الماتىنىڭ نەگىزگى بوتانيكالىق باعى - ەلىمىزدىڭ كونە تاريحي عىلىمي مەكەمەلەرىنىڭ ءبىرى - «فيتوينترودۋكسيا تەحنولوگيالار ينستيتۋتى» رمق-نىڭ يۋريسديكسياسى.
بوتانيكا جانە فيتوينترادۋكسيا ءوندىرىس ينستيتۋتىنىڭ وكىلدەرى ايماقتىق كوميۋنيكاسيادىق بايلانىس قىزمەتىندە ينستيتۋتتىڭ جانە بوتباعىنىڭ اشىلۋى، عىلىمي جانە عىلىمي-زەرتتەۋ قىزمەتى تۋرالى ايتىپ بەردى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
قازاقستاندا 6 مەملەكەتتىك بوتانيكالىق ب ا ق بار. الماتىداعى بوتانيكالىق باقتىڭ نەگىزى 1932 جىلى قۇرىلعان جانە وتكەن جىلى ءوزىنىڭ 90 جىلدىق مەرەيتويىن اتاپ ءوتتى. سونىمەن قاتار، «بوتباعى» بوتانيكا جانە Phyto-intostry-of Phyto-نىڭ PHYTO ينستيتۋتى تاعى ءۇش مەملەكەتتىك بوتانيكالىق باقتاردى - استانا، جەزقازعان جانە الماتى وبلىستارىندا تاعى ءۇش مەملەكەتتىك بوتانيكالىق باقتاردى باسقارادى.
«ەرەكشە قورعالاتىن تەرريتوريالار تۋرالى زاڭعا سايكەس، ينستيتۋتتىڭ نەگىزگى قىزمەتى - عىلىمي جانە تابيعاتتى قورعاۋ قىزمەتى بولىپ تابىدادى. بوتانيكالىق باقتاردىڭ نەگىزگى ميسسياسى - قازاقستاننىڭ وسىمدىك الەمىن ساقتاۋ جانە مولايتۋ »، - دەپ اتاپ ءوتتى ينستيتۋتتىڭ باس ديرەكتورى گۇلنار سيتپايەۆا.
الماتى بوتانيكالىق باعى، اسىرەسە، ءوزىنىڭ ەڭ ەرەكشە فلوراسىمەن تانىمال. بۇكىل الەمنەن اكەلىنگەن مىڭداعان تامىرلى كوللەكسيالار الماتى جەرىندە جيناقتالادى.
«بىزدە ەرەكشە وسەتىن وسىمدىكتەر بار. مىسالى، ماگنوليانىڭ گۇلدەنۋى كوبىنەسە جەرگىلىكتى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا ءجيى جاريالانادى. بىزدە وتە قىزىقتى كوللەكسيالار بار. بىرەگەي حالەزيا نەمەسە القاپ اعاشتارى كقپتەپ كەزدەسەدى. سولتۇستىك امەريكادان الىنعان تۇقىمنىڭ جالعىز داناسى بىزدە وسەدى. ازيمينا - بىرەگەي تروپيكالىق وسىمدىك، ءبىزدىڭ اشىق جەرىمىزدە ءوسىپ، جاقسى ءونىم جيناپ بەرەدى»، - دەپ دەندرولوگيا زەرتحاناسىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى نابييەۆا سۆەتلانا وي ءبولىستى.
ينستيتۋت بەلسەندى عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزەدى. عالىمدار بىرنەشە حالىقارالىق جوبالار بويىنشا، سونىڭ ىشىندە وڭتۇستىك كورەيا، ۇلتتىق Baekdu-Daegan اربورەتۋمدا الپىلىك شىڭداردى باعىندىرىپ، جۇمىس جاسادى.
«بۇل ءبىزدىڭ فلورانىڭ بيوارتۇرلىلىگىنە بايلانىستى جوبالار. وڭتۇستىك كورەيادا بوتانيكالىق اربورەتۋم اشىلدى. ءبىزدىڭ ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىق كەلىسىم اياسىندا ءقازىر قازاقستاننىڭ تابيعي فلوراسىنىڭ تۇرلەرى ۇسىنىلاتىن قۇرىلىم قاراستىرىلۋدا »، - دەپ پىكىر قوستى سپيكەر.
اتالمىش ينستيتۋت سونىمەن قاتار الماتى وبلىسىنىڭ فلوراسى مەن وسىمدىكتەرىنە كاداسترلىق باعالاۋ جۇرگىزەدى. وتكەن جىلى سيرەك كەزدەسەتىن 17 ءتۇرى جانە 19 وسىمدىك قاۋىمداستىعى انىقتالدى. الماتى وبلىسىنىڭ وسىمدىكتەر قاۋىمداستىعىنىڭ 4 ءتولقۇجاتى جاسالىپ، سيپاتتامالىق قۇرىلىمى جاسالدى.
قازاقستاننىڭ تابيعي فلوراسى تۇقىمدارىنىڭ اتلاسىن قۇرۋ جانە تۇقىم بانكتەرىن تولىقتىرۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. بۇگىنگى تاڭدا تۇقىم بانكىنە 4164 ۇلگى ورنالاستىرىلعان، ولاردىڭ ىشىندە سيرەك كەزدەسەتىن تۇرلەرى دە بار.
بيىل جىلىجاي جوندەۋدى، تۇرمىستىق عيماراتتاردى قايتا قۇرۋدى اياقتاۋ جوسپارلانۋدا. سونداي-اق، ىسكە قوسىلعان ءموبيلدى قوسىمشانى ودان ءارى تولتىرۋ، اۋديو-نۇسقاۋلىقتى، ساحنادا ەكولوگيالىق تاقىرىپتار بويىنشا ءدارىس سيكلدارىن وتكىزۋ، وسىمدىك كوشەتتەرىن كوبەيتىپ، كوشەت ساتۋ جارمەڭكەلەرى جوسپارلانۋدا.
ينستيتۋتتىڭ ناقتى مالىمەتتەرى بويىنشا، وتكەن جىلى «بوتباعىنا» كەلۋشىلەردىڭ جالپى سانى 400 مىڭنان استام ادامدى قۇراعان.