تەك التى مەملەكەتتە عانا تۋۋ كورسەتكىشى وسەتىن بولادى.
حالىقارالىق عالىمدار توبى وسى عاسىردىڭ ورتاسى مەن اياعىنا قاراي بالا تۋۋ كورەتكىشىنىڭ جاھاندىق بولجامىن جاساي كەلە الەمنىڭ بارلىق دەرلىك ەلىندە تۋۋ دەڭگەيى كوبەيۋ كورسەتكىشىنەن تومەندەيدى، دەگەن قورىتىندىعا كەلدى.بۇل جايىندا islam.kz پورتالى The Lancet مەرزىمدى باسىلىمىنا سىلتەمە جاساي وتىرىپ ءمالىم ەتەدى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
سوڭعى 70 جىلدا الەمدەگى تۋۋدىڭ جالپى كوەففيسيەنتى (تك) – ءبىر ايەلگە شاققاندا ومىرىندە تاپقان بالالاردىڭ ورتاشا سانى – 1950 جىلى ءبىر ايەلگە شامامەن بەس بالادان 2021 جىلى 2،2 بالاعا دەيىن ەكى ەسەدەن اسا قىسقارعان. سونىمەن قاتار، 2021 جىلعى جاعداي بويىنشا ەلدەردىڭ جارتىسىنان كوبىندە (204 ەلدىڭ 110-دا) Tك 2،1-دەن تومەن بولدى. ءبىر ايەلگە شاققانداعى بالا سانى ۇزاق ۋاقىت بويى بۇل كورسەتكىشتەن تومەن تۇسسە، قوعامداعى ادام سانى ازايا باستايدى. افريكا قۇرلىعىنداعى ەلدەردە عانا، دالىرەگى، ساحارا شولىنەن وڭتۇستىككە قاراي تك جوعارى دەڭگەيدە قالىپ وتىر: الەمدىك ورتاشا دەڭگەيمەن سالىستىرعاندا ەكى ەسە جوعارى. ناقتىراق ايتقاندا، افريكالىق ءبىر ايەل ورتاشا ەسەپپەن ءتورت بالانى دۇنيەگە اكەلەدى. ال ساد رەسپۋبليكاسىندا بالا تۋۋ كورسەتكىشى وزگە ەلدەرمەن سالىستىرعاندا جەتى ەسە جوعارى. عالىمداردىڭ بولجامى بويىنشا 2050 جىلعا قاراي 204 ەلدىڭ 155ء-ى (76 پايىز) ءوسۋ دەڭگەيىنەن تومەن تۇسەدى. 2100 جىلعا قاراي بۇل كورسەتكىش تاعى ارتادى – 204 ەلدىڭ 198-ىنە جەتەدى (97 پايىز). ساحارانىڭ وڭتۇستىگىندەگى افريكانىڭ حالقى، كەرىسىنشە، تابيعي تۇردە وسە بەرەدى. ەگەر 2021 جىلى الەمدەگى بارلىق بالانىڭ 29 پايىزى ساحارانىڭ وڭتۇستىك ايماعىندا دۇنيەگە كەلسە، 2100 جىلعا قاراي وسى وڭىردەگى تۋۋ كورسەتكىشى جەر شارىنداعى بارلىق بالانىڭ 54 پايىزىنا جەتەدى. جاھاندىق تۋۋ كورسەتكىشى 2050 جىلعا قاراي شامامەن 1،8 جانە 2100 جىلعا تامان 1،6 تۋۋ كوەففيسيەنتى دەڭگەيىنە جەتەدى، بۇل كورسەتكىش ءوسۋ دەڭگەيىنەن الدەقايدا تومەن. 2100 جىلعا قاراي 204 ەلدىڭ تەك التاۋىندا عانا (ساموا، سومالي، تونگا، نيگەر، چاد جانە تاجىكستان) ءبىر ايەلگە شاققاندا 2،1 بالادان جوعارى بولماق. 13 ەلدە، سونىڭ ىشىندە بۋتان، بانگلادەش، نەپال جانە ساۋد ارابياسىندا بۇل كورسەتكىشتەر ءبىر ايەلگە شاققاندا ءبىر بالادان تومەن تۇسەدى. باتىس ەۋروپاداعى تۋۋ كوەففيسيەنتى 2050 جىلعا قاراي - 1،44، ال 2100 جىلعا تامان 1،37-گە دەيىن تومەندەيدى. بۇل وڭىردەگى بالا تۋۋدىڭ ەڭ جوعارى ءوسىمى يزرايلدە، يسلانديادا، دانيادا، فرانسيادا جانە گەرمانيادا ورىن الادى - 2050 جىلى - 2،09 جانە عاسىردىڭ سوڭىندا - 1،4. بولاشاقتاعى مۇنداي دەموگرافيالىق احۋال ءوز كەزەگىندە الەمدىك ەكونوميكا مەن حالىقارالىق كۇشتەر اراقتىناسىن وزگەرتەدى.