ادام مەملەكەت ءۇشىن ەمەس، مەملەكەت ادام ءۇشىن

سوڭعى ەكى جىلداعى پاندەميانىڭ «سوق­قىسىنان» كەيىن، الەم ەندى عانا ەس جيىپ، ەتەك-جەڭىن جيناي باستادى. قازاقستان تۇگىل ازۋىن ايعا بىلەگەن الىپ مەملەكەتتەردىڭ ءوزى وندىرىستىك، تيىسىنشە، ەكونوميكالىق داع­دارىس­­قا تاپ بولدى. بيىل جىلدىڭ ەكىنشى جارتى­­سىندا عانا كوپتەگەن ەلدەر تۇرالاپ قالعان ءوندىرىس ورىندارىن قايتا ىسكە قوسىپ، الىس-بەرىس پەن بارىس-كەلىس قايتا جاندانا باستادى.

بىلتىرعىعا قاراعاندا، بيىل ءبىزدىڭ ەلدە دە ايتارلىقتاي ىلگەرىلەۋ بايقالدى. وسى جىلى پرەزيدەنت قاسىم-جومارت كەمەل ۇلىنىڭ قاتىسۋىمەن جالپى 500-گە جۋىق حاتتامالىق ءىس-شارا ءوتتى. ونىڭ ىشىندە شەتەلدىك جانە وڭىرلەرگە جۇمىس ساپارلارى، وتكىزگەن ءتۇرلى ماجىلىستەر مەن وتىرىستار، حالىقارالىق جانە رەسپۋبليكالىق فورۋمدار، شەت مەملەكەت­تەر مەن ۇكىمەتتەردىڭ باسشىلارىن قابىل­داۋلارى، كاسىپورىندار مەن الەۋمەتتىك نىسانداردى ارالاپ كورۋ، ەڭبەك ۇجىمدارى وكىلدەرىمەن كەزدەسۋلەر جانە باسقا دا شارالار بار. 

مەملەكەت باسشىسىنىڭ مەرزىمدى باسىلىمداردا 2 ماقالاسى جانە 2 سۇحباتى جاريالاندى. قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى جىل ىشىندە وتكەن ءتۇرلى جيىنداردا 12 بەينەۇندەۋ جاسادى. پرەزيدەنتتىڭ تۆيتتەرىندە 350-گە جۋىق حابارلاما جاريالاندى. پرەزيدەنتتىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى مەملەكەت باسشىسىنىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن كەز كەلگەن ءىس-شارانى مەيىلىنشە كەڭ تاراتىپ، حالىققا اقپاراتتىڭ تولىق جەتۋىن قامتاماسىز ەتىپ وتىرادى.

سونىمەن قاتار قاسىم-جومارت توقايەۆ بيىلدان باستاپ قازاقستان حالقى اسسامبلەيا­سى مەن Nur Otan پارتياسىنىڭ ءتوراعاسى قىز­مەتىن دە قوسا اتقارادى. بۇل ەكى ۇيىم­نىڭ دا قوعامداعى ساياسي سالماعى جوعارى ەكەنى ءمالىم. ەندى اتقارىلعان شارۋالاردىڭ ەڭ ماڭىز­دىسىن تارقاتىپ كورەيىك...

حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋعا باسا ءمان بەرىلدى

پاندەميادان كەيىنگى ەلدىڭ ەكونوميكاسىن قايتا قالپىنا كەل­ءتى­رۋ شارالارى اياسىندا مەم­لە­كەت باسشىسى ۇكىمەت پەن وبلىس­تار­دىڭ اكىمدەرىنە ازىق-تۇلىك پەن الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تاۋار­لار­دىڭ، جانار-جاعارماي مەن دارى-دارمەك باعاسىنىڭ قىم­بات­تاۋىنا جول بەرمەۋدى تاپسىردى. ءقازىر وسى باعىتتا اۋقىمدى شارالار قولعا الىنىپ، جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر.

ال بيىل قابىلدانىپ، الداعى ۋاقىتتا ەلگە پايداسى تيەتىن شەشىم­دەر تۋرالى ايتساق، پرەزيدەنت جول­داۋىندا كەلەسى جىلدىڭ 1 قاڭ­تا­رىنان باستاپ ەڭ تومەنگى جالاقى مولشەرى 42500 تەڭگەدەن 60 مىڭ تەڭگەگە كوبەيەتىنىن ايتتى. بۇل وزگەرىس 1 ميلليوننان استام ادامعا تىكە­لەي قاتىستى دەسەك، جاناما ءتۇر­دە بارلىق ەڭبەككەردى قامتيتىنى ءسوزسىز.

ءبىلىم، عىلىم، مادەنيەت، ونەر جانە سپورت سالالارى بويىن­شا جاڭا باسىمدىقتار مەن ءادىس­تەر بەل­­گىلەندى. حالىقتىڭ يگى­ءلى­گى جولىندا قولعا الىنعان باس­تا­ما­لار­دىڭ تيىمدىلىگىنە، پايدا­لى­لىعىنا باسا ءمان بەرىلدى. كاران­تين­دىك شەكتەۋلەردىڭ اۋىرت­پا­لىق­تارىنا قاراماستان، مەملەكەت ازا­ماتتار الدىنداعى الەۋمەتتىك مىندەتتەمەلەرىن تولىق ورىندادى دەپ ايتۋعا نەگىز بار. بيزنەسكە جان-جاقتى قولداۋ كورسەتىلىپ كەلەدى.

مەملەكەتتىك ەمەس سەكتوردىڭ زاڭ­نامالىق جانە ينستيتۋسيونالدىق نە­گىزىن جەتىلدىرۋگە، ازاماتتاردىڭ بەل­سەندىلىگىن ارتتىرۋعا، ازاماتتىق باقىلاۋ جۇيەسىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان ازاماتتىق قوعامدى دا­مىتۋدىڭ 2025 جىلعا دەيىنگى تۇ­جىرىمداماسى بەكىتىلدى. پرەزي­دەنت­تىك جاستار كادرلىق رە­زەرۆىنە 8،6 مىڭ ازامات قاتىسىپ، كوپساتىلى ىرىك­تەۋ­دەن 50 ۇمىتكەر عانا ءوتتى.

1 قىركۇيەكتە قاسىم-جومارت توقايەۆ قازاقستان حالقىنا ارنالعان «حالىق بىرلىگى جانە جۇيەلى رەفورمالار – ەل وركەندەۋىنىڭ نەگىزى» اتتى ءداستۇرلى جولداۋىن جاريالادى. وسى اسا ماڭىزدى قۇجات­تىڭ نەگىزىندە ورتا مەرزىمدەگى ەك­و­نو­ميكالىق ساياساتىمىز اي­قىن­دالىپ، 2025 جىلعا دەيىنگى دامۋ­دىڭ ۇلتتىق جوسپارى مەن مەم­لەكەتتىك جوسپارلاۋدىڭ جاڭا ءجۇ­يە­ءسى قابىلداندى. 10 ۇلتتىق جوبا بەكىتىلدى.

پرەزيدەنت وسى باعىتتاعى ءتيىمدى شارالاردى جۇزەگە اسىرۋ ماق­سا­تى­مەن وتاندىق جانە شەتەلدىك ينۆەس­تورلاردى جوبالارعا تارتۋعا شا­قىردى. ەلىمىزدەگى ينۆەستيسيالىق احۋالدى ودان ءارى جاقسارتۋ ءۇشىن الەۋەتتى ينۆەستورلارعا ايتار­لىق­تاي جەڭىلدىكتەر جاساۋ جونىندە باستاما كوتەرىلدى.

پرەزيدەنت ەل وڭىرلەرىنىڭ الەۋ­مەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋى­نا ەرەكشە ءمان بەردى. وتاندىق كا­ءسىپورىن­داردىڭ باسەكەگە ءقابى­لە­ءتىن ارتتىرۋ اسا ماڭىزدى بولىپ وتىر. وسى رەتتە مەملەكەت باسشىسى ءبىرقاتار وڭىرگە ارنايى جۇمىس ساپارىمەن بارىپ، ايماقتاردىڭ وندىرىستىك جانە شارۋاشىلىق الە­ۋە­تىمەن تانىستى، بارىمىزدى سارالاپ، جوعىمىزدى تۇگەندەۋ ءۇشىن كەلەلى كەڭەستەر وتكىزدى. اقمولا، سولتۇستىك قازاقستان جانە ال­ما­تى وبلىستارىنا ساپارى بارىسىن­دا وڭىردەگى جاڭادان سايلانعان اكىمدەرمەن اڭگىمەلەسىپ، ءبىرقاتار كاسىپورىننىڭ جۇمىسىمەن تانىستى، استىقتى القاپتاعى شارۋا­لاردىڭ جاعدايى، اۋىل شارۋا­شى­لىعىنداعى ەڭبەك ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ، اگروسەكتوردى دامىتۋ ءما­سەلەلەرى ايتىلدى، ءوڭىردى دا­مى­ت­­­ۋدىڭ باسىم باعىتتارى اي­قىن­دالدى.

پرەزيدەنت ماڭعىستاۋ وبلىسى­نا ساپارى بارىسىندا تۋريستىك كلاس­تەردى دامىتۋعا ارنالعان جوبالارمەن تانىستى. شىعىس قازاقستان وب­لىسىنا ارنايى بارىپ، اقتوعاي كەن بايىتۋ كەشەنىنىڭ ەكىنشى فاب­ريكاسىن ىسكە قوستى. اقتوعايداعى ءون­ءدىرىس كوزى بولاشاقتا ەلىمىزدىڭ وسى باعىتتاعى ءىرى ونەركاسىبىنىڭ ءبىرى بولاتىنى ءسوزسىز. بيۋدجەتكە
80 ملن دوللار كىرىس كىرگىزىپ وتىرعان كاسىپورىندا 700 جاڭا جۇمىس ورنى اشىلعان. ءقازىردىڭ مۇندا 3000-نان استام ادام جۇمىس ىستەيدى. مەملەكەت باسشىسى وسىنداي جاڭا جۇمىس ورىن­دارىنىڭ، ناقتى جۇ­مىس ىستەيتىن كا­ءسىپورىنداردىڭ اشىل­عا­نىن كورگىسى كە­لەدى جانە اقتوعاي كەنىشىندە: «بۇل تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 30 جىلدىعىنا تاماشا تارتۋ بولدى. مەن بۇعان دەيىن وسىنداي ناقتى جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا ءمان بەرۋ قاجەت دەگەن ەدىم. جاڭا كاسىپورىن سونىڭ ايقىن دالەلى» دەپ ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى.

جامبىل وبلىسىندا ينۆەستي­سيا­لىق جوبالارمەن تانىسىپ، بيو­لوگيالىق قاۋىپسىزدىك پروب­لە­ما­لارى عزي قىزمەتكەرلەرىنە ار­نال­عان جاڭا تۇرعىن ۇيلەردى، Otarbiopharm يممۋنوبيولوگيالىق پرەپاراتتار شىعاراتىن بيوفارماسيەۆتيكا زاۋىتىن ارالاپ كوردى. وسى كاسىپ­ورىنداردىڭ الەۋەتىن بايقادى. قا­را­عاندى وڭىرىندەگى پوليمەتالل كەن بايىتۋ فابريكاسىن ىسكە قوستى. ۇلى­تاۋ اۋدانىنداعى «جوشى حان» تا­ريحي-مادەني كەشەنىنە زيارات جاسادى.

قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى قا­را­شا ايىندا پاۆلودار وبلىسىنا باردى. ەكىباستۇز قالاسىنداعى تەمىرجول جابدىقتارىن شىعاراتىن ءىرى ەكى كاسىپورىنعا ارنايى ات باسىن بۇردى. بۇل ەكى كاسىپورىن دا جەر­­گىلىكتى حالىقتى جۇمىسپەن قام­­­­تىپ، ونىمدەرىن ەلىمىزدىڭ عانا ەمەس، شەتەلدىڭ دە نارىعىنا شىعا­رىپ وتىر. مەملەكەت باسشىسى ءار­­دايىم ايماقتاردى ارالاعاندا ونەر­كاسىپ ورىندارىنىڭ، زاۋىتتار مەن فابريكالاردىڭ جۇمىس ىستەپ تۇرعانىنا كوپ كوڭىل بولەدى.

ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ءىرى قالالار مەن اۋىلدار عانا ەمەس، سونىمەن قاتار، مونوقالالار دا بار. ەلدىڭ دامۋىن­دا شاعىن قالالاردىڭ الار ورنى ەرەكشە.

بۇدان كەيىن ەكىباستۇزدا مونوقا­لا­لاردى دامىتۋ جونىندە كەڭەس وتكىزدى. ءقازىر قازاقستاندا 89 قالا بولسا، سونىڭ 27ء-سى مونوقالا ەكەن. وندا 1،4 ملن ادام ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. ولاردىڭ كۇندەلىكتى تۇرمىس-تىرشىلىگىنەن باستاپ، وزگە ەلدى مە­كەن­دەرمەن بايلانىسى، ءتىپتى ش­ە­كا­رالىق اۋدانداردا كورشىلەس ەلدەرمەن قارىم-قاتىناسىنا دەيىن اسا ماڭىزدى.

بۇگىندە مونوقالالاردىڭ ەكونوميكاسىن ءارتاراپتاندىرۋ جانە شيكىزاتتىق ەمەس سەكتورلاردا با­لا­مالى وندىرىستەر قۇرۋ ءۇشىن 79 ماڭىزدى جوبا ىسكە اسىرىلىپ جا­تىر. ءاربىر مونوقالادا «بيز­نەستىڭ جول كارتاسى-2025» باع­دار­لاماسى اياسىندا اقپاراتتىق قىزمەت كورسەتەتىن كاسىپكەرلەردى قول­داۋ ورتالىعى جۇمىس ىستەيدى. 2025 جىلعا دەيىن مونو جانە شاعىن قالالاردىڭ ينفراقۇرىلىمىن دا­مى­تۋعا جىل سايىن 15 ميلليارد تەڭگە مولشەرىندە قاراجات بولىنەدى دەپ جوسپارلانىپ وتىر.

بۇدان بولەك پرەزيدەنت ەلى­مىزدەگى ەڭ ءىرى مەگاپوليس الماتى قالا­سىنا جۇمىس ساپارىمەن بارىپ، ەلىمىزدەگى قارجى سەكتورى وكىلدەرىمەن جيىن وتكىزدى. بۇل الىپ شا­ھاردىڭ دا ءوز باسىنا جەتەرلىك ەكو­نوميكالىق، كوممۋنالدىق پروب­لەمالارى بار، سونىمەن قا­­تار ءىرى بيزنەس ورتالىقتارى مەن كا­ءسىپ­ورىن­دار شوعىرلانعان قالا. سول سە­بەپتى الماتىنىڭ ەل دا­مۋىن­­داعى ماڭىزى دا ەرەكشە.

سونىمەن قاتار رەسپۋبليكانىڭ اكىمشىلىك-اۋماقتىق قۇرىلىمىن جەتىلدىرۋ ءىسى جالعاسۋدا. ناۋرىز ايىندا پرەزيدەنت تۇركىستان وبلىسىندا جاڭادان ساۋران اۋدانىن قۇرۋ تۋرالى جارلىققا قول قويدى. ونىڭ اكىمشىلىك ورتالىعى – شورناق ەلدى مەكەنى.

جالپى، بيىل مەملەكەت باسشىسى جۇمىسىنىڭ تىعىزدىعىنا، شەتەلدىك ساپارلارعا بايلانىستى ەلىمىزدىڭ كەيبىر وڭىرلەرىنە بارا المادى. ءبىراق سول ءوڭىردىڭ باسشىلارىن قابىلداپ نەمەسە تەلەفون ارقىلى بايلانىسىپ ءوڭىردىڭ جاعدايى مەن دامۋ پەرسپەكتيۆالارى تۋرالى ەسەپ الىپ وتىردى. ياعني وڭىرلەر ۇنەمى پرەزيدەنتتىڭ باقىلاۋىندا.

سونداي-اق ەلىمىز بويىنشا ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋعا، ماڭىزدى جوبالاردى جۇزەگە اسى­رۋ­عا، جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشۋعا، ايماقتىڭ الەۋمەتتىك-ەكو­نو­­­ميكالىق ماسەلەلەرىن شەشۋگە، وڭىرلەر اراسىن­داعى كولىك قاتى­ناس­تارىن جان­دان­دى­رۋ­عا باسىمدىق بەرىلدى.

ءتيىمدى باستامالار ەل يگىلىگىنە قىزمەت ەتەدى

حالقىمىزدا «كەڭەسىپ پىشكەن تون كەلتە بولماس» دەگەن كەرەمەت ناقىل بار. مەملەكەت باسشىسىنىڭ باس­تاماسىمەن وسىدان 2 جىل بۇ­رىن قۇرىلعان ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسى – ءدال وسى ماتەلدىڭ دالەلىندەي. پرەزيدەنتتىڭ ءوزى ءبىر سوزىندە، ونى وتكەن تاريحىمىزدا بولعان ورداباسىداعى، كۇلتوبەدەگى، ۇلىتاۋداعى ۇلى جيىنداردىڭ زاماناۋي ۇلگىسىنە تەڭەگەن بولا­تىن. ۇلتتىق كەڭەس ەلىمىزدەگى ءتۇيت­كىلدى ماسەلەلەردى ورتاعا سالىپ، تالقى­لاپ، تۇيىندەردى كەڭەسىپ شەشەتىن وتە ءتيىمدى الاڭعا اينالدى. وسى كۇنگە دەيىن كەڭەستىڭ باستامالارىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن 90-نان استام نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكت قابىلداندى. ونىڭ ىشىندە زاڭدار، پرەزيدەنت جارلىقتارى مەن ۇكىمەت قاۋلىلارى، مينيسترلىكتەردىڭ بۇيرىقتارى بار. بۇدان ۇلتتىق كە­ڭەس­ءتىڭ ءتيىمدى جۇمىس ىستەپ جات­قانىن كورۋگە بولادى. اتاپ ايت­قان­دا، وسى الاڭدا كوتەرىلگەن ۇس­تاز­­دار مەن دارىگەرلەردىڭ جالا­قى­سى ءوستى؛ ستۋدەنتتەردىڭ، ماگيس­ترانتتار مەن دوكتورانتتاردىڭ ستيپەندياسى كوبەيدى؛ سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ كو­مي­تەتى قۇرىلدى؛ ەرەكشە كۇتىمدى قاجەت ەتەتىن بالالارعا ءبىلىم بەرۋ­ءدىڭ جاڭا ەرەجەلەرى بەكىتىلدى؛ وڭ­ءتۇس­تىكتەن سولتۇستىككە قونىس اۋدار­عان ازاماتتارعا بەرىلەتىن سۋبسيديا ەكى ەسە ۇلعايدى؛ يگەرىلمەي جاتقان جەر تەلىمىنە سالىناتىن بازالىق سالىق مولشەرلەمەسى ارتتى؛ اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىن شەتەلدىك ازاماتتار مەن زاڭدى تۇلعالارعا ساتۋعا جانە جالعا بەرۋگە تىيىم سالىندى؛ وسى جىلدان باستاپ جۇرتقا زەينەتاقى جيناعىنىڭ ءبىر بولىگىن مەرزىمىنەن بۇرىن الۋعا مۇمكىندىك بەرىلدى. حالىق جيناعىنىڭ ءبىر بولىگىن وسى كۇندەرى جىلجىمايتىن مۇلىك ساتىپ الۋعا، يپوتەكالىق نەسيەنى وتەۋگە جانە ەمدەلۋگە جۇمساپ جاتىر. سونىڭ ارقاسىندا 800 مىڭعا جۋىق ازامات زەينەتاقى جيناعىن ءوز قاجەتىنە جاراتتى.

بيىل مامىردا «سايلاۋ تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭعا وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. وسىعان وراي 25 شىلدەدە قازاقستاندا تۇڭعىش رەت اۋىل اكىمدەرىنىڭ سايلاۋى ءوتتى. جالپى، 864 اۋىلدىق وكرۋگتىڭ اكىمدەرى العاش رەت تىكەلەي داۋىس بەرۋ ارقىلى سايلاندى. ناتيجەسىندە، اۋىل اكىمدەرىنىڭ قۇرامى 52 پايىزعا جاڭاردى.

اۋىل اكىمدەرىنىڭ سايلاۋى، ەڭ الدىمەن، اۋىل تۇرعىندارىنىڭ مۇددەسى ءۇشىن جاسالعان يگى ءىس دەپ با­عالاۋعا بولادى. اقپارات قۇ­رال­­­­دارىندا، الەۋمەتتىك جەلى­لەردە بۇل باستامانىڭ ءتيىمدى­ءلى­گى ءجو­نىندە كوپ جازىلدى. ءجۇر­گى­ءزىل­­گەن ساۋالدامالارعا قارا­ساق، ازامات­تار­دىڭ باسىم كوپشىلىگى ساي­لاۋ­دىڭ وڭ شەشىم ەكەنىن قول­دا­عان. سوندىقتان مەملەكەت باس­شى­سى­نىڭ اۋىل اكىمدەرىن تىكەلەي سايلاۋ تۋرا­لى باستاماسىن بيلىك پەن قوعام قاتىناسىنىڭ جاڭا ءارى ءتيىمدى ۇلگىسى بولدى دەپ ايتۋعا تولىق نەگىز بار. ەندى تۇرعىندار وزدەرىنىڭ مۇددەسىن قورعاپ، تۇيتكىلدى ماسەلەلەرىن ناق­تى شەشە الاتىن ازاماتقا ءۇمىت ارتادى. حالىق تۇڭعىش رەت جەرگى­لىك­­ءتى اتقارۋشى بيلىكتىڭ باسشىسىن تىكەلەي سايلاۋ مۇمكىندىگىنە يە بولدى.

حالىقتىڭ كوڭىلىنەن شىققان تاعى ءبىر جاڭالىق – «ايتىلدى-ورىندالدى» باستاماسى. مەملەكەت باس­شىسىنىڭ جولداۋلارىندا، كەلەلى جيىنداردا بەرگەن تاپسىر­ما­لارىنىڭ ورىندالعانى جونىندەگى مالىمەتتەردى باسپا ءسوز قىزمەتى جا­ريالاپ وتىرادى. ماسەلەن، شىعىس قازاقستان وبلىسى كۇرشىم اۋدا­نىن­داعى قالجىر وزەنىنە قاتىستى ماسەلەنى ەرەكشە اتاپ وتكەن ءجون. التىن قازۋشىلاردىڭ وزەندى بەي-بەرەكەت لاستاپ جاتقانى تۋرالى جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ جا­ناي­قا­يىن «ايقىن» گازەتىنەن وقىعان قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى ەلدى الاڭداتقان وسى جاعدايعا بىردەن نازار اۋدارىپ، قۇزىرلى ورگاندار مەن وبلىس اكىمدىگىنە تۇيتكىلدى ماسەلەنى شەشۋدى تاپسىردى. ءناتي­جە­سىندە، زاڭ بۇزىپ، قورشاعان ورتا­عا ايتارلىقتاي زيان كەلتىرگەن كا­­­ءسىپ­كەرلەرگە ايىپپۇل سالىندى. ولار­­­دىڭ كەن وندىرۋگە بەرىلگەن لي­سەن­­زيالارى كەرى قايتارىلدى.

سونىمەن قاتار جەردى جەكە مەن­شىك­كە نەمەسە جالعا بەرۋ ماسە­لە­سىنە قاتىستى كوپشىلىكتىڭ كوڭىلىن كۇپتى قىلعان تۇيتكىلدى ماسەلە دە شەشىمىن تاپتى. بۇل جاعدايدىڭ ءبارىن كورىپ-بىلىپ وتىرعان مەملەكەت باسشىسى ءوزى باستاماشى بولىپ، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەي­ءبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە جەر قاتىناستارى ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەن­گى­زۋ تۋرالى» قازاقستان رەس­پۋب­­­لي­كاسىنىڭ زاڭىنا قول قوي­­­­دى. اتال­عان زاڭ بويىنشا اۋىل شارۋا­شىلىعى جەرلەرىن شەتەلدىكتەرگە، ازاماتتىعى جوق ادام­دارعا، شەتەلدىك زاڭدى تۇلعا­لار­عا، حالىقارالىق ۇيىمدارعا جانە زاڭدا كورسەتىلگەن باسقا دا تۇلعالارعا جەكە مەنشىككە جانە جال­عا بەرۋگە تىيىم سالىندى. جال­پى، وسىنداي مىسالداردى كوپ­تەپ كەلتىرە بەرۋگە بولادى.

پرەزيدەنت قازىرگىدەي قۇبىلمالى ءارى جاھاندىق باسەكەلەستىك جاع­دايىن­دا مەملەكەتتىڭ مۇددەسىن قور­عاۋ­عا، العا قويعان ماقساتقا ۇم­تىلۋعا باسا ءمان بەرەدى. ونى ۇنەمى ايتىپ تا كەلەدى. بۇلاي بول­ما­­عان جاعدايدا كوپ نارسەدەن ۇتىلىپ قالاتىنىمىزدى ەسكە سالىپ وتىرادى. وسى رەتتە، بىلتىر پرەزيدەنت COVID-19 ىندەتىنە قارسى وتاندىق ۆاكسينا جاساپ شى­عارۋ جونىندە ەلىمىزدىڭ بىلىكتى مەدي­سينا ماماندارىنا تاپسىرما بەردى. ناتيجەسىندە، قازاقستان عالىمدارى QazVac جانە QazCoVac – P سۋببىرلىك ۆاكسينالارىن جاساپ شىعاردى. بۇل حالىقارالىق دەڭگەيدە جوعارى باعالانىپ جاتىر. اتالعان جەتىستىكتى ەلىمىزدىڭ كەلەشەگى ءۇشىن، مەملەكەتتىڭ باسە­كە­گە قابىلەتتىلىگىن ارتىرىپ، وسىپ-وركەندەۋى ءۇشىن جاسالعان ماڭىزدى قادام دەۋگە بولادى. قازىرگى ۋا­قىت­تا قازاقستاندىق ۆاكسينالار ددۇ-عا تىركەلۋ ءۇشىن ۇمىتكەرلەر تىزىمىنە ەنگىزىلدى.

بۇگىندە رەسپۋبليكا بويىنشا 9 129 مىڭنان استام ادام ەكپەنىڭ ءبىرىنشى كوم­پو­نەنتىن، 8 434 مىڭنان استام ادام ەكىنشى كومپونەنتىن الدى. بۇل جالپى ۆاك­سينا الۋعا ءتيىستى ازاماتتاردىڭ 70 پا­­يىزدان استامى دەگەن ءسوز. سونىمەن قاتار 12 قاراشادان باستاپ 12-17 جاس ارالىعىنداعى جاس­­وسپىرىمدەرگە ەكپە سالىنا باس­تا­دى. جاقىندا قايتا ۆاكسينالاۋ ءجو­نىندە شەشىم قابىلداندى.

سونىمەن قاتار وسى جىلدان باس­تاپ Ashyq قوسىمشاسىنىڭ ەنگىزىلۋى ازاماتتاردىڭ تىنىس-تىرشىلىگى مەن بيزنەس قوعامداستىقتىڭ ەكونو­مي­كا­لىق بەلسەندىلىگىن قالىپتى جاعدايعا كەلتىرۋدە تيىمدىلىگىن ءدا­لەل­دەدى. ەلىمىز وسىنداي سيفرلى شە­شىمدەردى العاشقىلاردىڭ ءبىرى بو­لىپ قولدانا باستادى.

مەملەكەتتىڭ كاسىپكەرلەرگە ونلاين رەجىمدە قولداۋ كورسەتۋىنە قاتىستى «ءبىر تەرەزە» قاعيداتى بويىنشا جۇمىس ىستەيتىن «بيزنەسكە ارنالعان ۇكىمەت» سەرۆيسى ىسكە قوسىلدى.

ۇلتتىق بىرەگەيلىكتى قالىپ­تاس­تىرۋ ماسەلەسى دە وزەكتى مىندەت­تەر­ءدىڭ ءبىرى. ازاماتتاردىڭ ساناسىن جاڭعىرتپاي ەلىمىزدە وزگەرىس جاساۋ مۇمكىن ەمەس. اعا بۋىننىڭ باي مادەني مۇرالارى، كورنەكتى ويشىلدار مەن تۇلعالاردىڭ زيات­كەر­لىك، گۋمانيستىك جەتىستىكتەرى – حالقىمىزدىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى، رۋحاني وزەگى جانە باستى دىڭگەگى. وسى رەتتە جىر الىبى جامبىل جا­بايەۆ­تىڭ 175 جىلدىعى رەسپۋب­لي­كا كولەمىندە اتالىپ ءوتتى. ازات­تىق جولىندا جانىن اياماعان كورنەكتى الاش ارىستارىنىڭ ءبىرى ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ ءرولى مەن قوسقان ۇلەسى زور. بيىل بىرەگەي تۇلعانىڭ 155 جىلدىعى جانە باسقا دا الاش قايراتكەرلەرىنىڭ مەرەيلى داتالارى اتاپ ءوتىلدى. ەلوردا تورىندە ءاليحان بوكەيحان، احمەت بايتۇرسىن ۇلى جانە ءمىرجاقىپ دۋلات ۇلى سىندى ۇلتىمىزدىڭ ۇلى تۇلعالارىنا، سونداي-اق بەلگىلى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى جۇمابەك تاشە­نوۆ­كە ارنالعان ەسكەرتكىشتەر بوي كوتەردى. بۇل مەموريالدار تاۋەل­ءسىز­دىگىمىزدىڭ 30 جىلدىعىنا وراي اشىلدى.

سونىمەن قاتار ۇلتتىق بىرەگەي­لىك­ءتى قالىپتاستىرۋ ىسىندە ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى – ناۋرىز مەيرامىنىڭ ورنى ەرەكشە. وسى رەتتە مەملەكەت باسشىسى ناۋرىز مەرەكەسىنىڭ ءمانى مەن ماڭىزىن قايتا قاراپ، ماز­مۇ­نىن كەڭەيتۋگە، ونىڭ تاربيە­لىك ما­ڭىزىن، ۇلتتىق-پاتريوتتىق سانانى قالىپتاستىرۋ سيپاتى مەن ەكولو­گيالىق ءموتيۆىن قايتا قاراۋعا شا­قىر­دى.

قورىتا ايتقاندا، مەملەكەت باسشىسى ۇسىنعان بارلىق باستاما ەل يگىلىگى ءۇشىن قىزمەت ەتەدى.

حالىقارالىق قاتىناستار جاندانا ءتۇستى

بيىل ەلىمىزدىڭ سىرتقى ساياسي بەلسەندىلىگى بىلتىرعىعا قارا­عان­دا ەداۋىر ارتتى. ەكىجاقتى قا­رىم-قاتى­ناستار اياسىندا شەتەلدەرگە جاسالعان 10 ساپاردى، سونداي-اق 20 مەم­لەكەتارالىق سامميت پەن فورۋمدى قوسا العاندا، پرەزيدەنتتىڭ قا­تىسۋىمەن حالىق­ارا­­لىق سيپات­تا­عى 150-گە جۋىق ءىس-شارا بولىپ ءوتتى.

سىرتقى ساياساتتا ەلىمىزدىڭ ۇستا­نا­تىن تەڭگەرىمدى جانە كونسترۋك­تيۆ­ءتى باعىتى ساقتالدى. سونداي-اق ۇلتتىق مۇددەنى قورعاۋ، ايماقتىق جانە حالىقارالىق قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋ ماسەلەسى باستى نازاردا بولدى. بيىل قازاقستان ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا جانە 2020-2022 جىلدار ارالىعىندا ازيا­داعى ءوزارا ءىس-قيمىل جانە سەنىم شارالارى جونىندەگى كەڭەس­كە ءتو­را­­عالىق ەتۋدە. بۇل ەلىمىز­ءدىڭ سىرتقى ساياسي باس­تامالارىنا تىڭ سەر­ءپىن بەرەدى جانە جاۋاپ­كەر­ءشى­لىك جۇكتەيدى. ورتالىق ازيا ايما­عىنداعى ەلدەرمەن تاتۋ كورشى­لىك قاتىناستاردى نىعايتۋ حالىق­ارالىق ىنتىماقتاستىق باعى­تىن­داعى ماڭىزدى باسىمدىق بولىپ قالا بەرەدى. سونىڭ ىشىندە پان­دەميا كەزىندە قىرعىزستان مەن­ تاجىكستانعا جانە اسا اۋىر كۇن­دەردى باستان وتكەرىپ جاتقان اۋعان­ستانعا گۋمانيتارلىق كومەك كورسە­ءتىل­ءدى.

ەلىمىزدىڭ حالىقارالىق باي­ل­ا­نىس­­تارىن نىعايتۋعا باعىت­تال­عان ءىس-شارالارعا توقتالىپ وتەتىن بولساق، بيىل قىرعىزستان پرەزيدەنتى ەلور­دا­عا مەملەكەتتىك ساپارمەن كەلدى. قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ قىرعىزستان باس­شى­سى سادىر جاپاروۆپەن ەكى ەل ارا­سىن­داعى ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى نىعايتۋ ماقساتىمەن كەلىسسوز جۇرگىزدى. كەلىسسوز قورىتىندىسى بويىنشا بىشكەكتە ابايعا، نۇر-سۇلتان قالاسىندا ماناس پەن شىڭ­عىس ايتماتوۆقا ەسكەرتكىش ورناتى­لا­تىن بولدى. بۇل باۋىرلاس ەكى حا­لىق­تىڭ ىنتىماقتاستىعىن ودان ءارى نىعايتۋعا تىڭ سەرپىن بەرەدى.

قازاقستان پرەزيدەنتى بيىل وڭتۇستىك كورەيا رەسپۋبليكاسى مەن ءتۇ­رىك­­مەنستانعا مەملەكەتتىك، ءتا­جىكس­تانعا، بەلگياعا جانە شۆەي­سا­ريا­عا رەسمي ساپارمەن باردى.

وڭتۇستىك كورەياعا مەملەكەتتىك ساپار بارىسىندا پرەزيدەنت مۋن چجە ينمەن كەزدەسىپ، پۋسان قالا­سىندا قازاقستاننىڭ باس كونسۋل­دى­عىن اشۋ جونىندە كەلىسىم جاسالدى. سونداي-اق 1،7 ميلليارد دوللار بولاتىن 30-دان استام كەلىسىمگە قول قويىلدى. ساپاردىڭ ەڭ ءبىر كوڭىل تولقىتار تۇسى، سەۋلدەگى كيبەر ۋني­ۆەرسيتەتىنىڭ اۋماعىندا اباي بيۋس­ءتىنىڭ اشىلۋى دەۋگە بولادى.

ال تۇرىكمەنستاندا ەكونوميكا، كولىك قاتىناسى، ءبىلىم، مادەنيەت، اۋىل شارۋاشىلىعى جانە ساۋدا سالالارى بويىنشا ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋعا باعىتتالعان 20 قۇجاتقا قول قويىلدى. ساپار بارىسىندا 2022 جىلى تۇرىكمەنستاننىڭ قازاقستانداعى مادەني كۇندەرىن وتكى­زۋ جوسپارلاندى. سونداي-اق اش­عابادتا تۇرىكمەنستان پرەزي­دەن­ءتىنىڭ ۇسىنىسى بويىنشا قازاق­تىڭ ۇلى اقىنى اباي قۇنانباي­ۇلى­نىڭ ءمۇسىنى ورناتىلاتىن بولدى.

تاجىكستان پرەزيدەنتى ەمومالي راحمونمەن كەلىسسوز جۇرگىزىلىپ، ءوزارا ساۋدا-ساتتىقتى 1 ميلليارد دوللاردان اسىرۋدى كوز­دەي­ءتىن جانە قازاق-تاجىك قاتى­ناس­تارىن جاڭا دەڭگەيگە شىعاراتىن ەكىجاقتى التى كەلىسىمگە قول قويىلدى.

سونىمەن قاتار مەملەكەت باس­شى­سىنىڭ بەلگياعا ساپارى بارىسىندا كورول فيليپ­پەن جانە پرەمەر-مينيستر الەكساندر دە كروومەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلىپ، ساۋدا-ەكو­نو­ميكالىق ىنتىماقتاستىق ءجو­ءنىن­دەگى ۇكىمەتارالىق كوميسسيا قۇ­­رۋ­­عا ۋاعدالاستىق جاسالدى. ال شۆەي­سا­ريا كونفەدەراسياسىندا وسى ەلدىڭ پرەزيدەنتى گي پارمە­لان­مەن كەلىسسوزدەر وتكىزىلىپ، جالپى قۇنى 300 ميلليون دوللاردان اساتىن 6 كوم­مەرسيالىق كەلىسىمگە جانە 10 كوم­مەرسيالىق ەمەس قۇجات­قا قول قو­يىلدى.

بۇدان بولەك قاسىم-جومارت تو­قايەۆ رەسەي فەدەراسياسىنا، تۇركياعا جانە تاجىكستانعا جۇمىس ساپارىمەن باردى. قاسىم-جومارت توقايەۆ پەن ۆلاديمير پۋتين ءماس­كەۋ­دە اۋعانستانداعى احۋالعا بايلانىستى اۋماقتىق قاۋىپسىزدىك، سونداي-اق ينتەگراسيالىق بىرلەستىك اياسىنداعى ىنتىماقتاستىق ماسەلە­لە­ءرى بويىنشا پىكىر الماستى.

قازاقستان پرەزيدەنتى ىس­­تان­­بۇل­دا وتكەن تۇركىتىلدەس مەم­­لە­كەت­تەردىڭ ىنتىماقتاستىق كەڭە­­ءسىنىڭ VIII سامميتىنە قاتىستى. قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى ءتۇر­كى­ءتىل­­دەس مەم­لەكەتتەردىڭ ىنتى­ماق­تاس­تىق كەڭە­ءسىن ودان ءارى دامى­تۋ­دىڭ پەرس­­پەك­تيۆالارى، ۇيىم اياسىن­داعى ىن­­تى­ماقتاستىق تۋرالى بايانداما جا­سادى. وسى جيىندا كوزىمىز كورگەن كو­ءڭىل تولقىتار ءساتتى ايتپاسقا بولماس. پرەزيدەنت ءسوزىنىڭ سوڭىندا باۋىرلاس تۇرىك حالقىنا العىس ايتا وتىرىپ، «مەن بۇگىن وتە ما­ڭىزدى تاريحي وقيعا تۋرالى اتاپ وتكىم كەلەدى. بۇل وتكەن عاسىردىڭ ورتاسىندا تاعدىر تالكەگىمەن تاۋ اسىپ، تاس باسىپ، ارىپ-اشىپ انادولى جەرىنە كەلگەن مىڭداعان قازاق وتباسىن ءوز باۋىرىم دەپ قۇشاق جايىپ قارسى العان ادنان مەندەرەس جونىندە بولىپ وتىر. ول وتكەن عاسىردىڭ ەلۋىنشى-الپىسىنشى جىلدارى، ون جىل بويى تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەمەر-مينيسترى بولعان كور­نەك­ءتى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى. قازاقتاردىڭ وسىندا ورنىعۋىنا، كاسىپ ىستەپ، تامىر جايۋىنا كوپ جاعداي جاساعان بىردەن-بىر تۇلعا بولعانى اقيقات. وسى ماڭىزدى جيىن ءوتىپ جاتقان دەموكراتيا جانە بوستاندىق ارالىنىڭ دا ادنان مەندەرەستىڭ تاعدىرىنا تىكەلەي قاتىسى بار. مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى رەتىندە قازاق حالقىنىڭ اتىنان ادنان مەندەرەستىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتىپ، قۇشاعى كەڭ بارشا تۇرىك حالقىنا شىنايى العىسىمدى ايتامىن»، دەپ وتكەن عاسىردىڭ ورتاسىندا تۇركيا مەملەكەتىنىڭ ۇكىمەت باسشىسى بولعان ادنان مەندەرەستى ەسكە الدى. ىلە-شالا قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ وسى ءسوزىن تۇركيانىڭ عانا ەمەس، كۇللى تۇركى الەمىنىڭ اقپارات قۇرالدارى سيتاتا رەتىندە قايتالاپ بەرىپ جاتتى. قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ جان تەبىرەنتەرلىك سوزىنەن كەيىن بىردەن تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ تاييپ ەردوعان ءسوز الىپ، ۇلكەن العىس ءبىلدىردى. ءتىپتى ا.مەندەرەستى وزدەرى ءبىرىنشى بولىپ ەسكە الماعاندارىنا وكىنىش ءبىلدىرىپ، اسا قاتتى تولقىپ تۇرىپ، وتكەن تاريحقا تاعزىم جاسالاتىنىن، تەلەەكران ارقىلى كو­ءرىپ وتىرعان بارشا تۇرىك حالقىن ا.مەندەرەستىڭ جانە ونىمەن بىرگە شەيىت بولعان سەرىكتەرىنىڭ رۋحىنا ارناپ دۇعا جاساۋعا شاقىردى.

مىنە، اسا ۇلكەن مىنبەردە ءوز ۇلتىڭا، تۋعان حالقىڭا قاتىستى وسىنداي ءىرى اڭگىمەلەر ايتىلىپ، بىر-بىرىنە شىنايى جۇرەكجاردى لەبىزدەرىن ءبىلدىرىپ جاتقاندا جۇرەگى بار ادام تولقىماي تۇرمايدى ەكەن. بۇل – كوڭىل تولقىتىپ، كوزگە جاس كەلتىرەتىن وتە نازىك دۇنيە ءارى ەكى ەل اراسىنداعى باۋىرلاستىق باي­لانىس­تاردى جوعارى دەڭگەيگە كوتە­رە­ءتىن اسا ماڭىزدى قادام.

سونىمەن جىلدىڭ باسىندا ءبىز­ءدىڭ ەلىمىزگە مەملەكەتتىك ساپاردى قىر­عىز اعايىندار باستاعان بولسا، ەكىنشى كورشىمىز وزبەكستان پرە­زي­دەنتى شاۆكات ميرزيويەۆتىڭ سا­پارى بيىلعى جىلدىڭ جوعارى دەڭ­گەيدەگى كەزدەسۋلەرىن اياقتادى دەۋگە بولادى. ياعني جەلتوقساننىڭ با­سىندا وزبەكستان پرەزيدەنتى مەم­لەكەتتىك ساپارمەن كەلىپ، ەكى ەل پرە­زي­دەنت­تە­ءرى وداقتاستىق قاتى­ناس­تار تۋرالى دەكلاراسياعا قول قويدى.

مەملەكەت باسشىسى بۇۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ 76-سەسسياسى اياسىندا وتكەن ءتورت بىردەي ءىس-شاراعا – جالپى ساياسي دەباتتارعا، بۇۇ-نىڭ ازىق-تۇلىك جۇيەلەرى جونىندەگى سامميتىنە، COVID-19 پاندەمياسى جونىندەگى جاھاندىق سامميتكە جانە يادرولىق قارۋدى تولىق جويۋ جولىنداعى حالىقارالىق كۇرەس كۇنىنە ارنالعان جوعارى دەڭگەيدەگى پلەنارلىق وتىرىستارعا ونلاين رەجىمدە قاتىستى.

اۋعانستاندا بولعان جاعداي بۇكىل الەمنىڭ نازارىن اۋداردى. مەملەكەت باسشىسى ءوزى قاتىسقان بارلىق حالىقارالىق سامميتتەردە، كونفەرەنسيالار مەن ءتۇرلى فورماتتارداعى جيىنداردا اۋعان حالقىن قازىرگى اۋىرتپالىقتارىمەن بەتپە-بەت قالدىرۋعا بولمايتىنىنا نازار اۋدارىپ، الەمدىك قوعام­داس­تىقتى اۋعانستانعا مەيلىنشە قول­داۋ كورسەتۋگە جانە ونداعى اۋىر گۋمانيتارلىق جاعدايدى ءتۇ­زەۋ­گە شاقىرىپ كەلەدى. بۇل تۇر­عى­دا قازاقستان اۋعانستانعا كو­مەك كورسەتۋ جونىندەگى بۇۇ-نىڭ ميسسياسىن جانە ۇيىمنىڭ اۋعان­س­تان­داعى باسقا دا ءبولىم­شەلەرىن دەر كەزىندە كوشىرىپ الدى. قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى اۋعانستانعا گۋمانيتارلىق كومەك جەتكىزۋ ءۇشىن تاسىمالداۋ الاڭىن ۇسىنۋعا جانە ءبىزدىڭ ەلدىڭ دە قوماقتى ۇلەس قوسۋ­عا دايىن ەكەنىن ايتىپ كەلەدى. ال­ماتىدا بۇۇ-نىڭ ايماقتىق حا­بىن قۇرۋ جونىندەگى باستاما كو­تەرىلدى. جاقىندا پرەزيدەنتتىڭ تاپ­سىرماسى بويىنشا مەملەكەت باسشىسىنىڭ ارناۋلى وكىلى ەرجان قازىحان كابۋل قالاسىندا بولىپ، اۋعانستانعا گۋمانيتارلىق كومەك كورسەتۋ جونىندەگى قازاقستاننىڭ شەشىمىن جەتكىزدى.

سونىمەن قاتار قازاقستان استاناسى اسا جوعارى دەڭگەيدەگى شەتەلدىك دەلەگاسيالاردى كوپ قابىلداي باس­تادى. جالپى، بيىل پرەزيدەنت 80-نەن استام حالىقارالىق كەزدەسۋ وتكىزىپ، كەلىسسوز جۇرگىزدى.

قازاقستان بارلىق باعىت بو­يىنشا سىرتقى ساياسي ارەناداعى ىقپالداستىعىن نىعايتىپ كەلەدى. حالىقارالىق بايلانىستاردىڭ دا گەوگرافياسى كەڭەيە ءتۇستى. ىنتى­ماق­تاستىقتىڭ بارلىق باعى­تى بو­يىن­شا جاندانۋى پاندەميا­دان كە­يىنگى كەزەڭدەگى الەمنىڭ قالىپ­تاسۋىنا ىقپال ەتۋگە ءتيىس. سول كەز­دە شە­كارالار اشىلىپ، ساياسي، ەكو­نو­ميكالىق، مادەني-گۋما­ني­تار­لىق جانە حالىقارالىق بايلانىستار جاڭا دەڭگەيگە كوتەرىلەدى.

ءتۇيىن

ەستەرىڭىزدە بولسا، مەملەكەت باسشىسى پرەزيدەنتتىكتىڭ ەكى تىزگىن، ءبىر شىلبىرىن قولعا العان كەزدە ادىلەتتى قوعام قۇرۋ تۋرالى ايتقان بولاتىن. وسىعان دەيىن ەلباسى ن.ءا.نازار­بايەۆتىڭ باستاماسىمەن اتقا­رىل­عان قىرۋار شارۋانى، ءتا­ۋەلسىز ەلدىڭ تاريحي كوشىن شاشاۋ شىعارماستان ساباقتاستىرا وتىرىپ، ورلەۋدى باستى ماقسات ەتىپ قوي­دى. ساباقتاستىق پەن ادىلدىكتى قوس قانات قىلىپ، ورلەۋ، ياعني، دامۋ جولىن جالعاستىردىق دەۋگە تولىق نەگىز بار.

بۇل ءۇش ماقساتقا جەتكىزەتىن كو­ءزى­­­ءمىزدىڭ اعى مەن قاراسىنداي ءۇش قا­­زىنامىز امان بولسىن. ول پرە­زي­دەنت ايتقان جەر، ءتىل جانە بەرە­كە-بىرلىگىمىز.

ءححى عاسىر ءبىلىم مەن بىلىكتىڭ زامانى. وسى ەلدىڭ بولاشاعى، ياعني مەنىڭ زامانداستارىم ءبىرىنشى كەزەكتە بىلىمگە نازار اۋدارىپ، شىنايى بەيىل قويعاندارى ابزال. جاڭا عاسىردىڭ جاڭا تالاپتارىنا ساي مامان بولۋعا ۇمتىلۋ كەرەك. مەملەكەت باسشىسى ءار جيىن­دا، جاستارمەن كەزدەسۋلەرىندە، ماقالالارى مەن سۇحباتتارىندا ۇنەمى ءبىلىمدى ۇرپاق تاربيەلەۋ ماسەلەسىن ايتىپ كەلەدى. ەكى جىل قاتارىنان جولداۋلارىندا ساپالى بىلىمگە ۇلكەن تاراۋ ارنادى. بۇل جايدان-جاي ايتىلا سالعان اڭگىمە ەمەس. بيىلدان باستاپ تەك قانا مۇعالىمدەردىڭ جالاقىسىن كوتەرۋ ءۇشىن الداعى ءۇش جىلدا مەملەكەتتىك بيۋدجەتتەن 1،2 ترلن تەڭگە جۇمسالماق. ويتكەنى ۇستاز تۇزەلمەي ۇلتتىڭ تۇزەلۋى نەعايبىل.

ءبىزدىڭ ۇلتىمىز دەموگرافيالىق جاعىنان ءوسىپ كەلەدى. ەندى ۇلتتىق ساپانى وزگەرتىپ، ۇلتتىق سانانى قالىپتاستىرعان ابزال.

جۋىردا ەلوردامىزدا ەل تاۋەل­ءسىز­دىگىنىڭ 30 جىلدىعىنا ارنالعان سالتاناتتى جيىن ءوتتى. بۇل ءوزى پاندەميانىڭ شەكتەۋلەرىنەن كەيىن ءوتىپ وتىرعان ەڭ العاشقى القالى جيىن بولدى. التى الاشتىڭ بالاسى جينالعان وسى باسقوسۋدا مەملەكەت باسشىسى ۇلكەن مىنبەر­دەن تولقىپ تۇرىپ سويلەدى.

«اسقار تاۋ الىستاعان سايىن اسقاق كورىنەدى. ءبىزدىڭ بابالارىمىز قازاقتىڭ دەربەس مەملەكەت قۇرىپ، ەركىن ءومىر سۇرۋگە قۇقىلى ەكەنىن تاريح الدىندا دالەلدەدى. وسىلايشا، مىڭجىلدىقتار توعىساتىن تۇس­تا ازاتتىق تۋى كوگىمىزدە جەل­ءبى­رەدى. ۇلتتىڭ ەڭ ۇلى مۇراتى – تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزدىك. سول ءسات­تەن باستاپ قازاق ەلىنىڭ ۇلى كوشى بولاشاققا بەت تۇزەدى. حالقىمىز ءوز مەملەكەتىن قۇرۋعا كىرىستى. بۇل – تاريحي ادىلدىكتىڭ ورناۋى. مۇلدەم جاڭا گەوساياسي احۋالدا مەملەكەت قۇرۋ وڭاي شارۋا ەمەس، ناعىز كوشباسشىنىڭ عانا قولىنان كەلەتىن ءىس. ەڭ كۇردەلى، بۇلىڭعىر كەزەڭدە نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتاي دارا تۇلعا تاريح تورىنە شىقتى. انىعىن ايتقاندا، تاۋەلسىزدىك شەجىرەسى ەلباسىنىڭ قولىمەن جازىلدى»، – دەدى قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى.

مەملەكەت باسشىسى ارعى-بەرگى تاريحتى قوزعاي كەلىپ، وسى تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ ءجۇرىپ وتكەن 30 جىلىن ءۇش كەزەڭگە ءبولىپ سارالايدى. ءسويتىپ ءتورتىنشى ونجىلدىق قانداي بولماق، جەر بەدەرىندە، تاريح تاقتاسىندا قازاقتىڭ الداعى تاعدىرى نە بولماق دەگەن سالماقتى ساۋالدارعا جا­ۋاپ بەرەدى. ال ول جاۋاپتا الداعى ون­جىل­دىقتا مەملەكەت، مەملەكەتتىك اپپارات، قالا بەردى، ءوزىن وسى تاۋەلسىز ەلدىڭ ازاماتىمىن دەپ سانايتىن ءارقايسىمىز اتقاراتىن قىرۋار شارۋالار مەن مىندەتتەر بەزبەندەلگەن.

تاۋەلسىزدىككە ءتاۋ ەتكەن القالى جيىندا: «ءبىزدىڭ ىس-ارەكەتتەرىمىز جەمىستى بولۋى ءۇشىن ۇلت دامۋىنىڭ كوك­­جيەگىن كەڭەيتىپ، مەملە­كە­ءتى­ءمىزدىڭ بولاشاعىن ايقىنداپ الۋى­­مىز كەرەك. بۇل رەتتە ءوز ءمۇم­كىن­دىكتەرىمىزدى شىنايى باعا­لاۋ، ەلدىڭ ىرگەلى مۇددەلەرىن ەسكەرە وتىرىپ، بارىنشا پراگ­ما­تيكالىق تۇر­عىدا ارەكەت ەتۋ ماڭىزدى. ازا­ماتتاردىڭ تۇرمىس ساپاسىن ارتىرۋعا قا­تىس­تى الدىمىزدا جاڭا مىندەتتەر تۇر. ءبىز «ادام مەملەكەت ءۇشىن ەمەس، مەملە­كەت ادام ءۇشىن» نەگىز قالاۋشى قاعيداتىن بەرىك ۇستاناتىن بولامىز»، – دەدى پرەزيدەنت.

بۇل مىندەتتەردى ورىنداۋ، جوعارى ناتيجەگە قول جەتكىزۋ مىنا ءسىز بەن بىزگە سىن، ءقادىرلى وقىرمان.

قازاق ەلى تاۋەكەل ەتىپ تاۋەل­ءسىز­دىك­ءتىڭ ءتورتىنشى ون جىلدى­عى­نا اياق باستى. تاريح كوشىندەگى ەلىمىزدىڭ ازاتتىعى باياندى بولسىن!

بەرىك ءۋالي،

قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ باسپا ءسوز حاتشىسى