Semeıdegi ıadrolyq jarylystyń qýaty Hırosımamen salystyrǵanda 2 jarym myń esege kóp bolǵa ári munda dál sondaı 500-den asa synaq ótkizilgen.
Bıyl el tarıhyndaǵy asa aýyr apat – atomdyq jarylystyń toqtaǵanyna 30 jyl. «Nevada-Semeı» qozǵalysynyń áserimen 1991 jyly resmı qaýly qabyldanyp, qazaq jerinde, Semeı ólkesinde ıadrolyq synaqtyń múldem toqtaıtyny jarıalanǵan edi. Kúni keshe Qazaqstan Jýrnalıser odaǵy uıymdastyrǵan baspasóz máslıhaty da osy aıtýly kúnniń mańyzyn dáripteýge baǵyttaldy, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz Almaty.tv-ge silteme jasap.
Sol azapty jyldardyń kýási bolǵan, álem nazaryn aýdarǵan qozǵalystyń basy-qasynda júrgen azamattar «Polıgonnyń 40 jylǵy qasiretin búgingi urpaq jete túsinse»,– deıdi. Semeıdegi ıadrolyq jarylystyń qýaty Hırosımamen salystyrǵanda 2 jarym myń esege kóp bolǵany, ári munda dál sondaı 500-den asa synaqtyń ótkizilgeni málim. Al, jarylystyń zardaby radıasıalyq sáýlelenýdiń yqpalynan bastalyp, túrli genetıkalyq mýtasıaǵa, aýytqýlar men tándik erekshelikterge jalǵasty.
«Polıgonnyń qasyndaǵy 1 jarym mıllıon adamnan radıasıa ótti. Radıasıa degen ne? Radıasıa – ol ózi aýrý, onyń balasy, nemeresine deıin aýyrady. Jerge eń birinshi ótedi. Jerge, sýǵa bylaı aıtqanda. Ol jer bolǵan soń shóp ósedi ǵoı sol jerden? Mal jaıady, radıasıa ótedi. Sol maldyń etin, sútin el jeıdi», – dedi «Nevada-Semeı» halyqaralyq antıadrolyq qozǵalysynyń ardageri Maıdan Ábishev.
1989 jyly qurylǵan «Nevada-Semeı» qozǵalysy osy azaptyń sońǵy núktesin qoıdy. Belsendilerdiń jumysy halyq arasynda keń qoldaý tapty. Álem nazaryn Qazaqstanǵa aýdarǵan bul úndeý tek eldegi emes, jahan jurtyna qaýip tóndirgen ıadronyń 11 oshaǵyn jaýyp tyndy. Kúni keshe bas qosqan ardagerler «sol azapty tarıh umytylmaýy kerek», – deıdi.
«Jarylystyń toqtaýy – eń áýeli halyqtyń uly erligi. Qozǵalystyń qatysýshylary sol ýaqytta 2 mln adamnyń qolyn jınady, sol 2 mln judyryqtaı jumylyp, «Jarylys toqtatylsyn!» dep urandadyq», – dedi Qazaqstannyń Eńbek Eri Oljas Súleımenov», – dedi Qazaqstannyń Eńbek Eri Oljas Súleımenov.
Jıynda «Nevada-Semeı» antıadrolyq qozǵalysynyń jumysyn belsendi dáriptegen buqaralyq aqparat quraldarynyń ókilderi arnaıy tósbelgimen marapattaldy. Aıta ketý kerek, atalǵan qozǵalys 32 jyl boıy óz jumysyn jalǵastyryp keledi. Onyń basty ustanymy – el men álem jurty atom azabyn tartpasa degen beıbit bastamadan týǵan.