ەلوردادا «وزگەرىس داۋىرىندەگى ەڭبەك نارىعى: سىن-تەگەۋرىندەر، جاڭارتۋلار جانە پەرسپەكتيۆالار» اتتى حالىقارالىق كونفەرەنسيا وتۋدە.
وندا وتاندىق جانە شەتەلدىك ساراپشىلار الەمدىك ەكونوميكانىڭ قازىرگى جاعدايى مەن پەرسپەكتيۆالارىن، جاھاندىق ەڭبەك نارىعىنىڭ دامۋ ۇردىستەرىن، ساپالى جۇمىس ورىندارىن قۇرۋ مۇمكىندىكتەرىن جانە ولارعا بيزنەس-ورتانىڭ اسەرىن، تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى قاجەتتى وزگەرىستەردى، سونداي-اق الەمدە ادامي كاپيتالدى دامىتۋ ماسەلەلەرى تالقىلانادى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنە سىلتەمە جاساپ.
ءىس-شاراعا ق ر پرەمەر-مينيسترىنىڭ ورىنباسارى تامارا دۇيسەنوۆا، ق ر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى سۆەتلانا جاقىپوۆا، 15-تەن استام ەلدىڭ حالىقارالىق دەڭگەيدەگى ساراپشىلارى، سونىمەن قاتار قازاقستاندىق مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ، «اتامەكەن» ۇكپ، قازاقستان كاسىپوداقتارى فەدەراسياسىنىڭ، كونسالتينگتىك كومپانيالار مەن حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ، ءىرى وتاندىق جانە شەتەلدىك كاسىپورىنداردىڭ وكىلدەرى قاتىسۋدا.
كونفەرەنسيا جۇمىسىن اشقان تامارا دۇيسەنوۆا بۇگىندە الەمدىك ەڭبەك نارىعى جاڭا جاھاندىق ۇردىستەر مەن سىن-تەگەۋرىندەرگە تاپ بولعانىن اتاپ ءوتتى.
«بىرىنشىدەن، ءبىز تەحنولوگيالاردىڭ، سيفرلاندىرۋدىڭ جانە جاساندى ينتەللەكتىنىڭ قارقىندى دامۋى اسەرىنەن حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋدا جانە دە بيزنەستە وزگەرىستەردى بايقاۋدامىز.
ەكىنشىدەن، پلاتفورمالىق جۇمىسقا قىزىعۋشىلىق جىل سايىن ارتىپ كەلەدى. ينتەرنەت-پلاتفورمالار تەك ترەند ەمەس، ول قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان باعىتقا اينالدى.
ۇشىنشىدەن، جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ جاڭا قۇزىرەتتەر مەن داعدىلاردى دامىتۋعا ىقپال ەتەتىن بولادى. دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكالىق فورۋم ساراپشىلارى جۇرگىزگەن «جۇمىس ورىندارىنىڭ بولاشاعى» زەرتتەۋىنىڭ دەرەكتەرىنە سايكەس، اناليتيكالىق ويلاۋ 2023-2027 جىلدارى داعدىلاردى وقىتۋداعى ەڭ جوعارى باسىمدىق بولادى.
وسى جاڭا سىن-تەگەۋرىندەردىڭ بارلىعى – قازىرگى ەڭبەك نارىعىنىڭ بەينەسى. سوندىقتان، بۇل كونفەرەنسيا ساراپشىلار، ءىرى جۇمىس بەرۋشىلەر مەن ۇكىمەتتىك قۇرىلىمدار اراسىنداعى بولاشاق ەڭبەك نارىعىن تالقىلاۋ، سىن-تەگەۋرىندەردى ءتۇسىنىپ، ولارعا جاۋاپ ىزدەۋ، ەكونوميكالىق تۇرعىدان مىقتى جانە الەۋمەتتىك جاۋاپتى مەملەكەت قۇرۋ ءۇشىن جاڭا مۇمكىندىكتەردى ءتيىمدى پايدالانۋ ءۇشىن ماڭىزدى الاڭ بولادى دەپ سانايمىن»، – دەدى پرەمەر-مينيستردىڭ ورىنباسارى.
ول سونداي-اق قازاقستان جاھاندىق سىن-تەگەۋرىندەر مەن ۇردىستەردى ەسكەرە وتىرىپ، ءوز ساياساتىن بەلسەندى تۇردە قالىپتاستىرىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ەڭبەك نارىعىن دامىتۋدىڭ 2030 جىلعا دەيىنگى تۇجىرىمداماسىنىڭ جوباسى (بۇدان ءارى – تۇجىرىمداما) ازىرلەندى.
«ونى ىسكە اسىرۋدىڭ ماقساتى ەكونوميكانىڭ، الەۋمەتتىك تۇراقتىلىق پەن ەلدىڭ دامۋىنىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى رەتىندە قازاقستاننىڭ تۇراقتى ەڭبەك نارىعىن قالىپتاستىرۋ بولماق.
تۇجىرىمداما جوباسىنا ەنگەن باستامالار قازاقستاندىقتاردى ساپالى جۇمىس ورىندارىمەن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ساپالى جۇمىسپەن قامتۋدىڭ ءوسۋ درايۆەرى ادامي كاپيتال مەن ەڭبەك نارىعىنىڭ ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋمەن تىعىز بايلانىستى ەكونوميكانى يندۋستريالاندىرۋ بولادى»، – دەپ اتاپ ءوتتى تامارا دۇيسەنوۆا.
ءوز كەزەگىندە ەڭبەكمينىنىڭ باسشىسى سۆەتلانا جاقىپوۆا تۇجىرىمدامانىڭ نەگىزگى نوۆەللالارىنا ەگجەي-تەگجەيلى توقتالىپ ءوتتى.
«تۇجىرىمدامانى ازىرلەۋىمىزدىڭ نەگىزگى سەبەبى – ءبىرىنشى كەزەكتە قازاقستاندىق ەڭبەك نارىعىنداعى سۇرانىس پەن ۇسىنىس اراسىنداعى تەڭگەرىمسىزدىكتىڭ ءوسۋى. الداعى 5 جىلدا جۇمىس كۇشىنە جىل سايىن 100 مىڭعا جۋىق جاڭا جۇمىس ورنى قاجەت بولادى. سونداي-اق، جۇمىس ورىندارىن قۇرۋ قارقىنى ءوسىپ كەلە جاتقان حالىقتىڭ قاجەتتىلىكتەرىن قامتاماسىز ەتپەۋدە. جاڭا جۇمىس ورىندارىنىڭ 87%-ى نەگىزىنەن تومەن جانە ورتا ءونىمدى سەكتورلاردا قۇرىلاتىنىن اتاپ وتكەن ءجون»، – دەدى ول.
ەكىنشى، ۇتقىرلىق پەن سيفرلاندىرۋ ەڭبەك نارىعىنداعى قۇرىلىمدىق وزگەرىستەرگە الىپ كەلەدى. ءداستۇرلى جۇمىسپەن قامتۋدان ەركىن تابىس ەكونوميكاسىنا بىرتىندەپ كوشۋ ءجۇرىپ جاتىر. پلاتفورمادا جۇمىس ىستەيتىندەردىڭ سانى ارتىپ كەلەدى.
ۇشىنشىدەن، داعدىلار قازاقستاندىق ەڭبەك نارىعىنىڭ بولاشاعى ءۇشىن شەشۋشى مانگە يە. ەكونوميكا ورتا بىلىكتى ماماندارعا سۇرانىس تۋدىرادى. بۇل رەتتە تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ (بۇدان ءارى – تجكب) ۇيىمدارى تۇلەكتەرىنىڭ تەك 62% - ى عانا جۇمىسقا ورنالاسادى.
جۇمىسشى ماماندىقتارداعى كادرلاردىڭ ناقتى قاجەتتىلىگىنە قاراماستان، جوعارى ءبىلىمى بار كادرلاردىڭ كوپتىگى بايقالادى. تاعى ءبىر ماسەلە – جۇمىسكەرلەردى بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ باعدارلامالارىمەن قامتۋ ۇلەسىنىڭ تومەندىگى.
«ءبىزدىڭ الدىمىزدا قاراپايىم جۇمىس ورىندارىن قۇرۋدان لايىقتى جالاقىسى بار ساپالى جۇمىسپەن قامتۋعا كوشۋ مىندەتى تۇر. بۇل رەتتە جۇمىس ورىندارى ساپاسىنىڭ كريتەرييلەرى كەلەسىدەي ايقىندالاتىن بولادى: وڭىردەگى ورتاشا جالاقىدان تومەن ەمەس جالاقى دەڭگەيى؛ تۇراقتى جۇمىس ورنى (كەمىندە 6 اي)؛ الەۋمەتتىك جەڭىلدىكتەردىڭ بولۋى؛ جۇمىس ورتاسىنىڭ قاۋىپسىزدىگى.
ەڭبەك نارىعى ەكونوميكالىق دامۋ مەن ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى سايكەستەندىرىلگەندە عانا جۇزەگە اساتىندىقتان، تۇجىرىمداما اياسىندا سۇرانىستى (ەكونوميكا جانە جۇمىس ورىندارى) دا، ەڭبەك نارىعىنداعى ۇسىنىستى دا (ادامي كاپيتالدى دامىتۋ) ىنتالاندىرۋ بويىنشا ستراتەگيالىق شارالار ۇسىنىلادى»، – دەدى سۆەتلانا جاقىپوۆا.
ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، وڭىرلەردىڭ دەموگرافيالىق جانە ينفراقۇرىلىمدىق ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرە وتىرىپ، باسىم سالالار مەن ساپالى جۇمىس ورىندارىن قۇرۋ باعىتتارىن انىقتاي وتىرىپ، دامۋدىڭ وڭىرلىك ءتاسىلى ارقىلى ەڭبەك نارىعىنداعى سۇرانىستى ىنتالاندىرۋ ۇسىنىلىپ وتىر.
«ادامي كاپيتالدىڭ دامۋى ەكونوميكانىڭ قاجەتتىلىكتەرىمەن تىعىز بايلانىستى بولۋى كەرەك. بۇل رەتتە وڭىرلەردەگى ءبىلىم بەرۋدىڭ ءاربىر دەڭگەيىندە دايىندىق ونىڭ ەكونوميكالىق ەرەكشەلىگىنە قاراي جۇزەگە اسىرىلادى.
ۇزدىك حالىقارالىق تاجىريبەلەرگە سايكەس كاسىپتىك باعدار بەرۋ بالاباقشادان باستالىپ، ءومىر بويى جالعاسۋى كەرەك.
ادامي كاپيتالدى دامىتۋدىڭ درايۆەرى كادرلاردى دايارلاۋ كەزىندە ەكونوميكانىڭ ناقتى قاجەتتىلىكتەرىنە باعىتتالعان تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم بولۋى كەرەك.
بۇل رەتتە الىنعان ءبىلىم مەن داعدىلاردىڭ وزەكتىلىگى ۇلتتىق بىلىكتىلىك جۇيەسىن دامىتۋ ەسەبىنەن قامتاماسىز ەتىلەدى\»، - دەپ تولىقتىردى سۆەتلانا جاقىپوۆا.
ەحاقم باسشىسى سونداي-اق ەڭبەك نارىعىنىڭ ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ جۇمىسپەن قامتۋعا جاردەمدەسۋ جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ سالاسىندا مەملەكەت كورسەتەتىن بارلىق قىزمەتتەردى جاپپاي سيفرلاندىرۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرىلاتىنىن اتاپ ءوتتى. نەگىزگى كريتەرييلەر اشىقتىق جانە بارلىعىنا قولجەتىمدىلىكتى ارتتىرۋ بولادى.
«اۆتوماتتاندىرۋ جانە سيفرلاندىرۋ ناقتى ۋاقىت رەجيمىندە ەڭبەك نارىعىنداعى جاعدايدى باقىلاۋعا جانە تالداۋعا، كادرلارعا دەگەن قاجەتتىلىكتى انىقتاۋعا، ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىن ەكونوميكانىڭ ناقتى قاجەتتىلىكتەرىنە سايكەستەندىرۋ مەن وزەكتەندىرۋگە، سونداي-اق ەكونوميكالىق ىنتالاندىرۋ شارالارىنىڭ تيىمدىلىگىن باعالاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى»، – دەپ اتاپ ءوتتى مينيستر.
مينيستر ءسوز سوڭىندا ۇسىنىلعان تاسىلدەردى ىسكە اسىرۋ قورىتىندىلارى بويىنشا مىناداي ناتيجەلەرگە قول جەتكىزۋ كۇتىلەتىنىن ايتتى: ساپالى جۇمىس ورىندارىنىڭ سانىن 2،1 ملن-نان نەمەسە 2023 جىلى جۇمىسپەن قامتۋدىڭ جالپى قۇرىلىمىنداعى بارلىق جۇمىس ورىندارىنىڭ 32 پايىزىنان 3،6 ملن-عا نەمەسە 2030 جىلعا قاراي 45 پايىزعا دەيىن ۇلعايتۋ. ساپالى جۇمىس ورىندارىنىڭ ورتاشا جىلدىق ءوسۋ قارقىنى 8 پايىزدى قۇرايدى، ال 1،5 ملن ادام تابىسىن مەديانالىق جالاقىدان جوعارى دەڭگەيگە كوتەرەدى.
سونداي-اق، كونفەرەنسيانىڭ پلەنارلىق سەسسياسى بارىسىندا بۇۇ-نىڭ قازاقستانداعى تۇراقتى ۇيلەستىرۋشىسى ميكاەلا فريبەرگ-ستوري جاھاندىق ەڭبەك نارىعىنىڭ نەگىزگى تەندەنسيالارى مەن سىن-تەگەۋرىندەرى تۋرالى باياندادى. دۇنيەجۇزىلىك مەملەكەتتىك جۇمىسپەن قامتۋ قىزمەتتەرى قاۋىمداستىعىنىڭ اتقارۋشى حاتشىسى ەۆا-ماري موسسەرە ەڭبەك نارىعىنىڭ ءتيىمدى ينفراقۇرىلىمىن قالىپتاستىرۋدىڭ حالىقارالىق تاجىريبەسىمەن ءبولىستى. ق ر عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم ءمينيسترى ساياسات نۇربەك فورسايتتىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەلەرى مەن ەڭبەك نارىعىندا باسەكەلەستىك ءۇشىن قاجەتتى داعدىلار تۋرالى حاباردار ەتتى. حالىقارالىق ەڭبەك ۇيىمىنىڭ جۇمىسپەن قامتۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى ساراپشىسى كازۋتوشي چاتاني «الەمدىك جۇمىسپەن قامتۋ جانە الەۋمەتتىك پەرسپەكتيۆالار: 2023 جىلدىڭ ۇردىستەرى» اتتى بايانداما جاسادى.
كۇنى بويى كونفەرەنسيا اياسىندا «ساپالى جۇمىس ورىندارىن قۇرۋ»، «بىلىمگە ينۆەستيسيا: ەكونوميكا ءۇشىن داعدىلار مەن قۇزىرەتتەر» جانە «ەڭبەك نارىعىنىڭ ينفراقۇرىلىمى: سۇرانىس پەن ۇسىنىستى بايلانىستىرۋ» اتتى ءۇش تاقىرىپتىق سەسسيا وتەدى
بىرىنشىسىندە جۇمىس ورىندارىنىڭ ساپاسىنا اسەر ەتەتىن نەگىزگى فاكتورلار، ولاردى قۇرۋ ءۇشىن مۇمكىن بولاتىن شارالار جانە مەملەكەتتىڭ وسى ۇدەرىسىندەگى ءرولى تالقىلانادى. ەكىنشى سەسسيادا ساراپشىلار ەكونوميكا قاجەتتىلىكتەرى ءۇشىن تجكب ساپاسىن ارتتىرۋ ماسەلەلەرىن، كادرلاردى قايتا دايارلاۋ تاسىلدەرىن، سونداي-اق ادامي كاپيتالدى دامىتۋدىڭ نەگىزگى باسىمدىقتارىن قارايدى. ءۇشىنشى سەسسيا سيفرلاندىرۋ مەن جاساندى ينتەللەكتتىڭ ەڭبەك نارىعىنا اسەرىن، سونداي-اق زاماناۋي تەحنولوگيالار مەن ستراتەگيالاردى ەنگىزۋ ارقىلى ماماندار مەن بيزنەستى دامىتۋ پەرسپەكتيۆالارىن تالقىلاۋعا ارنالادى.