Ýaqytty maqsatty jumsaǵan jan paıdaǵa keneledi!
AQSH ónertapqyshy jáne áıgili kásipkeri Tomas Edıson «Ýaqyt – ár adamnyń enshisine buıyrǵan ári zaıa ketire almaıtyn jalǵyz kapıtal» depti. Shyntýaıtynda, sóziniń jany bar. Sonaý XIX ǵasyrda aıtylsa da, ózektiligin áli kúnge deıin saqtap kele jatyr.
Shapshań bolsań utasyń. Qazirgi bizder ómir súrip otyrǵan qoǵam básekelestik pen shapshańdyqty talap etedi. Burynǵydaı adamdar bir saryndy júrýge mursha joq. Olaı jasaýǵa da bolady. Biraq, sóıter bolsańyz, kóshtiń sońyna qalýyńyz bek múmkin. Joǵaryda aıtylǵan támsilde «kapıtal» degen sóz bar. Bul óte oryndy aıtylǵan. Óıtkeni, qarjy-ekonomıkanyń tilimen aıtqanda, jeke tulǵanyń áleýmettik statýsy kóterilý úshin mindetti túrde kapıtaldy arttyrý kerek. Sonda is ońalmaq, sharýalar óz retimen sheshilmek.
Árbir sát - aqsha. Zamanynda Bendjamın Franklın «Ýaqyt - aqsha» dep qysqa ǵana qaıyrypty. Osy oıdy tereń taldap, aıtar bolsańyz, naǵyz shyndyq ekenine kóz jetkizesiz. Ýaqytpen sanasyp is qylsańyz, tómendegi áreketter tizimi paıda bolady:
- Tabys artady;
- Ynta paıda bolady;
- Tirligińiz qalypqa túsedi;
- Maqsatyńyzǵa jetesiz;
Tabys kilti – ýaqytta. Sol ýaqytty tıimdi paıdalansa, onda tirligińiz qalypqa túsip, oılaǵan arman-maqsatyńyzǵa jetetinińiz anyq. Osy atalǵandardy kez kelgen adam iske asyra alady.
Jaqynda amerıkalyq sarapshylar júrgizgen málimetti kózimiz shaldy. Sondaǵy olardyń paıymdaýy bir nársege túıindeledi. 2050 jylǵa qaraı álem múlde basqa keıipte ǵumyr keshýi yqtımal. Sondyqtan olardyń usynatyn formýlasy da bireý. Ol – «mobıldi» bolý. Kez kelgen ortada tez, jyldam qımyldap, bir ýaqytta birneshe isti qatar atqarý kerek. Shynymen de osyny júzege asyrar bolsańyz, onda aqsha sizge qyzmet isteıdi. Tek tetigin taýyp, júıeli qyzmet isteý qajet.
Ǵalymdardyń osy aıtqandaryna qosylýǵa bolady. Ondaı jandardy jıi kezdestirip júrmiz de. Birdi ekige jalǵap, ony odan ary ilgeriletip jatqandar qanshama?! Ondaılar tabystyń kózin tapqandar desek, dál tujyrymdaǵan bolar edik.
Sońǵy ýaqyttary bir emes, birneshe jerde qatar is atqaratyndardyń qatary kóbeıgen. Bir jaǵynan, bul da jón. Sebebi, kúnde, tipti saǵat saıyn zaman ózgerýde. Kúnine júzdegen jańalyq, túrli qylyq kóretin boldyq. Sol sebepti de qazirgi adamzat naryq zamanyna ábden beıimdelýde. Tipti, keıbiri soǵan úırengen de.
Túıindeı kele, eń bastysy, janyńyzǵa jaǵatyn ispen aınalysqan durys. Qytaı oıshyly Konfýsıı «Ózińizdiń janyńyzǵa jaqyn jumys tańdańyz, sonda ómir boıy jumys istemegendeı ómir súresiz» dep aıtypty. Qaı jaǵynan alyp qarasańyz da, solaı ekeni ras. Oılaǵan ıgi isterińiz árdaıym oryndalsyn demekpiz.