيالىق شىعارماشىلىق ورتالىعىندا «گەندەرلىك زورلىق-زومبىلىققا قارسى 16 كۇندىك بەلسەندى ءىس-قيمىل» ناۋقانىن قورىتىندىلاعان كونفەرەنسيا ءوتتى.
ءبىلىم باسقارماسىنىڭ پسيحولوگيالىق قولداۋ ورتالىعى (پقو) ۇيىمداستىرعان كونفەرەنسيانىڭ ماقساتى – اتقارىلعان جۇمىستىڭ قورىتىندىسىن شىعارۋ، قوعام نازارىن وتباسىلىق-تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتىڭ الدىن الۋ ماسەلەسىنە اۋدارۋ جانە كەز كەلگەن اگرەسسياعا توزۋگە بولمايتىن ۇستانىمدى كورسەتۋ.
كونفەرەنسيادا 16 كۇن ىشىندە اتقارىلعان ءىس-شارالار توپتاستىرىلعان بەينەروليك كورسەتىلدى. ول – تەك 16 كۇننىڭ ناتيجەسى ەمەس، جىل بويى جاسالعان ەڭبەكتىڭ كورىنىسى. ءار ءىس-شارا – ءبىر ادامنىڭ ءومىرىن وزگەرتە الاتىن قادام. اتقارىلعان جۇمىستار مەن پروفيلاكتيكالىق ءىس-شارالار تۋرالى الماتى قالاسى اكىمى جانىنداعى ايەلدەر ىستەرى جانە وتباسى-دەموگرافيالىق ساياسات جونىندەگى كوميسسيا حاتشىسى-باس ينسپەكتور امانگۇل الجيكەيەۆا بايانداما جاسادى. ال پوليسيا دەپارتامەنتىنىڭ قوعامدىق قاۋىپسىزدىك باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى ايتان ەلەۋسىزوۆ ارىپتەستەرىن بۇدان ءارى دە بىرىگىپ، قويان-قولتىق ارەكەت ەتۋگە، اسىرەسە جاسوسپىرىمدەرمەن جۇمىستى كۇشەيتۋگە شاقىردى.
«ستاتيستيكاعا سۇيەنەر بولسام، جىل باسىنان بەرى قالادا قىلمىسقا ۇرىنعان ەكى ءجۇز الپىس وقۋشى تىركەلدى. ولاردىڭ بىرەۋى – كىسى ءولتىرۋ، جەتپىس ەكىسى – توناۋ، ءتورت وقيعا – قاراقشىلىق جانە ۇشەۋى بوپسالاۋ ارەكەتى بويىنشا. سۋيسيدكە باراتىن جاسوسپىرىمدەر قاتارى دا از ەمەس. بۇل كورسەتكىشتەر، ارينە، قۋاناتىن جاعداي ەمەس. بىزگە بۇل قاعاز بەتىندەگى جاي عانا سان بولىپ كورىنۋى مۇمكىن. ال شىن مانىندە ءار كورسەتكىشتىڭ ارتىندا بالا تاعدىرى، ءبىر وتباسىنىڭ قاسىرەتى جاتىر. سوندىقتان مۇنداي اكسيالاردىڭ ون التى كۇنمەن شەكتەلمەي، ۇدايى كورىنىس تاۋىپ وتىرعانى وڭ بولارى ءسوزسىز»، – دەدى ايتان ەلەۋسىزوۆ.
قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ دەرەگىنشە، كەيىنگى جىلدارى تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىق فاكتىلەرىن جاسىرماي، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا جۇگىنەتىن ازاماتتاردىڭ سانى ارتقان. بۇل قوعامنىڭ قۇقىقتىق ساۋاتتىلىعىنىڭ وسكەنىن كورسەتەدى. الايدا ساراپشىلار ءالى دە كوپتەگەن جاعداي تىركەۋسىز قالاتىنىن، سوندىقتان اقپاراتتىق جۇمىستى كۇشەيتۋ قاجەت ەكەنىن ايتىپ وتىر.
«جان-سايا» داعدارىس ورتالىعى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى تاتيانا ميدو تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتىڭ قۇربانى بولىپ، بارار جەرى، باسار تاۋى قالماعان ايەل-انالاردى قۇشاعىنداعى، جەتەگىندەگى بالالارىمەن پانالاتىپ، ءجون، جول سىلتەپ جۇرگەن ورتالىقتىڭ جۇمىسى تۋرالى بايانداپ بەردى.
«جان-سايا» 52 ورىنعا شاقتالعان. بىزگە ارقا سۇيەپ كەلگەن جاندار جارتى جىلعا دەيىن تۇرا الادى. بيىلعى ون ءبىر ايدا ءبىزدىڭ ورتالىقتىڭ قىزمەتىن 445 ادام الدى، ولاردىڭ 150ء-ى – ايەل، 295ء-ى – بالا. 1001 ادام پسيحولوگتىڭ الدىنان ءوتتى، كەڭەسىن الدى. 53 ايەلگە جۇمىس تابۋىنا قولداۋ كورسەتتىك. ال 67 وتباسى تاتۋلاسىپ، قايتا قوسىلدى»، – دەيدى ت.ميدو.
وسى ورتالىقتىڭ زاڭگەرى گۇلشارا ساپاروۆا قۇقىقتىق الگوريتمدەر جانە زاڭنىڭ قازىرگى قورعانىس مەحانيزمدەرى تۋرالى ءسوز قوزعادى. ال «وtbasy academy» پسيحولوگى ەرجان مىرزابايەۆ «تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتىڭ بالاعا اسەرى» تۋرالى اڭگىمە ءوربىتتى.
«بالا ۇيدە بولىپ جاتقان جانجال تۋرالى داۋىستاپ ايتپايدى، ءۇنسىز قالادى. سوندىقتان ءبىز ول ەشتەڭە بىلمەيدى دەپ ويلايمىز. ال شىن مانىندە تەرەڭىنە ءۇڭىلىپ قارار بولساق، ونداي وتباسىنداعى كەز كەلگەن بالانىڭ جانى جارالى»، – دەيدى پسيحولوگ ەرجان مىرزابايەۆ.
كونفەرەنسيا جۇمىسىنا الماتى لينگۆيستيكالىق كوللەدجىنىڭ ستۋدەنتتەرى دە بەلسەنە قاتىسىپ، جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى بۋللينگتىڭ الدىن الۋ، ءقاۋىپسىز ينتەرنەت، وتباسىنداعى قارىم-قاتىناس مادەنيەتى سەكىلدى تاقىرىپتاردى قاۋزايتىن اسەرلى ساحنالىق قويىلىم قويدى.
وتباسى قۇندىلىعىن دارىپتەيىن سۋرەتتەر كورمەسى دە ويعا كوپشىلىكتى ويعا جەتەلەگەنى انىق.
القالى جيىن قولدانىستاعى زاڭناماداعى، الەۋمەتتىك قىزمەتتەر جۇيەسىندەگى، جابىرلەنۋشىلەردى قورعاۋ جانە قولداۋ سالاسىنداعى، سونىمەن قاتار ونلاين جانە وفلاين ورتادا گەندەرلىك زورلىق-زومبىلىقتىڭ جاڭا تۇرلەرى مەن كورىنىستەرىن، داعدارىس ورتالىقتارى مەن ۇەۇ-نىڭ، مەملەكەتتىك قىزمەتتەردىڭ رولىنە قاتىستى ماسەلەلەردى تالقىلاۋعا ارنالعان ديالوگ الاڭىنا اينالدى.
جالپى، «گەندەرلىك زورلىق-زومبىلىققا قارسى 16 كۇن بەلسەندى ءىس-قيمىل» كامپانياسى – بۇۇ-نىڭ باستاماسىمەن جىل سايىن 25 قاراشا مەن 10 جەلتوقسان ارالىعىندا ۇيىمداستىرىلاتىن جاھاندىق ناۋقان. بۇل – تەك اقپاراتتىق اكسيا عانا ەمەس، قوعامدى تاربيەلەۋ مەن باقىلاۋدى كۇشەيتۋگە باعىتتالعان ماڭىزدى باستاما.
مامانداردىڭ ايتۋىنشا، زورلىق-زومبىلىق – بۇل تەك فيزيكالىق كۇش قولدانۋ ەمەس. پسيحولوگيالىق قىسىم، ەكونوميكالىق شەكتەۋ، قۇقىقتى تاپتاۋ، كەمسىتۋ، بالا مەن ايەلگە كورسەتىلەتىن مورالدىق قىسىم دا زورلىققا جاتادى. سوندىقتان اكسيا قوعام مۇشەلەرىن تەك قىلمىستىڭ الدىن الۋعا عانا ەمەس، كەز كەلگەن قۇقىق بۇزۋشىلىققا بەي-جاي قاراماۋعا، بىر-بىرىنە قولداۋ كورسەتۋگە شاقىرادى.