21 اقپان - حالىقارالىق انا ءتىلى كۇنى.
ءتىل - ءبىزدىڭ مۇرامىزدى ساقتاۋ مەن دامىتۋدىڭ ەڭ كۇشتى قۇرالى.
1999 جىلى 17 قاراشادا يۋنەسكو-نىڭ باس كونفەرەنسياسى جاريالاعان حالىقارالىق انا ءتىلى كۇنى (International Mother Language Day) 2000 جىلدان باستاپ جىل سايىن 21 اقپاندا تىلدىك جانە مادەني ارتۇرلىلىك پەن كوپتىلدىلىككە ىقپال ەتۋ ماقساتىندا اتاپ وتىلەدى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
ءوز كەزەگىندە بۇۇ باس اسسامبلەياسى ءوز قارارىندا 2008 جىلدى حالىقارالىق تىلدەر جىلى (International Year of Languages) دەپ جاريالادى. 2010 جىل مادەنيەتتەردىڭ جاقىنداسۋى ءۇشىن حالىقارالىق جىل بولىپ جاريالاندى (International Year for the Rapprochement of Cultures).
21 اقپاننىڭ انا ءتىلى كۇنى دەپ بەلگىلەنۋى تەگىن ەمەس. 1952 جىلى 21 اقپاندا داككادا (قازىرگى بانگلادەشتىڭ استاناسى) وزدەرىنىڭ بەنگالي ءتىلىن قورعاۋ ءۇشىن دەمونستراسياعا شىققان ستۋدەنتتەر پوليسيا وعىنان قازا بولدى. جاستار بەنگالي ءتىلىن ەلدىڭ مەملەكەتتىك تىلدەرىنىڭ ءبىرى دەپ تانۋدى تالاپ ەتكەن بولاتىن. وسىلايشا، تۋعان تىلدەرىن قورعاپ شىققان ستۋدەنتتەردىڭ ەرلىگىنىڭ قۇرمەتىنە وسى كۇن تاڭدالعان.
تىلدەر - ءبىزدىڭ ماتەريالدىق جانە رۋحاني مۇرامىزدى ساقتاۋ مەن دامىتۋدىڭ ەڭ كۇشتى قۇرالى. بۇۇ مالىمەتتەرى بويىنشا الەمدە 7 مىڭعا جۋىق ءتىل بار، ولاردىڭ 45%-ىنىڭ جويىلىپ كەتۋ ءقاۋپى بار، ياعني جاقىن ارادا سونداي تىلدەردە سويلەيتىندەردىڭ سوڭعى تۇياقتارى دا جوق بولسا، ءتىلدىڭ ءوزى دە سونىڭ كۇيىن كەشەدى دەگەن ءسوز. ەكى اپتا سايىن الەمدە ءبىر ءتىل جويىلىپ وتىرادى، ياعني بۇل سول تىلمەن بىرگە تۇتاس ءبىر مادەني جانە زياتكەرلىك مۇرانىڭ دا كەلمەسكە كەتكەنىن بىلدىرەدى. ءبىلىم بەرۋ جۇيەلەرىندە جانە مەملەكەتتىك سالادا بىرنەشە ءجۇز ءتىل عانا ماڭىزدى ءرول اتقارادى، ال سيفرلىق الەمدە قولدانىلاتىن تىلدەر سانى جۇزگە دە جەتپەيدى.
انا تىلدەرىنىڭ تارالۋىنا ىقپال ەتۋدىڭ بارلىق قادامدارى تىلدىك ارتۇرلىلىككە جانە كوپ ءتىلدى بىلىمگە جاردەمدەسۋگە، بۇكىل الەم بويىنشا تىلدىك جانە مادەني داستۇرلەرمەن تولىق تانىسۋدى دامىتۋعا عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە ءوزارا تۇسىنىستىككە، توزىمدىلىككە جانە ديالوگقا نەگىزدەلگەن ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا قىزمەت ەتەدى.
جىل سايىن ءار ءتۇرلى ەلدەردە انا ءتىلى كۇنىن مەرەكەلەۋ اياسىندا بەلگىلى ءبىر تاقىرىپقا ارنالعان جانە سىيلاستىقتى ناسيحاتتاۋعا، سونداي-اق بارلىق تىلدەردى (اسىرەسە جويىلىپ كەتۋ ءقاۋپى تونگەن تىلدەردى)، لينگۆيستيكالىق ارتۇرلىلىكتى جانە كوپتىلدىلىكتى ناسيحاتتاۋعا جانە قورعاۋعا باعىتتالعان ءتۇرلى ءىس-شارالار وتەدى. سونىمەن، ءار جىلدارى بۇل كۇندى اتاپ ءوتۋ كەلەسىدەي تاقىرىپتارعا نەگىزدەلدى: انا ءتىلى مەن كوپتىلدىلىك اراسىنداعى بايلانىس، اسىرەسە ءبىلىم بەرۋدە؛ برايل جۇيەسى جانە ىمداۋ ءتىلى؛ ءوزارا تۇسىنىستىك، تولەرانتتىلىق جانە ديالوگقا نەگىزدەلگەن تىلدىك جانە مادەني داستۇرلەر ماسەلەلەرىندە جۇرتشىلىقتىڭ حاباردارلىعىن ارتتىرۋ؛ ادامزاتتىڭ ماتەريالدىق ەمەس مۇراسىن قورعاۋ جانە مادەني ارتۇرلىلىكتى ساقتاۋ؛ مەكتەپتەردە وقىتىلاتىن ءتىلدىڭ ءرولى؛ ۇرپاقتار مەن باسقالار اراسىنداعى ءبىلىم بەرۋ مەن ءبىلىم بەرۋدىڭ نەگىزى رەتىندە كوپتىلدى ءبىلىم بەرۋ.
ءبىزدىڭ ەلدە انا ءتىلىنىڭ قولدانىس اياسىن قانداي ەكەنىنەدە توقتالا كەتۋدى ءجون سانادىق.
رەسمي مالىمەت بويىنشا قازاقستان حالقىنىڭ 80 پايىزدان استامى مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرگەن. ايتا كەتەيىك، ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ جانە رەفورمالاۋ اگەنتتىگى ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ 2021 جىلعى قازاقستان رەسپۋبليكاسى حالقىنىڭ ساناعى قورىتىندىسى بويىنشا ەلىمىزدە مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرگەن 5 جاستان اسقان 13،7 ملن ادام بار، ياعني ول جالپى حالىق سانىنىڭ 81 پايىزىنا تەڭ. ولاردىڭ 8،5 ملن-ى قازاق ءتىلىن كۇندەلىكتى ومىردە ەركىن قولدانادى. ال 1 ملن ادام مەملەكەتتىك ءتىلدى ۇيرەنىپ جۇرسە، تاعى 1 ملن-ى ۇيرەنۋدى جوسپارلاپ ءجۇر.