قازاقستان XXI عاسىردىڭ باسىندا قوعامدىق-ساياسي باعىتىن ورنىقتىرىپ، الەمدىك قوعامداستىقتىڭ جاۋاپتى ءارى سەنىمدى سەرىكتەسى رەتىندە تانىلدى. بۇل تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز – ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ باستاماسىمەن جۇرگىزىلگەن قازاقستاننىڭ ىشكى جانە سىرتقى ساياساتىنىڭ ءوزارا ۇيلەسىمدىلىك پەن ىنتىماقتاستىققا، ىسكەرلىك پەن كاسىبيلىككە نەگىزدەلۋىمەن تۇسىندىرىلەدى.
قازاقستاننىڭ شەتەلدەرمەن قارىم-قاتىناسىنىڭ باسىمدىلىعى حالىقارالىق قاتىناستار اياسىندا مەملەكەت بەدەلىن كوتەرۋگە جانە ءوزارا تۇسىنىستىك ۇلگىسىن كورسەتۋگە نەگىزدەلگەن. مەملەكەتتەر اراسىنداعى ءوزارا ىقپالداستىقتىڭ دامۋىنا، ءوڭىرلىك جانە جاھاندىق قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋعا، مادەنيەتارالىق جانە ءدىنارالىق ءۇنقاتىسۋلاردى ورنىقتىرۋعا بارىنشا قولداۋ جاسالدى. ازياداعى ءوزارا ىقپالداستىق جانە سەنىم شارالارى ءجونىندەگى كەڭەس، الەمدىك جانە ءداستۇرلى ءدىندەر كوشباسشىلارىنىڭ سەزى سياقتى ماڭىزى زور ءارى كەلەشەگى كەمەل باستامالار ءوز ەلىءمىزدىڭ عانا ەمەس، ايماق پەن تۇتاس الەمءنىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن مۇددەسىنە باعىتتالعان. وسىنداي كەلەلى ماسەلەلەردى شەشۋگە اتسالىسۋ – قازاقستان ءۇشىن ۇلكەن مەرەي.
الەمدىك اۋقىمداعى ساياسي قايراتكەر – ەلباسىنىڭ ايماقتىق جانە جاھاندىق بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋداعى ۇلەسى زور. ايتا كەتۋ كەرەك، اقش، رەسەي، جۇڭگو، ەۋروپالىق وداق، كورشى ەلدەرمەن ءوزارا ىنتىماقتاستىقتىڭ ورناۋى، بۇۇ، تمد، ەقىۇ، يىۇ جانە تاعى باسقا ۇيىمدارعا قازاقستاننىڭ كىرۋى، سەمەي پوليگونىنىڭ جابىلۋى ۇلكەن قادام بولدى.
سونىڭ ىشىندە قازاقستاننىڭ تۇڭعىش رەت حالىقارالىق دەڭگەيدە تانىلۋىنا اسەر ەتكەن فاكتور – يادرولىق قارۋدان باس تارتۋ بولدى. وسىلايشا تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى قادامى جاھاندىق الەمنىڭ ءقاۋىپسىزدىك جۇيەسىنە ۇلەس قوسۋدان باستالدى. قازاقستان حالقىنىڭ بەيبىت قاتار ءومىر ءسۇرۋ مۇراتى الەم ەلدەرىندە مويىندالدى.
2010 جىلدىڭ 3 تامىزىندا ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا (ەقىۇ) قاتىسۋشى مەملەكەتتەردىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلەر كەڭەسى تاريحي شەشىم قابىلدادى. بۇل ۇيىمعا مۇشە ەلدەرءدىڭ ورتاق ۇيعارىمى بويىنشا، 2010 جىلدىڭ 1-2 جەلتوقسانىندا ەلوردادا حالىقارالىق ومىردەگى ەڭ باستى ساياسي وقيعا – ەقىۇ ءسامميتى وتەتىندىگى جاريالاندى. ازيا جانە تمد مەملەكەتتەرى اراسىنان قازاقستاندا تۇڭعىش رەت اتالعان سامميت وتكىزىلدى. بۇل قازاقستاندىقتاردىڭ 1991-2010 جىلدار ارالىعىنداعى جۇرگىزگەن ءىس-قيمىلدارى ناتيجەسىندە قول جەتكىزىلگەن تابىس پەن حالىقارالىق قوعامداستىقتىڭ قازاقستانعا جوعارعى قۇرمەتىنىڭ بەلگىسى ەدى. زاماناۋي كەزەڭدە «ەۋروپالىق ءقاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋدىڭ قۇرلىقتىق شەڭبەر اۋقىمىنان اسىپ كەتكەندىگى» ءجونىندەگى تەزيستى ۇسىنۋدا قازاقستان بەلسەندىلىك كورسەتتى. بۇعان الەم قۇلاق اسا باستادى. حالىقارالىق قوعامداستىق ەۋرواتلانتيكالىق جانە ەۋرازيالىق قاۋىپسىزدىك كاتەگوريالارىن پايدالانۋدى ۇردىسكە اينالدىردى.
قازاقستان سىن-قاتەرلەرگە، اسىرەسە، تەرروريزم مەن ەسىرتكى تاسىمالىنا قارسى تۇرۋداعى ەقىۇ ۇيىمىنىڭ ءرولىن ارتتىرۋ قاجەتتىگىن مالىمدەدى. اۋعانستان مەن ورتالىق ازياداعى (قىرعىزستانداعى ساياسي داعدارىستار) قاۋىپسىزدىك ماسەلەسىن بەيبىت تۇردە رەتتەۋ كۇن تارتىبىندە تۇرعان بولاتىن. ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ استانا سامميتىنە كوپ ءۇمىت ارتتى. بۇل تاريحي شارا قازاقستانداعى «تولەرانتتىلىق، داستۇرلەردى قۇرمەتتەۋ، سەنىم مەن ءوزارا تۇسىنىستىك ءتارىزدى باستى قۇندىلىقتارمەن تانىستىرۋدىڭ مۇمكىندىگى» بولاتىن. استانا الەم جۇرتشىلىعىنا ەقىۇ-نىڭ «حەلسينكيدەن استاناعا دەيىنگى» تابىستى ەۆوليۋسياسىن» جاريا ەتتى. قازاقستاندىقتاردىڭ بەدەلىن اسىرعان بىرلىك پەن پاتريوتيزم نىعايا ءتۇستى.
وسىلايشا، 2010 جىلعى 3 تامىزداعى تاريحي شەشىمنىڭ ءوزى تاعىلىمعا اينالدى. ول قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىك جىلدارى ۇستانعان باعىت-باعدارى مەن جولىنىڭ دۇرىس ەكەندىگىن دايەكتەدى. وسى شەشىم ارقىلى قازاقستان حالقىنىڭ جاۋاپكەرشىلىك جۇگى ارتتى. 2011 جىلى ن.ءا.نازاربايەۆ تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعىندا قازاقستاننىڭ الەم جۇرتشىلىعى سەنىمىنە يە بولعانىن مالىمدەدى. ونىڭ باستى دالەلى الەمدىك بيزنەس تۇتقالارىن ۇستاۋشى – شەتەلدىك ينۆەستورلاردىڭ قازاقستان ەكونوميكاسىنا سەنىمدىلىكپەن ۇلەس قوسۋى. العاشقى ءىرى ينۆەستورلار – شيەۆرون، بريتيش پەترولەۋم، ميتتال، سامسۋنگ، دجەنەرال ەلەكتريكس، دجەنەرال موتورس جانە باسقا دا الەمدىك بيزنەس شىڭىنداعى كومپانيالار ەدى.
1999-2007 جىلدارى ارالىعىندا مەملەكەتتىڭ ءىجو ءوسىمى جىل سايىن ورتا ەسەپپەن ون پايىزدى قۇرادى. شاعىن جانە ورتا بيزنەس سانى 35 ەسە ءوستى. قىزمەت كورسەتۋ سالالارى دا دامۋعا باعىت الدى. 2011 جىلى قازاقستان دۇنيەجۇزىلىك بانك رەيتينگىندە بيزنەس جۇرگىزۋ بويىنشا 47-ورىنعا يە بولدى.
ىشكى ەكونوميكاداعى جانە الەۋمەتتىك وزگەرىستەردى جۇرگىزۋدە وڭتۇستىك-شىعىس ازيا ەلدەرى ۇلگىلەرىنە ءمان بەرىلدى. قازاقستانداعى تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جيىرما جىلىندا جەتكەن جەتىستىكتەردىڭ باستىسى – حالىقارالىق ستاندارت بويىنشا قازاقستاننىڭ ءبىلىم بەرۋ سالاسىنىڭ دامىعان ەلدەر توبىنا ەنگەندىگى. 2000-2010 جىلدار ارالىعىندا ءبىلىم سالاسىنا بولىنگەن قارجى 9 ەسە، ياعني 100 ميللياردتان 900 ميلليارد تەڭگەگە دەيىن وسكەن. مۇنىڭ ناتيجەلەرى: «بولاشاق» باعدارلاماسى، يننوۆاسيالىق-زياتكەرلىك مەكتەپتەر، نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەت، حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتتەر جانە باسقالار.
قازاقستاننىڭ ەۋروپا مەن ازيا كىندىگىندە ورنالاسۋى – باستى ارتىقشىلىقتاردىڭ ءبىرى. ەل يگىلىگى ءۇشىن قولعا الىنعان ۇلكەن جوبا «باتىس ەۋروپا – باتىس جۇڭگو» كولىك ءدالىزى. بۇل جوبا مەملەكەتتەر اراسىندا ءوزارا جاۋاپكەرشىلىك، دوستىق پەن ىنتىماقتاستىققا قىزمەت اتقارۋ مىندەتىن جۇكتەيدى.
كەلەشەك ۇرپاققا ۇلى مۇرا جاسالىندى. اتاپ ايتقاندا، مىقتى مەملەكەت، جاڭا ەكونوميكا، ءبىرتۇتاس قوعام قۇرىلدى. ەۋرازيا عاجايىبى – جاڭا ەلوردا بوي كوتەردى. بۇگىنگى كۇنى نۇر-سۇلتان قالاسى – ءتۇرلى باعىتتاعى يدەيالاردىڭ جانە قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ، مادەنيەتى مەن ساياسي ءومىرىنىڭ ورتالىعىنا اينالدى. ءدال وسى قالادا ەقىۇ سامميتىنەن كەيىن الەمدىك ساياساتتا جاڭا – «استانا رۋحى» ۇعىمى پايدا بولدى. تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆ: «الماتى – تاۋەلسىزدىك بەسىگى، ال استانا – بولاشاقتىڭ بەسىگى» بولاتىندىعىن حالىققا جاريالاعان بولاتىن.
الايدا وسىنشاما جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزۋ وڭاي بولعان جوق. ءاربىر باستاما اياسىنداعى ءىس-قيمىلداردى حالىقتىڭ قولداۋى ۇلكەن سەرپىلىس بەردى. تۇرعىنداردىڭ سەنىمى مەن شىدامدىلىعى جانە ورتاق مۇددەگە ساي قاجىرلى ەڭبەگى قيىندىقتار مەن كەدەرگىلەردەن الىپ شىقتى.
كەلەشەكتە جاھاندىق كۇردەلى ماسەلەلەر تۋىنداعان جاعدايدا قاجەتتى ءىس-شارالار جاساۋ جانە دايار بولۋ كۇن تارتىبىندە تۇر. ولار: جاڭا تەحنولوگيالىق ريەۆوليۋسيا، جاڭا ەكونوميكالىق قۇرىلىمدار (جاھاندىق داعدارىس اسەرىنەن قورعانۋ)، اۋىز سۋ تاپشىلىعى جانە قۇنارلى جەر ماسەلەلەرى (اشتىق پەن جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋ) جانە باسقالار. جاڭا عاسىردا ايماقتىق جانە جاھاندىق بىرىزدەندىرۋ ۇردىستەرى قاجەتتىلىككە اينالدى. باستامالىق تۇجىرىمدامالار قازاق حالقىنىڭ ءداستۇرلى ۇستانىمىنا سايكەس دامىدى. قازاقتىڭ جادىندا: «كورشىڭدى قۇدايىڭداي سىيلا» نەمەسە «قۇدايى كورشى» دەگەن تاريحي ۇعىمدار ۇرپاقتان-ۇرپاققا ساباقتاسا جالعاسۋدا.
مۇنى ەلباسى حالىققا بىلايشا جەتكىزدى: «الەمنىڭ كەز كەلگەن مەملەكەتى كەدەي دە تۇراقسىز، تاۋەكەلگە ۇشىراعىش كورشىدەن، باي دا قۋاتتى كورشىنى قالايتىنى شىندىق. وسىنداي ماسەلە اۋقىمىندا تەك ءوزارا ىنتىماقتاستىق قانا تابىسقا جەتەلەيدى. قازاقستان – ءوزىءنىڭ گەوەكونوميكالىق جاعدايىن جاقسارتا وتىرىپ، كونتينەنتتىك تۇيىقتالۋدان شىعۋدى بىردەن-بىر قولداۋشى ەل». زاماناۋي الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق، ساياسي ماسەلەلەر، رۋحاني، ەتنوستىق جانە مورالدىق سىن-قاتەرلەر (تولاسسىز سوعىستار، ەتنوسارالىق قاقتىعىستار، قىلمىستىڭ ءوسۋى، ءدىني توزىمسىزدىك پەن راديكاليزمنىڭ بوي كورسەتۋى – ەكسترەميزم، تەرروريزم جانە باسقالار) كۇردەلەنگەن الەمدە قازاقستاننىڭ تاڭداۋى – ەل تۇتاستىعى. ەلباسىنىڭ باستى ۇستانىمى – ادامزات بولاشاعى ءۇشىن بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم ماسەلەسىن جوعارى قويۋ. ول حالىق مۇددەسى مەن ادامزاتتىڭ ورتاق يگىلىگىنە سايكەس باستامالار كوتەردى.
2012 جىلى ەلوردادا وتكەن الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ IV سەزىنە قاتىسۋشىلار ۇندەۋىندە الەمءنىڭ ءتۇرلى دىندەرى مەن مادەنيەتتەرىنىڭ ارتىقشىلىقتارىن بارىنشا تولىق پايدالانۋ قاجەتتىگى، ايەلدەردىڭ وتباسىنداعى جانە قوعامداعى جاسامپازدىق ءرولى، جاستاردىڭ يماندىلىق نەگىزدەرىن ورنىقتىرۋ، ولاردىڭ رۋحاني دامۋى مەن ءتۇرلى دەڭگەيدە ءبىلىم الۋ ماڭىزدىلىعى، ازاماتتاردىڭ انا ءتىلى مەن تاريحىن، مادەنيەتىن مەڭگەرۋ قاجەتتىلىگىنە ءمان بەرىلدى. وندا بىلايشا مالىمدەلدى: «...ءبىز ۇرەيلەندىرۋدىڭ نەمەسە كۇش قولدانۋدىڭ كەز كەلگەن ءتۇرىن ايىپتايمىز جانە بارلىق مەملەكەتتەردى مۇنداي پروبلەمالاردى ديالوگ ارقىلى شەشۋ ءۇشىن بىرلەسىپ كۇش-جىگەر جۇمساۋعا شاقىرامىز». الەم حالقىنا مۇنداي بەيبىت جولداۋدىڭ ەلىمىزدە مالىمدەلۋى قازاقستاندىقتاردىڭ ۇستانىمىن بىلدىرەتىنى ايقىن. قازاقستان الەم مەملەكەتتەرىنە قوعامداعى تۇراقتىلىق پەن ەكونوميكالىق دامۋدى ورنىقتىرۋ جولدارىن ورتاقتاسا ىزدەستىرۋ جونىندە ۇسىنىس جاساپ كەلەدى. قازاقستان – وڭىرلىك ىقپالداستىقتىڭ تۇراقتى جاقتاۋشىسى. ءبىزدىڭ ەلىمىز وڭىرلىك كولىك ينفراقۇرىلىمىن قۇرۋعا بەلسەندى تۇردە ينۆەستيسيا سالۋدا. «باتىس ەۋروپا – باتىس جۇڭگو كولىك ءدالىزى، «قازاقستان – تۇرىكمەنستان – يران» تەمىر جول باعىتى، قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋگە كومەكتەسەتىن حالىقارالىق كۇشتەردى شىعارۋعا ارنالعان سولتۇستىك تاراتۋ جۇيەسىندەگى قازاقستاننىڭ كولىك ينفراقۇرىلىمى، «جاڭا جىبەك جولى» باستاماسى اياسىنداعى جاڭا يدەيالار، قازاقستاننىڭ وڭىرلىك ىقپالداستىققا قوسقان ۇلەسى.
تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆ الەمدىك قوعامداستىقتاعى 193 تاۋەلسىز مەملەكەتتىڭ ءبىرى – قازاقستان رەسپۋبليكاسى اتىنان 2015 جىلى بۇۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ 70-سەسسياسىنىڭ جالپى دەباتى اياسىندا سويلەگەن سوزىندە تاياۋ وتىز جىل ارالىعىنداعى ءتۇرلى سوعىستار مەن قاقتىعىستاردىڭ شيەلەنىسكەن ءتۇيىنىن تەك دانالىقپەن شەشۋ ناتيجەسىندە جەر بەتىندەگى وركەنيەت كۇشەيە تۇسەتىنىنە سەنىمدى ەكەندىگىن جەتكىزدى.
دۇنيە ءجۇزىنىڭ نازارىن اۋدارعان وقيعالاردىڭ ءبىرى – 2016 جىلى ۆاشينگتوندا وتكىزىلگەن يادرولىق قاۋىپسىزدىك جونىندەگى IV ءسامميتتىڭ اياسىندا، كارنەگي قورىنىڭ شتاب-پاتەرىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ جاھاندىق يادروسىز الەم ستراتەگياسىن جاريالاۋى بولاتىن. قازاقستان جاريا ەتكەن «الەم. ححI عاسىر» مانيفەسى قالىڭ جۇرتشىلىق تاراپىنان قىزۋ قولداۋعا يە بولدى. مانيفەست بەيبىت ومىرگە ۇندەۋ، ياعني سوعىس ءورتىن تۇساۋلايتىن – كەلەشەك ۇرپاقتى قورعاۋ باعىتىنداعى قادام رەتىندە قابىلداندى. ەلباسى ءوزىنىڭ ۇسىنىسىن كەلەسىدەي نەگىزدەدى: «...باستى قاتەر – جاھاندىق سوعىس. ...ءححى عاسىردا ادامزاتقا ءوزىن ءوزى قارۋسىزداندىرۋ جاعىنا قاراي باتىل قادام جاساۋ قاجەت. بىزدە مۇنداي مۇمكىندىك ەندى بولمايدى». ادامزاتقا «ءححى عاسىر: سوعىسسىز الەم» اتتى كەڭ اۋقىمدى باعدارلاما قاجەتتىلىگى زاڭدىلىققا اينالۋدا. ەلباسىنىڭ تاريحي مالىمدەمەسى، جاھاندىق سىن-قاتەرلەر اياسىندا بۇرىنعىدان دا ەڭ قاجەتتى قۇرال رەتىندە ەل بىرلىگى – باستى قۇندىلىققا اينالىپ وتىر.
تۇڭعىش پرەزيدەنت باستامالارىنىڭ ماڭىزدىسى – شەتەلدەگى قانداستاردىڭ ەلگە ورالۋىنا قاتىستى جۇيەلى كوشى-قون ماسەلەسىن قولعا الىپ، حالىقارالىق قاتىناستار مەن ىشكى الەۋەتتى ۇيلەستىرە ناتيجەلى ءىس-قيمىلدار جۇرگىزۋىندە. بۇگىنگى كۇنى قانداستاردىڭ ۇلەسى جالپى تۇرعىنداردىڭ 6 پايىزىن قۇرايدى. اتاجۇرتقا ورالعان قانداستارىمىز قازاقستاننىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق، ساياسي، مادەني دامۋىنا ۇلەس قوسۋدا.
1992 جىلدىڭ 4 ماۋسىمىندا ەلباسى مەملەكەتتىك رامىزدەر تۋرالى زاڭعا قول قويدى. مەملەكەتتىك ەلتاڭبا اۆتورلارى – ساۋلەتشىلەر جانداربەك مالىبەكوۆ پەن شوت-امان ءۋاليحانوۆ. وزبەكستاننان ەلگە ورالعان جانداربەك ءمالىبەكوۆ تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارى وسىلايشا ۇلەس قوستى. ەلىمىزدىڭ رۋحاني-مادەني الەۋەتىنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسقاندار قاتارىندا تۇركيادان ورالعان حاليفا التاي «قۇران كارىم»ء-دى اراب تىلىنەن قازاق تىلىنە اۋدارىپ حالىققا ۇسىنسا، ەپيگرافيكا جانە ەتنوگرافيا سالاسىنىڭ بىلگىرى، موڭعول ەلىنەن كەلگەن تاريحشى-عالىم سارتقوجا قارجاۋباي «مادەني مۇرا» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا قازاق تاريحىنا قاتىستى ەجەلگى، ورتاعاسىرلىق جانە جاڭا تاريح كەزەڭىءنىڭ دەرەكتەرىن قازاق تىلىنە اۋدارىپ، عىلىمي اينالىمعا قوستى، قازاقستان-قىتاي قاتىناستارى، ديپلوماتيالىق قاتىناستار تاريحى جونىندەگى عىلىمي مونوگرافيالارى جارىق كورگەن قحر-دان ورالعان تاريحشى-عالىم نابيجان مۇحامەتجان ۇلى تاۋەلسىز ەلدىڭ تۇعىرىن كوتەرۋگە اتسالىسسا، يراننان ورالعان ايتۋلى شىعىستانۋشى-عالىم يسلام جەمەنەي مۇحاممەد قايدار دۋلاتتىڭ «تاريح-ي راشيدي» ەڭبەگىن پارسى تىلىنەن اۋدارىپ، ءماتىننىڭ قازاق تاريحىنا قاتىستى مازمۇنىن ايشىقتادى. ارينە حالىقتىڭ سۇيىسپەنشىلىگىنە بولەنگەن تۇركيادان ورالعان تاەكۆوندو بويىنشا الەم چەمپيونى، 6-شى دان دارەجەسىنىڭ يەگەرى مۇستافا وزتۇرىك، وزبەكستاننان ورالعان بوكستان وليمپيادا ويىندارىنىڭ چەمپيونى باقىت سارسەكبايەۆ قازاقستان سپورتىنا ۇلەس قوستى. قازاق مادەنيەتىن وتاندىق جانە شەتەلدىك ساحنادا اسپانداتقان قىتايدان ورالعان قازاقتىڭ اتاقتى بۇلبۇل ءانشىسى – مايرا مۇحامەد قىزى جانە ءبيدىڭ جۇمباق الەمىنىڭ جاڭا بەينەسىن حالقىنا ارناعان ءبيشى – شۇعىلا ساپارعالي قىزى ەدى. وعان قوسا قانداستاردى بەيىمدەۋ ورتالىقتارىنان وتكىزۋ، قوعامعا كىرىكتىرۋ جانە ورنالاستىرۋ دا كۇردەلى جۇيەلى جۇمىستاردى تالاپ ەتكەن بولاتىن.
قازاق حالقىنىڭ ۇرپاق جانە ءداستۇر ساباقتاستىعى، وزگە ەتنوس وكىلدەرىنە قۇرمەت كورسەتۋ قاسيەتتەرى، ەلباسىنىڭ وتاندىق جانە حالىقارالىق باستامالارى شەتەلدىك ساراپشىلار تاراپىنان وڭ باعا الدى. تاۋەلسىزدىكتىڭ وتىز جىلىنداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ادامزات قۇندىلىعىنا قوسقان باستى ۇلەسى – حالىق بىرلىگى مەن ىنتىماقتاستىعى شەڭبەرىندەگى يدەيالار جانە ءىس-قيمىل ۇلگىلەرى. 1992 جىلى ەلباسى قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىن قۇرۋ يدەياسىن كوتەردى. ناتيجەسىندە 1995 جىلعى 1 ناۋرىزدا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىن مەملەكەت باسشىسى جانىنداعى كونسۋلتاتيۆتى-كەڭەسشى ورگان مارتەبەسىمەن قۇرۋ تۋرالى پرەزيدەنتتىڭ جارلىعى شىقتى. 1997 جىل – «ۇلتتىق تاتۋلىق جانە ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ جىلى»، 1998 جىل – «حالىق بىرلىگى مەن ۇلتتىق تاريح جىلى»، 1999 جىل – «ۇرپاقتار بىرلىگى مەن ساباقتاستىعى جىلى» تۋرالى قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ جارلىقتارى جاريالاندى. تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىن سۇحبات الاڭىنا توعىستىرۋ يدەياسىن كوتەردى. ناتيجەسىندە، قازاقستان – ءدىنارالىق ءۇنقاتىسۋ ورتالىعى رەتىندە ەلوردامىزدا 2003، 2006، 2009، 2012، 2015 جانە 2018 جىلدارى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ سەزدەرى ءوتتى.
پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ 2020 جىلعى 1 قىركۇيەكتەگى جولداۋىندا «تۇڭعىش پرەزيدەنت – ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ كورەگەن ساياساتىنىڭ ارقاسىندا ەكونوميكانىڭ دامۋى ءۇشىن بەرىك نەگىز قالاندى، الەمدىك ارەنادا ابىروي-بەدەلگە يە بولدىق. سوندىقتان الەمنىڭ جاڭا ءبولمىس-بىتىمى قالىپتاسىپ جاتقان شاقتا ءبىز رەفورمالارعا تىڭ سەرپىن بەرۋىمىز كەرەك. بۇل باعىتتا ۇلت جوسپارىن جانە بەس ينستيتۋتتىق رەفورمانى نەگىزگى باعدار ەتىپ ۇستانۋىمىز قاجەت. ءبىز ازاماتتارىمىزدىڭ لايىقتى ءومىر سۇرۋىنە جاعداي جاساۋعا، ولاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋعا، زاڭ ۇستەمدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە، جەمقورلىققا قارسى كۇرەستى كۇشەيتۋگە مىندەتتىمىز»، دەپ اتاپ ايتتى. ساياساتتاعى وسىنداي ساباقتاستىق ەلىمىزدىڭ «قازاقستان-2050» ستراتەگياسىندا ايقىندالعان سارا باعىتپەن سەرپىندى دامۋىنا كەپىلدىك بەرەدى.